ABD, Irak’ta düzenlediği operasyonla İran’ın en kıymetli askeri olan İran İhtilal Muhafızları’na bağlı Kudüs Gücü Kumandanı Kasım Süleymani’yi öldürdü. Dünyanın gündemine oturan olayın akabinde Süleymani’nin kim olduğuna ait tartışmalar başladı.
Independent Türkçe’nin Genel Yayın Direktörü Nevzat Çiçek, “Ortadoğu’yu parmağında çeviren İran’ın kılıcı: Kasım Süleymani ya da Hac Kasım” başlıklı yazısında Süleymani’yle ilgili bilgiler verdi.
“SÜLEYMANİ’YE KARŞI ÇIKMAK HAMANEY’E KARŞI ÇIKMAKTI”
Çiçek’in yazısı şöyle:
“İranlı akademisyen ve siyasetçileri ile dünyanın neresinde karşılaşırsam karşılaşayım husus İran olunca onu anmadan geçmezlerdi.
Bize nazaran Kasım Süleymani onlara nazaran ise Hac Kasım.
Kimilerine göre “İran’ın Ortadoğu’daki kılıcı”, kimilerine göre “Halep Kasabı”, bazılarına nazaran bir “zeka dehası” ve “usta akıl” bazılarına nazaran ise “Gölge komutan” bazıları nazaran ise “Acımasız bir katil.”
İran dini önderi Ayetullah Hamaney’e nazaran ise “Yaşayan Şehid.”
Hamaney Mart 2019’da Süleymani’yi “Zülfikar Nişanı” ile ödüllendirmiş ve şöyle dua etmişti: ‘Allah akıbetine şehitlik versin lakin artık değil. İslam Cumhuriyeti’nin daha yıllarca seninle işi olacak. Lakin inşallah sonu şehadet olsun.’ tabirlerini kullanmıştı.
Hamaney, Süleymani için bunu boşuna söylememişti. Hamaney’in İslam Cumhuriyeti’nin seninle yıllarca işi olacak derken İran’ın çıkarlarına Süleymani’nin yaptığı hizmetlerden dem vuruyordu. Zira Süleymani’nin başarısı demek Hamaney’in başarısı demekti. Bu işbirliği İran’da farklı biçimde işliyordu. Cumhurbaşkanı’nı atlayarak direkt Hamaney’den buyruk alan ve ona nazaran hem İran’ı hem bölgeyi şekillendirmeye çalışan Süleymani’ye karşı çıkmak Hamaney’e karşı çıkmaktı.
ABD’Lİ GENERALE ATTIĞI MESAJ
ABD’nin Irak’ta öldürdüğü Süleymani hayatını “Kutsal Direniş”e adamıştı.
Arap Baharı süreciyle birlikte Ortadoğu’nun sürüklendiği kaos ortamını kendi nüfuzunu artırmak için bir fırsat olarak kıymetlendirmek isteyen İran, bir yandan Lübnan ve Suriye’deki nüfuzunu muhafazaya çalışırken, başka yandan Irak, Yemen ve Bahreyn’de yeni nüfuz alanları kazanmaya çalışmıştı. Bunu yaparken temel olarak “Hizbullah modeli”ni kullanan Tahran idaresi bu ülkelerde Hizbullah gibisi silahlı güçler oluşturulmasına takviye vermesinin yanında, Kasım Süleymani’yi bu işler için görevlendirdi
Kasım Süleymani son yıllarda Arap Baharı ile birlikte yine şekillenen Orta Doğu’da evvel kapalı kapılar arkasında daha sonra da açık bir formda İran’ın bölgedeki askeri ve siyasi atılımlarını yöneten kişi haline geldi. O denli ki, Irak’taki ABD güçlerinin kumandanı General David Petraeus, 2008 baharında, bir toplantı esnasında Irak eski Cumhurbaşkanı Celal Talabani’nin uzattığı cep telefonunda Süleymani’nin bildirisini okuduğunda şaşırmamıştı. İletide; “Benim adım Kasım Süleymani. Şunu bilmelisin ki İran’ın Irak, Lübnan, Gazze ve Afganistan siyasetlerini ben denetim ederim.” yazılıydı.
Batılı kaynaklara nazaran Süleymani, Suriye’de bulunan yaklaşık 16.000 İranlı askerle birlikte sayıları 60.000 civarında olan Afgan Fatimiyyun Tugayı, Pakistanlı Zeynebiyyun Tugayı, Lübnan Hizbullahı ve Iraklı Nuceba Hareketi üzere milis güçleri de komuta ediyordu.
“IRAK’TA İSTEDİĞİ YETKİLİ İLE RANDEVUSUZ GÖRÜŞEN TAHMİNEN DE TEK KİŞİ KASIM SÜLEYMANİ’YDİ”
Süleymani son devirlerde Necef ve Kerbela ekolü ortasındaki çatışmada askeri açıdan Necef ekolünü baskılayan kişi olarak da biliniyor. Necef ekolü yahut Necef Havzası Velayet-i Fakih rejiminde tüm dini otoritelerin monopolde toplanmasıyla, Kum’daki taklit mercileri özerk statüsünü kaybetti ve merciilik büyük ölçüde Velayet-i Fakih’e tâbi hale geldi. Necef Ekolü ise bu süreçte siyasete karşı uzaklıklı durdu ve Irak’ın toprak bütünlüğü ve ulusal güvenliğinin korunmasını icap eden istisnai durumlar dışında, fazla siyasi çıkışlarda bulunmadı.
ABD’nin Irak işgali sorunu tahminen de Necef Havzası’nın siyasi hal belirlediği en kıymetli olay karşımıza çıkıyor. IŞİD’in Bağdat’a hakikat ilerlediği sırada İran’ın fırsat kovaladığının farkında olan Ayetullah es-Sistani, Kudüs Gücü Kumandanı General Kasım Süleymani’nin ziyaret talebini “konuşmak için mi geliyorsun dinlemek için mi geliyorsun?” diyerek manidar biçimde reddetti. Sistani, Süleymani’nin “kutsalları savunmak” ismine Irak’ta bulunduğuna dair telaffuzları kabul etmekle bir arada, Tahran’ın Irak içişlerine karışmasından Necef’in rahatsızlık duyduğunu Hamaney’e iletmişti. Irak’ta istediği yetkili ile randevusuz görüşen tahminen de tek kişi Kasım Süleymani’ydi.
Velayet-i Fakih kurumuna karşı olan eleştirel yaklaşımı nasıl ki İran-Irak savaşıyla çok dillendirilemediyse de birebir formda Irak’ın işgaliyle birlikte artan İran tesirinden ötürü ses çıkarılamayan bir hale getirildi. Zira Necef Ekolü Süleymani’nin bu baskılamada en kıymetli aktör olduğunu biliyor ve İran’ın siyasal manada yaptığı bütün yanlışların Şia’ya yazdığını ve bunu lisanlandırma noktasında baskılandıklarını tabir ediyorlardı. Hakikaten İran, Şii gençliğinin mezhepsel aidiyet hislerini kabartarak Iraklı kimliğini geri plana itmeyi amaçladı lakin Necef Ekolü bunun karşısında durdu ve direkt olarak çatışmaktan kaçındı ancak 2018 yılında Irak’taki Şiilerin bir kısmı “Ne İran, Ne Amerika” sloganı atmaktan da geri durmadı. Bu sloganların atılmasının temel sebeplerinden birisi de Süleymani, İran’ın Irak’taki büyükelçilerinin atanmalarıyla da yakından ilgilemesiydi. Atanan büyükelçilerin, askeri ve güvenlik deneyimine sahip bireyler ortasından seçildiği görülmektedir.
Nitekim Süleymani’nin başdanışmanı General İrej Mescidi, Mart 2017’de İran’ın Bağdat Büyükelçisi olarak atandı. İran yanlısı siyasi kümeler, Irak’ta artık devlet içinde devlet oluşturdu ve bunun da baş mimarının Süleymani olduğu herkes tarafından biliniyor. Bu nedenle Süleymani’nin öldürülmesine üzülen Şii’ler üzere sevinen Şii’leri görmek şaşırtan olmayacaktır. Bu nedenle İran’dan gelecek olan reaksiyonlar ve Irak’taki reaksiyonlar Haşdi Şabi ile benzeşse de halk tıpkı kanaatte olmayacaktır.
“İRAN GENELKURMAY LİDERİ’NİN ÖTESİNDE BİR ANLAM”
Süleymani, Resmi sıfatı İhtilal Muhafızları’na bağlı Kudüs Gücü Kumandanıydı. Kudüs Gücü, İran’ın yurt dışı operasyonları için kurulmuş özel bir birlik. Kudüs Gücü, İran İslam Cumhuriyeti’nin en yüksek siyasi ve dini makamı olan Ayetullah Ali Hamaney’den direkt buyruk alıyor. Süleymani resmi olmayan sıfatı askeri güçle İran siyasetlerini belirleyen en değerli kişiydi. Süleymani, Suriye, Irak, Lübnan, Yemen ve Şiiler’in yaşadığı bütün alanlardan sorumluydu. Sorumluluğu yalnızca askeri operasyonlarla hudutlu değildi. Tıpkı vakitte İran siyasetinin yayılmasından da sorumluydu. Süleymani Şii rejime ve ihtilalin Şii ideolojisine bağlılığı ile bunu bir misyondan fazla ilahi bir buyruk çerçevesinde yapıyordu.
Kudüs Gücü safi bir askeri birlik olmayıp, kendi karargâhı, birçok bâtın alanda faaliyet yürüten alt komutanlıkları, İdari yapısı özel ve uzman birlikler formunda komuta kanatları ve coğrafik bölgelere nazaran merkezlere ayrılmış askeri taburları bulunuyordu. Lübnan Taburu, Irak Taburu, Afganistan’la ilgili Ensar Taburu, Arap Yarım Adası Taburu, Avrupa Taburu, Kuzey Amerika Taburu ve Kuzey Afrika Taburu bu komuta merkezlerinden bazılarıdır.
Kasım Süleymani’nin öldürülmesinin İran açısından manası İran Genelkurmay Başkanı’nın öldürülmesi ne manaya geliyorsa birebir manası taşıyor. Hatta İran Genelkurmay Lideri’nin ötesinde bir mana yüklemek mümkün. Zira öldürülen kişi sıradan bir kumandan değil İran devlet aygıtının ve Velayet-i Fakih kurumunun en değerli ve kilit bireyi. Bu nedenledir ki büyük ihtimalle, İran Kasım Süleymani’nin öldürülmesi sonrasında içerideki hoşnutsuzluğu daha katı kurallarla bastıracak, milletvekili seçimlerinde reformcuların güç kaybetmesi siyasetini takip edecek ve kendi paramiliter güçleriyle ABD’yi her tarafta maksat haline getirecek. Bunu Humeyni’nin cenaze merasiminden sonra en büyük kalabalığı toplaması beklenen cenazeden evvel mi yapacak yoksa sonra mı göreceğiz.
“’KANI YERDE BIRAKMAMA’ METODUNU SEÇECEKLERİ ÇOK AÇIK”
Burada temel merak edilen sıkıntı İran sıkıntıyı bir bölgesel “savaş” haline getirecek mi? Zira petrol ihracatı günlük 50 bin varile düşmüş İran, bu sıkıntıyı kullanarak Bundan sonra Amerika’nın bölgedeki üslerine hem de müttefiklerine direkt bir karşılık ve misilleme verme ihtimalini kendisi açısından güçlü görüyor.
Kendi kamuoyu ve güçlerine moral takviyesi vermek ismine “Kanı yerde bırakmama” metodunu seçecekleri çok açık. Bu nedenle bilhassa Irak ve Lübnan’da büyükelçilik baskınları, Körfezdeki ABD gemileri ve müttefiklerine her türlü atak sürpriz olmayacaktır. Kadim devlet geleneğine sahip İran siyaseti önümüzdeki günlerde bu siyasetin inceliklerini kendisi mi uygulayacak yoksa velaketle mi yürütecek bunu göreceğiz.
Asıl soru İran’ın Irak’taki varlığını pasifize etmek isteyen ABD bu hücum ile hakikaten bunu sağlayacağını mı düşünüyor yoksa Irak’ın İran tesirinden kurtulması için parçalanmasını hızlandırıyor mu?
Önümüzdeki günlerde bölge her şeye hamile.”