Türkiye koronavirüsle çaba kapsamında arka arda tedbirler alırken vatandaşlara da konuttan çıkılmaması davetinde bulunuluyor. Ancak meskenden çıkmak zorunda olan koronavirüsle uğraşta en ön safta yer alan sıhhat çalışanları gece gündüz demeden çalışıyor.
Peki sıhhat çalışanları bu süreçte neler yaşadı, günleri nasıl geçiyor?
Deutsche Welle Türkçe’den Burcu Karakaş, hastanelerde çalışan hemşirelerle görüştü ve neler yaşadıklarını sürecin nasıl ilerlediğini sordu.
Hemşirelerin bu süreçte yaşadıkları, hastanelerdeki durum ise dikkat çekti. İstanbul’da bir devlet hastanesinde misyon yapan bir hemşire, koronavirüs nedeniyle büyük risk altında olduğunu fakat art plana atıldıklarını düşündüğü, Ankara’da bir devlet hastanesinde çalışan hemşirenin ise “Çalışanların psikolojisini materyal eksikliği bozuyor, öbür hiçbir şey değil” dediği belirtildi.
İşte Deutsche Welle Türkçe’den Burcu Karakaş’In o haberi:
“Coşkuyu veriyorlar fakat silah vermeden cepheye sürüyorlar üzere hissediyorum ki bu genel manada hepimizin hissettiği bir duygu…”
İstanbul’da bir devlet hastanesinde vazife yapan erkek hemşire A.’nın kelamları bunlar… Nöbet sonrası uykusundan şimdi kalkmış. Bugünlerde hissettikleri oldukça karışık fakat iki his ağır basıyor: Telaş ve endişe.
Hastalarla daima ilgilenmek zorunda olan hemşireler ile hasta bakıcıların COVID-19 nedeniyle büyük risk altında olduğunu lakin art plana atıldıklarını düşünüyor. Ne hastane idaresine ne de Sıhhat Bakanlığı’na itimadı var.
“Herhangi bir formda önemsendiğimizi düşünmüyoruz. Elimizde gereç yok lakin her türlü materyal var diyorlar. Bazen çok sonlanıyor, bazen de korkuyorum. Her an değişebiliyor hissettiklerim ne yazık ki…”
Hemşire A.’ya nazaran, her akşam saat 21’de sıhhat çalışanlarının alkışlanması bir nevi “gaz almaya yönelik” bir eylem… Tam da bu nedenle kendisini silah verilmeden cepheye sürülen bir asker üzere hissediyor. Bir de natürel, ailesini düşünüyor.
“Sabah nöbetten çıkıyorsunuz, üstünüzde başınızda ne varsa halka dağıtarak meskene gidiyorsunuz. Konuta gittiğinizde aileniz var ve onlara bulaştırmaya korkuyorsunuz. Esasen artık pek çok arkadaşım kendisinden vazgeçti, ailesi için endişeleniyor.”
“MASKE YOK, ‘YA ELDİVEN DE BİTERSE’ DİYE DEHŞET İÇİNDEYİZ”
Ailesi için endişelenenlerden biri de, Ankara’da devlet hastanesinde misyon yapan ve iki kızıyla yaşayan 45 yaşındaki bir bayan hemşire… “Çalışanların psikolojisini gereç eksikliği bozuyor, öteki hiçbir şey değil. Ailemiz var, çocuğumuz var. Kendimizi düşünmüyoruz artık” diyor. Çalıştığı hastanede dezenfektan sonlu, maske neredeyse yok… “Ya eldiven de biterse diye endişe içindeyiz ve işçi olarak psikolojimiz materyal yüzünden bozuluyor” diye konuşuyor. Hemşirenin talebi, sıhhat çalışanlarının otel ya da misafirhane üzere bir yerde izole edilmesi…
“Ben şu an geri plandayım fakat görünen o ki bizi de etkin hastalarla çalışmaya alacaklar.”
İstanbul Bakırköy Ruh ve Hudut Hastalıkları Hastanesi Psikoterapi Eğitim ve Tedavi
Merkezi, sürecin uzun olacağını öngörerek meslektaşları için yeni bir hizmet devreye soktu. Merkez, COVID-19 salgını ile uğraşta çalışan sıhhat çalışanlarına yönelik psikososyal takviye hizmeti vermeye başladı. Sıhhat çalışanının ruh sıhhatlerini muhafaza ve güçlendirmeyi amaçlayan hizmete telefon sınırı üzerinden ulaşılabildiği üzere sanal ortamdan da erişim sağlanabiliyor.
“ALKIŞLARI DUYDUĞUMDA AĞLADIM ANCAK BU ALKIŞ BENİ KURTARMAYACAK”
İstanbul’da devlet hastanesinde misyon yapan 30 yaşındaki F., sekiz yıllık hemşire… Severek başladığı mesleğinden çalışmaya başladıktan bir sene sonra nefret etme noktasına gelmiş. “Çünkü yaptığın işin karşılığını alamıyorsun. Ne insanların minnettarlığı var, ne de maddi karşılığı” diyor. COVID-19 salgınının konuşulduğu bu günlerde, işine sarılmak için alkış hareketi üzere mesleğinin manevi kısmına tutunmaya çalışıyor fakat bir müddet sonra onun da yetmeyeceğini düşünüyor.
“Alkış hareketini duyduğumda ağladım lakin sonra düşündüm ki bu alkış beni kurtarmayacak.”
Şu an hiçbir güvenlik önlemi olmadan çalışmayı sürdürüyor. Kendisine bulaşırsa ailesine de bulaştırmaktan korkuyor. Can güvenliğinin tehlikede olduğunu düşündüğü için de huzursuz hissediyor.
“Şu an maske ve gözlükleri kendimiz satın alıyoruz. İşler ciddileştiğinde maske bulamayacağız, herkes bu mevzuda inanılmaz kaygılı ve devlete güvenmiyor.”
Türkiye’de her manada sıhhat çalışanlarına gereken ilginin gösterilmediğini savunan genç hemşire, bu nedenle sıhhat işçisinin meslekle bağının zayıfladığını, hatta yok olmaya yüz tuttuğu görüşünde.
“Hastane konutun üzere oluyor bir mühlet sonra, bazen konutundan çok orayı düşünüyorsun. Bir müddet sonra sevmeden de yapsan bu durum otomatikleşiyor.”
Virüs üzere tasanın da bulaşıcı olduğunu hatırlatıyor. “Öyle bir durum var şu an hastanelerde” diyerek, acil servislerin panik atak geçirenlerle dolduğunu, tabiplerin giderek gerginleştiğini söylüyor. “Maddi durum nedeniyle en çok gereksinimim olduğu devir kendimi rahatlatacak bir hobi bile edinemiyorum” diyen hemşire, bu süreçten hem maddi hem de manevi olarak yıpranmış biçimde çıkacaklarını düşünüyor.
“Stres var, mevt korkusu var, dert var. Obsesif kompülsif davranışlarımız başladı, daima el yıkıyoruz. Bu süreç bitince sıhhat çalışanlarına baş müsaadesi gerekecek!”
“VATANDAŞLAR TABİPLERE CÜZZAMLILARMIŞ GİBİ YAKLAŞIYOR”
“Hastane ortamı bir çeşit distopyaya benziyor. Herkes birbirinden korkuyor, vatandaşlar cüzzamlıymışız üzere yaklaşıyor ki haklılar…”
Bu kelamların sahibi, Gaziantep’te çalışan 30 yaşındaki asistan doktorun iki kızı var. Hastane ortamında gördüğü muameleden değil, kızları için tedirgin… Şu an düzgün hissediyor lakin gelecek planlarını düşündükçe tasa sarıyor.
Genç doktor için de sıhhat çalışanlarına yönelik alkış hareketi etkileyici değil. “Bu tebrik ve alkışların insanların vefat kaygısından geldiğini biliyor, kaygıdan ileri gelen bu tebriği ciddiye alamıyorum. Bu kriz atlatılınca insanların olağan haline döneceğini biliyorum” diyor. Olağan hale dönmek ile kastı, bir müddettir ülke genelinde şahit olduğumuz sıhhat çalışanlarına yönelik şiddetin devam edecek olması…
Bir de tabiplerin da insan olduğu algısının kamuoyunda yaygın olmadığını düşünüyor. “İstifa eden tabipler hakkında ağır hakaretler edenleri görüyorum. İşine devam eden ve etmeye devam edecek biri olarak hissiyatım şudur ki; beşerler hekimlerin acıdan kaçma, inançlı yere sığınma hakkını tanımıyorlar” diyor.
“SÜRECİN ŞEFFAF OLMAMASI TABİPLERDE KAYGI YARATIYOR”
Manisa’da devlet hastanesinde vazifeli uzman tabip Ö., Türkiye’de birinci hadise tanısı konduktan sonra virüsün bu kadar yayılabileceğini hiç beklememiş. “Süreç çok süratli gelişti” diyen hekim, virüsün sanılandan ya da söylenenden daha evvel Türkiye’ye girdiği kanaatinde… Kendisi karantina hastanesinde görevlendirilmemiş fakat giden arkadaşlarının kaygılarından çok etkilenmiş. “Ayrıca oraya görevlendirilmemek için rapor alan tabiplerin olması, tabipler ortasında önemli problemlere yol açtı. Hem birbirimize düşer üzere olduk hem de bir anda kucağımıza düşen virüsle baş edemeyişimiz yüzümüze çarptı” diyor.
Karantina hastanesinde görevlendirilen tabiplerin en büyük tasasının virüsü meskene taşımak olduğunu söylüyor. Ailesini öteki yerlere gönderen ya da arkadaşında kalan tabipler olduğunu söz ederek, “Bütün rutinler bir anda değişince ahenk sağlamak sahiden zor” diye ekliyor. Kimi meslektaşlarıyla bu ortalar video-konferans ile görüştüğünü ve bu görüşmelerin ona düzgün geldiğini lisana getiriyor. Kederleri ve tecrübeleri paylaşmak ona âlâ gelmiş lakin arkadaşlarının halini düzgün görmüyor.
“Onlardan inançta olmadıkları hissini alıyorum. Zira süreç hiç şeffaf değil. Direkt koronavirüs ile çalışan tabipler alt kattaki hadisesini alakalar üzerinden öğrenmeye çalışıyor. Bir şeyler gizlenmeye çalışılıyor. Bu durum endişelendiriyor herkesi. Birçok kişi kendini çaresiz hissediyor.”