18-21 Kasım 2019 tarihleri ortasında Ankara’da “Tarım Şurası” yapıldı. Akabinde “Sonuç Bildirgesi” açıklandı. Tarım Şurası’na çağrılsaydım ne derdim?
Bir tarımcı ve akademisyen olarak özetle şunları söylerdim:
“Tarımsal KİT’ler yine kurulmalı” derdim.
Tarımsal Kitlerin özelleştirilmesi ile ziraî işletmelerin büyük çoğunluğu oluşturan aile işgücü temelli küçük ve orta ölçekli tarım işletmelerin; ortacılar, örgütlenmiş büyük endüstriciler ve dev Alış Veriş Merkezleri karşısında pazarlık güçleri yok denecek seviyeye gelmiş bulunmaktadır.
Bu nedenle kamunun yine başta, SEK, ESK ve de İnhisar üzere “Fiyat Düzenleyici Kitler”, TİGEM, TGSAŞ/İGS AŞ üzere “Girdi Üreten Kitler” ile Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri gibi “Tarımsal Kredi Kitler”inin yerine geçecek yeni kitlerin kurulması, kaçınılmaz bir mecburilik olarak görülmelidir.
Kısaca çiftçilerin kooperatifler eliyle kendi sanayi kuruluşlarını kuruncaya ve güçlü oluncaya kadar “Tarımsal Kitler” yine devreye girmelidir.
“Desteklemelerde maksat kitle, aile işgücü temelli Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler olmalı” derdim.
Desteklemelerde maksat kitle, aile işgücü temelli küçük ve orta ölçekli işletmeler olmalıdır. Fakat küçük çiftçilere yapılan desteklemeler prim seviyesinde kalmamalı, zira devlet prim verdikçe endüstrici de alım fiyatlarını düşürmektedir.
Desteklemelerde prim yerine, çiftçinin eline güzel bir fiyat geçmesi için devlet esas iki araç ile piyasaya müdahale etmelidir. Bunlardan biri değinildiği üzere stratejik olarak belirlenen “Tarımsal Kitler”dir. Başka bir araç ise kooperatiflere alım için finansal dayanak sağlamak formunda de olabilir ya da örneğin mandarin üreticisinin perişan olup aracıların eline düşmemesi için kooperatiflere bölgelerde kâfi soğuk hava tesisleri kurması için kredi açması biçiminde de olabilir.
“Tarımda Kooperatifleşmeye Takviye Verilmeli ve Endüstrici Olmaları Sağlanmalı” derdim.
Türkiye’de ziraî kooperatifleşmenin aktif bir duruma getirilmesi için:
– Üretim sürecinde girdi ve orta malları sağlama ile eserlerin işlenmesi(ortak makine parkları, kaba ve ağır yem üretimi, ortak sağımhane, soğuk zincirin sağlanması) ve pazarlamasına imkan sağlamak için kooperatiflere verilen kredilerin faizleri düşürülmeli ve geri ödeme mühleti uzatılmalıdır.
– Koop’ların girdileri ve işledikleri malların Katma Bedel Vergileri düşürülmelidir.
– Ziraî kooperatifler aracılığıyla çiftçilerin endüstrici olmaları sağlanmalıdır. Katma kıymet bu formda çiftçi eline geçebilir. Çiftçilerin ziraî hedefli koop’lar altında örgütlenmeleri durumunda, pazara çıktıklarında örgütlenmiş aracı ve endüstrici karşısında pazarlık ve rekabet güçleri talihleri vardır.
– Çiftçilerin koop’lar aracılığıyla mallarını pazarlamaları için mahallî idareler katkıda bulunmalı ve vilayet ve ilçe seviyesinde satış yerleri sağlanmalıdır. Bu bağlamda mahallî üretim ve mahallî tüketim yaklaşımı öne çıkarılmalıdır.
“Toprak Islahatı gerçekleştirilmeli” derdim.
Türkiye’de, bilhassa Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Doğu Anadolu Bölgesi başta olmak üzere çiftçilik yapmak isteyen topraksız ya da az topraklı çiftçilerin toprak ıslahatı aracılığı ile gereğince topraklandırılması zaruridir. Örneğin, Diyarbakır’da toprakların yüzde 41’inden fazlası ailelerin yüzde 3’ünün kontrolünde.Şanlıurfa’da da 10 milyon dekara yakın arazinin yüzde 30’una yakını ailelerin yüzde 1.5’ine ilişkin. Bölgenin mayınlı toprakları da topraksız köylülere dağıtılmalıdır.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde toprak ıslahatının yapılması, mevsimlik emekçi dramını da önleyecek ve de bir ölçüde ayrılıkçı terör hareketinin insan kaynağını da kesecektir.
Türkiye’de de önerilen toprak ıslahatı, değişik etmenlere (toprağın kalitesi, eser çeşidi, pazarın yapısı gibi) bağlı olarak, aile temelinden kolektif mülkiyete dek uzanan farklı yapılar altında örgütlenebilir.
“Tarımsal ArGe ve eğitimi tekrar düzenlenmeli” derdim.
– Türkiye’de bölge hatta yöre temelli ziraî ArGe ve Eğitimi çalışmaları yapma gereği vardır.
– Ziraî ArGe ve Eğitimi, ziraî işletmelerinin büyük bir çoğunluğunu oluşturan küçük ve orta ölçekli işletmelere tartı verilerek planlanmalıdır. Bu kapsamda düşük endüstriyel girdiye dayalı sürdürülebilir tarım, organik tarım ve permakültür tarımın ihtiyaçları dikkate alınmalıdır. Bu yaklaşım, yüksek seviyelerde işsizliğin yaşandığı süreçlerde, toplumun bulunduğu alanda istihdam edilmesi açısından da değerlidir.
– Ziraî ArGe ve Eğitimi için Tarım Bakanlığı bağlı araştırma enstitüleri, üniversiteler, çiftçi örgütleri, kooperatifler ve sivil toplum örgütleri ile özel kesim kurumları ortasında sağlıklı işleyen birlikteliğin oluşturulması mecburidir.
“Gıda egemenliğinin korunması için finans örgütlere karşı hal geliştirmeli” derdim.
Türkiye’nin besin egemenliği için, ulusal besin pazarlarının adil olmayan dış ticaretten korunması, çiftçilerin genetik, toprak ve su üzere kaynaklar üzerinde haklarının tekelci şirketlere karşı korunması sağlanmalıdır. Bunun sağlanması da, iktisadın öteki kısımlarında olduğu üzere kamunun kontrolüyle muhtemeldir. Bilindiği üzere Memleketler arası Para Fonu,Dünya Bankası ve Dünya Ticaret Örgütü üzere finans örgütleri,Amerika Birleşik Devletleri/Avrupa Birliği’nde tekelci şirketlerin kontrolünde ve güdümündedir.Bu örgütlerin müdahalesi önlenmeli, iç pazara sermaye giriş ve çıkışları denetlenmeli ve karşı tedbirler geliştirilmelidir.
“Dış ticarette gümrük fonları iç pazarı koruyacak halinde düzenlenmeli” derdim.
Türkiye’de işlenmemiş ya da işlenmiş tarım eserlerine konacak gümrük fonlarının iç pazarı koruyacak halinde düzenlenmesi gerekmektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta da; iç piyasadaki tarım eserleri fiyatlarının, dünya borsa fiyatları ortasındaki bağı koparmak mecburiliği vardır. Zira dünya borsa fiyatları, daha öncede belirtildiği üzere ekseriyetle, üçüncü dünya pazarlarını ele geçirmek için müdahale edilerek düşürülmüş fiyatlardır. Anılan fiyatlarla, bir yandan merkez ülkeler için sorun olan stokları eritilmekte, bir yandan da üçüncü ülkelerinin tarımları çökertilerek daima toplumsal, siyasal ve iktisat bağımlılık yaratılmaktadır.
“Bölgesel muahedeler yapılmalı” derdim.
Türkiye’de merkez ülkeler ile muahedeler yerine etraf ülkeler ile toplumsal, siyasal ve ekonomik muahedeler yapmak daha faydalı bir seçenek olarak düşünülmelidir. Bu bağlamda ziraî ArGe, eğitim ve tarım eserleri ticareti temelinde muahedeler yapılabilir.
Mustafa Kaymakçı