Ankara Barosu Toplumsal Davalar ve Hukuk Araştırmaları Merkezi Lideri Avukat Doğan Erkan, Odatv’nin sorularını yanıtladı.
Gezi davasından beraat eden Osman Kavala’nın yine tutuklanması sürecinden, siyasi davalara Doğan Erkan, yargıdaki son durumu kıymetlendirdi.
İşte Doğan Erkan’ın yanıtları…
– Son siyasi davalarda, beraat kararı akabinde yine tutuklama kararı verilmesini nasıl okumalıyız?
Sadece tarz hukukuyla açıklayabileceğimiz bir süreç izlemiyoruz. Açıkça siyasi tutukluluklar yaşıyoruz. Bu ideolojik ceza yöntem hukukunun da, hukuk ideolojisi tartışmalarında geldiği bir ismi var: Düşman Ceza Hukuku… Mevzuyu biraz açalım…
Ceza Muhakemesi Kanununun 160. Hususuna nazaran savcı “bir kabahatin işlendiğini öğrenir öğrenmez gerçeği araştırmaya başlar” halindedir.
Bu normdan iki öge çıkar:
1- Gerçek
2- Kabahati öğrenir öğrenmez araştırma.
Kavala örneğinden gidersek, iki konuda da büyük soru işaretleri var:
Birincisi: Savcı neden hatası öğrendiğinde değil de, tahliye anında –üstelik basın açıklaması yaparak – bu önleme başvurur? Basın açıklaması yapması bile esasen soruşturma sürecinden politik bir meşruiyet arama halini gösteriyor. Fakat biz şimdilik yöntem hukuku içinde kalalım. Kuşku yüklenen kişi hakkında neden tahliye anında –daha evvel ya da sonra değil de- yakalama ve tutuklama önlemine başvurulur?
Keza, örneğin Kavala hakkında 15 Temmuz hakkında da bir soruşturma yapıldığı bilinmekteydi. Bu durumda, başka evraktan beraat etmesi ihtimaline binaen, bu soruşturmadan da evvelden ve ayrıyeten tutuklama istemek yasal olarak mümkündü. Neden artık?
Bu zamanlama bizi ikinci ögeye götürüyor: Gerçek ne?
Basın açıklamasıyla bir zafiyet durumu açıklayan savcılığın bu zamanlamasının sebebi, gerçeği araştırmak mı? Yoksa özgür kalma haliyle politik bir sorunu mu var?
Bir varsayım ekleyerek hukuksal dedüksiyon üretelim.
3 yıldır tutuklu bir kişinin büyük bir suçlamadan beraat ettikten sonra, bir diğer büyük suçlamadan (15 Temmuz kalkışması) kabahat şüphelisi olduğunu yeni öğrendiğini farz edelim. Bu nedenle de isimli önleme yeni başvurmuş olsun.
Bu durumda, CMK 100. Unsura bakmak gerekir:
Maddede Tutuklama için iki şart bir ortada aranmaktadır:
1- KUVVETLİ CÜRÜM KUŞKUSUNU GÖSTEREN SOMUTDELİL
Ve
2- şüphelinin birtakım aksiyonlarına dayanan TUTUKLAMA NEDENİ (kaçma kuşkusunu gösteren somut olgu en önemlisidir) olmalıdır.
Tutuklama önlemini istediği vakte bakarak zamanlama bakımında yeni öğrendiğine bir an için “güvendiğimiz” savcı, büyük bir hatanın somut kanıtları ne orta toplamıştır? İkinci sorunsalın birinci sorusu budur…
İkinci sorusu ise, şimdi özgür kalmaya vakit bulamamış kuşkulu, ne orta kaçma kuşkusu göstermiştir?
Varsayımdan vazgeçelim, ve bu kere öteki seçeneği, 15 Temmuz üzere değerli bir hatanın kanıtlarının savcılıkça vaktinde toplandığını farz edelim.
– Pekala o vakit savcı, 15 Temmuz üzere bir kabahatin kuvvetli kanıtını biliyordu da neden çok vakit tutuklama istemedi? Savcı misyonunu bu ana kadar ihmal mi etti?
Usul metodolojisi bakımından bir öteki sorunsal gözardı edilmektedir. Onu da ortaya koyalım: Sulh ceza hakimi bu kadar kısa müddette 15 Temmuz evrakını nasıl inceledi ve kuvvetli kanıtları görerek karar verdi?
Cezaevindeki bir kişinin şimdi hür kalmadan kaçma kuşkusu olgusu verdiği abesliği halihazırda Sulh Ceza Hakimi için de duruyor.
Tayyip Erdoğan’ın mahkeme kararına dair memnuniyetsizliği basına yansır yansımaz bu atağın geldiğini görüyoruz. Bu durumda, Türk Ceza kanunu 6. Unsurunun “bağımsız yargı görevlisi” olduğunu düzenlediği savcı, gerçekte iktidarın siyasal önceliklerine nazaran bir soruşturma yürütmüş olur mu? Tıpkı soruyu Sulh Ceza Hakimi için de soralım…
Savcısının, yargıcının, açıkça iktidarının siyasal tercihlerine nazaran yürüttükleri “adli soruşturma süreci” GERÇEK bir isimli soruşturma süreci olabilir mi? Yoksa bu bir Harikulâde yordam müdür?
AİHM’in mutlak kuralı olan adil yordam hukuku (dueprocess) diyebilir miyiz buna?
Son iki soru. Siyasi iktidarın güdümünde bir yargı süreci (buna HSK soruşturmasını da ekleyelim), güçler ayrılığına dayanan Anayasal hukuk devletini ortadan kaldırmaz mı? Pekala bu isimler neden hangi kabahatin kuvvetli kuşkusundan tutuklandı: Anayasayı ihlal hatasından.
– Bu durumda, Anayasayı ihlal eden kim yahut kimlerdir?
Bu soruların karşılığını da okurlara bırakalım…
Biz tespitimize geçelim:
“Olağanüstü yolun üstünlüğü, hukukta bir değişikliğe sebep olur. Bu değişiklikle devlet, toplumu oluşturur ve daima olarak toplum ile onun dışı ortasındaki sonu tekrardan tanımlar. Terörle uğraş, hukukun askıya alınmasını gerektirir ve yeni bir hukuk nizamı yaratırken birebir vakitte maddi ve formel olarak savaşılacak düşmanı da üretir. Hukuk tertibinin adaptasyonu sıkıyönetimde olduğu üzere sisteminin dışında bir tehdidi değil, sistemin kendisinin içinden bir düşman gayeler. Araçlarla emeller ortasındaki bağın aksine çevrilmesine şahit oluyoruz. Terör örgütünün düşman olarak belirlenmesi onu, tüzel ve siyasi sistemleri değiştirmek için bir araç haline dönüştürür. Siyaseti kendi sureti ile kuran iktidarın kendisidir” (Jean Claude Paye, Fevkalâde Halden Diktatörlüğe)
“Normal suçlulukta fail ile hala bir irtibat kelam hususudur. Lakin tehlikeli bireyde irtibat yerini tehlikeyle gayrete, yurttaş ceza hukuku da yerini düşman ceza hukukuna terk eder” (Jakobs, Vatandaş ve Düşman Ceza Hukuku).
“Devlet, türel ve kuralına uygun biçimde HAKLARI UYGULAMADAN KALDIRIR ve bu bireylere SAVAŞ AÇAR” (GüntherJakobs, Vatandaş ve Düşman Ceza Hukuku)
AKP’nin, yeni politik inanılmaz adap hukukuyla, adap haklarını ortadan kaldırdığı bir düşman ceza hukukuna yanlışsız gittiği açıktır. Buna ne dersek diyelim, “hukuk devleti” diyemeyeceğimiz açıktır…