Dolar/TL kuru salı gününe 7,04 düzeyinde başladı. Cuma günü 7'yi aşan kur, dün varsayımlardan yüksek gelen enflasyon verisi sonrası yükselişini sürdürerek 7,05 ile 13 Ağustos 2018'den beri en yüksek gün içi düzeye çıkmıştı.
Kur bugün de günlük yüzde 0,25'in üzerinde bedel kazanarak 7,07 düzeyinin üzerine yükseldi. Kur, 13 Ağustos 2018'de 7,24 ile rekor kırmıştı.
Bloomberg HT'nin haberine nazaran global çapta dolar talebi son devirde Türk Lirası ve birçok gelişen ülke para ünitesine baskı yapmaya devam ediyor. Bugün birden fazla para ünitesi dolar karşısında yatay seyrederken Güney Afrika Randı ve Meksika Pesosu dolara karşı yükselişte.
TL YILBAŞINDAN BERİ YÜZDE 15 BEDEL KAYBETTİ
Koronavirüs salgınının piyasalarda yarattığı telaş ile iktisadın hem üretim hem tüketim bacağında yaşanan aksaklıklar, birden fazla para ünitesinde baskı yaratıyor.
Bu yılın başından beri TL, dolara karşı yüzde 15 kıymet kaybetti. Öteki gelişmekte olan kimi para ünitelerinde %25'i aşan kayıplar yaşanıyor. Birtakım para üniteleri ise TL'den daha uygun bir performans gösteriyor.
Analistlere nazaran bu farkta kamunun artan döviz arzı ve petrol fiyatlarındaki düşüş belirleyici. Türkiye'deki bilgilere baktığımız vakit dün gelen imalat sanayi satın alma yöneticisi endeksi (PMI) verisi, koronavirüs salgınını durdurmak için alınan tedbirler nedeniyle nisanda tarihinin en sert düşüşünü kaydetti; 11 yılın en düşük düzeyi olan 33,4'e indi.
Endeks global finansal krizin en ağır tesirlerinin hissedildiği Ocak 2009'da 32,9, Şubat 2009'da 33,4 pahasını almıştı.
Fabrikaların koronavirüs nedeniyle kapatılması sonucu imalat ve yeni siparişler endeksleri nisanda sırasıyla 16,9 ve 17,8'e gerileyerek endeks tarihinin en düşük pahasını aldı. İmalatçıların satın alma faaliyetlerindeki zayıflama, koronavirüs salgınının tedarik zincirlerinde yarattığı tahribatı gözler önüne serdi.
Siparişlerin teslim müddeti anket tarihinin en uzun pahasını alırken imalatçılar birtakım tedarikçilerin kapanması nedeniyle hammadde ve lojistikte zorluk çektiklerini söz ettiler.
Nisan ayı enflasyon verisi ise yıllık olarak %10,94 geldi.
TAHVİL GETİRİLERİNDE DÜŞÜŞ
BDDK'nın bankaları daha çok kredi vermeye, tahvil alımına gitmeye ya da TCMB ile swap yapmaya yönelten kararı sonrası TL cinsi tahvil getirilerinde sert düşüşler görülüyor, Hazine eurobondlarına da ilgi arttı.
Gösterge 2 yıllık tahvilde bileşik getiri geçen hafta %8,71'e kadar geriledi. Bu tahvilde iki hafta evvel getiri %12'nin üzerindeydi. BDDK kararından beri bileşik getiri 360 puan düştü.
TCMB'NİN REZERVLERİNDE ERİME
Kimi uzmanlar ve analistler dolar/TL kurunun geçen hafta 7'nin üzerine çıkmasında, TCMB'nin rezervlerinde görülen erimenin yol açtığı telaşın rol oynadığını düşünüyor.
Uzun vakittir piyasalarda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) kurun 7 düzeyinin üzerine çıkmasını engellemek için rezervlerini erittiği tarafında haberler var. Reuters haber ajansı, TCMB rezervlerinin telaş verici boyutlara indiğini aktardı.
Türkiye'nin koronavirüs salgınına cevap olarak mart ayının ortasından bu yana 5 milyar dolar ile rekor seviyede devlet tahvili satın aldığını belirten Reuters, birebir vakitte Merkez Bankası'nın kurun 7 düzeyinin üzerine çıkmaması için nisan ayının ortasından beri swap sistemiyle ve kamu bankaları aracılığıyla yabancı para rezervlerini erittiğini öne sürdü.
Reuters, işlemcilerin hesaplarına nazaran kamu bankalarının bu yıl 32 milyar dolar döviz sattığını ve bunun 2020'nin şimdi birinci dört ayı geçmiş olmasına karşın geçen yıl piyasaya yapılan müdahalelerin toplamına eşit olduğunu belirtti.
“REZERVLER EKSİYE DÜŞTÜ” İDDİALARI
Kimi işlemcilerin hesaplamaları ise TCMB'nin net rezervlerinin eksiye düştüğünü öne sürüyor.
Reuters'in görüştüğü ve isminin kullanılmasını istemeyen işlemciler, kurun 7 düzeyinin üzerine çıkmasının bugüne kadar kamu bankalarının döviz satışları ile sağlandığını söyledi. Lakin işlemciler, bu satışların sürdürülemeyecek olmasının TL üzerinde satış baskısı yarattığını lisana getirdi.
Bir işlemci kendi hesaplamalarına nazaran TCMB'nin net rezervlerinin eksi 2 milyar dolara düştüğünü öne sürerek, “hiçbir ülkenin böylesine bir rezerv kaybını kaldıramayacağını” lisana getirdi.
Bu durumun en çok Türkiye'nin bu yıl ödemek durumunda olduğu 170 milyar dolar döviz borcuna olumsuz yansıyacağı düşünülüyor.
Kanada merkezli yatırım bankası TD Securities, geçen hafta yayımladığı raporunda bu süratle giderse TCMB'nin temmuz ayı prestijiyle rezervlerini eritebileceğini kaleme belirtti.
Bloomberg HT televizyonu genel yayın direktörü ekonomist Gökhan Şen, hususla ilgili Habertürk gazetesine yazdığı makalede rezervler ve kur ortasındaki bağlantıyı şu formda açıklıyor:
“Kimileri belgisiz ortamda farklı sebeplerle kurunun eridiğini görüyor. Ülkemiz burada örneğin. Belirsizlik içinde rezervler satılıyor ve bu sefer de rezervler düşük olduğu için kur kıymet kaybediyor. Bir nevi negatif beslemeli döngü.”
TCMB LİDERİ: KAYGI EDİLECEK BİR ŞEY YOK
TCMB Lideri Murat Uysal ise geçen hafta gazetecilere yaptığı açıklamada rezervlerle ilgili tasa edecek bir durum olmadığını söyledi. Bir gazetecinin Merkez Bankası'nın rezervlerinin eksiye geçtiği tarafındaki haberleri hatırlatması üzerine Uysal şu karşılığı verdi:
“Olağanüstü bir periyottan geçiyoruz. Risk iştahı azaldı. Gelişmekte olan ülkelerden sermaye çıkışı oldu. Bizim de öteki merkez bankalarında olduğu üzere dalgalanmalar ve rezerv düzeylerinde dalgalanma olabiliyor.
İletişimimizde sıklıkla söylediğimiz üzere toplam rezervler üzerinden rezervleri kıymetlendirmek gerekir. Genel rezerv düzeyimizde kısa vadeli yükümlülükler açısından bir kasvet olacağını değerlendirmiyoruz.”
“Kur gayesi olmadığını son iki aydaki gelişmelere bakarak izleyebiliriz. Kur düzeyi ile ilgili bir savunma sistemimiz yok” diyen Uysal, ayrıyeten şu açıklamada bulundu:
“Merkez bankalarıyla olan swap görüşmelerimizin devam ettiğini belirtmiştim. Bu periyotta daha da güçlendirme istikametinde çalışmalarımız devam ediyor. Daha fazla sayıda merkez bankasıyla swap sınırı kurulmasıyla ilgili süreç devam ediyor. Rezervlerdeki dalgalanmanın süreksiz olduğunu söyleyebilirim. Kurlar üzerindeki baskı giderek azalacaktır.”
CHP’Lİ ERDOĞDU: REZERV EKSİ 20 MİLYAR DOLAR
CHP Genel Lider Yardımcısı Aykut Erdoğdu, kendi Youtube kanalında yaptığı yayında, Türkiye'nin iktisat tablosu konusunda uyardı.
Erdoğdu, doların 7 TL'yi aşmasını ve Merkez Bankası'nın rezervlerinin eridiğini hatırlattı.
Rezervin Mart ayında eksi 20.6 milyar dolar olduğunu söyleyen Erdoğdu, “Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası öbür Merkez Bankaları'ndan SWAP dediğimiz süreçle TL verip döviz alıyor. Bir tıp borçlanıyor. Bunları da hesaba koyduğumuzda artık bizim kasamızda milletlerarası ödemelerde kullanacağımız bir döviz kalmadığı üzere de kısa vadede 20 milyar dolar bir borcumuz oluşmuş” dedi.
CHP'li Erdoğdu, “Bizim olağanda ne kadar rezervimiz olması gerekiyordu? Milletlerarası standartlara nazaran bir ülkenin bir yıldan kısa vadeli borçlarının tamamı ya da yüzde 20 fazlası kadar rezervinin olması bekleniyor. Bizim bir yıldan kısa vadeli borçlarımızın tamamı 170 milyar dolar. Yani bizim 170 ile 220 milyar dolar ortasında rezervimiz olsa sağlıklı bir ekonomimiz olurdu” tabirlerini kullandı.