Tarım Bakanlığı Koronavirüs Bilim Heyeti Üyesi Prof. Dr. Naim Ayaz, şu ana kadar elde edilen bilimsel bilgilerin koronavirüsün beşerden beşere bulaştığı tarafında olduğunu ve şimdi hayvandan beşere gerçek bir bulaşmaya dair bir olayın olmadığını söyledi. Öte yandan COVID-19 Bilimsel İstişare Konseyi sokağa çıkma yasağının seyri açısından görüş ve tekliflerini sıralarken, Koronavirüs Bilim Konseyi üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü, “salgın devam ediyor” diyerek pazar yerlerine dikkat çekti.
Kırıkkale Üniversitesi Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Naim Deniz Ayaz, Covid-19’un insanlardan hayvanlara ve hayvanlardan insanlara geçip geçmeyeceğine dair DHA’ya açıklamada bulundu. Ayaz, şu anda elde edilen bilimsel bilgilerin koronavirüsün beşerden beşere bulaştığı tarafında olduğunu ve şimdi hayvandan beşere yanlışsız bir bulaşmaya dair bir olayın olmadığını belirtti. Ayaz, “Dünyada virüsün hayvanlardaki hassaslığı yahut varlığıyla ilgili yapılmış birkaç çalışma var. Birinci hadise Hong-Kong’dan gelmişti. 2 köpekte koronavirüs tespit edilmişti. Bu köpekler rastgele bir semptom göstermemişti lakin sahipleri Covid-19 olumlu olduğundan ötürü muhtemelen sahipleriyle yakın temas sonucu bu köpeklere bulaşma meydana gelmişti. Daha sonra Belçika’dan bir açıklama geldi. Virüs bu sefer Belçika’nın başşehri Brüksel’de bir kedide rastlanmıştı. Bu olayın farkı da kedinin bu virüse dair hafif semptomlar gösteriyor olmasıydı. Lakin bu olayda da kedinin sahibinde Covid-19 tespit edilmişti” dedi.
“HAYVANLARDAN İNSANLARA BULAŞMA YOK”
ABD’nin New York şehrinde bir hayvanat bahçesinde kaplan ve aslanlarda etken tespit edildiğini ve burada da bulaşmanın hayvan bakıcılarından olduğu istikametinde bir bilginin olduğunu söyleyen Ayaz, “Yine burada da aslan ve kaplanlar bilhassa hafif olsa da semptom gösteriyorlardı. En son 2 gün evvel (geçtiğimiz hafta) ABD Tarım Bakanlığı tarafından yapılan bir açıklamada tekrar Newyork kentinin farklı 2 bölgesinden 2 farklı kedide Covid-19 etkeni teşhis edildi. Bu kediler hafif teneffüs yolu semptomları gösteriyorlardı. Fakat bu kedilerin birbirinden farkı ise kedilerin sahiplerinden bir tanesi Covid-19 olumluyken öbür kedinin sahibinde rastgele bir Covid-19 etkenine rastlanmamıştı. Burada ise kedinin gezdirilme hedefiyle dışarı bırakılma esnasında etraftan etkeni almış olabileceği üzerinde duruluyor. Yani şu ana kadar ki hadiseler hayvanlardan insanlara gerçek bir bulaşmanın olmadığı lakin insanlardan hayvanlara bir bulaşmanın olabileceği istikametinde. Lakin tekrar burada kıymetli bir öbür ayrıntı ise Covid-19 tespit edilen kedilerden biriyle birebir meskende yaşayan başka kedide virüs etkeni negatif bulundu. Yani hayvandan hayvana bulaşmanın da her seferinde olmadığının gösterilmesi açısından değerli bir bulguydu bu” diye konuştu.
“HAYVANLARIN BAŞI BOŞ BIRAKILMAMASI ÇOK ÖNEMLİ”
Prof. Dr. Ayaz, bu süreçte hayvanlarla temas ederken alınması gereken önlemlere değinerek “Özellikle Covid-19 hastalarının ‘pet hayvanları’ diye bilinen konut hayvanlarıyla temas ederken mümkün olduğunca maske, eldiven takması ve şayet imkanları varsa hayvanlarına kendilerinin değil onların günlük bakımlarının hasta olmayan bir diğeri tarafından yapılmasını tavsiye ediyoruz. Bu süreç esnasından hayvanların dışarıya başı boş bırakılmaması çok değerli. Kesinlikle meskende bakılan köpek ve kedilerin sahipleri ile birlikte dışarı çıkması ya da bu süreçte en azından kedilerin dışarıya bırakılmaması yararlı olabilir. Yine genel hijyen önlemleri kapsamında hayvanlarla temas öncesinde ve sonrasında ellerin sabun ve suyla çok güzel bir halde yıkanması gerekiyor. Eldiven kullanılabilirse eldivenle temas edilmesi de önerdiğimiz hususlardan bir tanesi. Hayvanlarda rastgele bir belirti gözükmesi halinde de derhal veteriner tabibe götürülerek gerekli muayenelerin yapılmasını tavsiye ediyoruz” sözlerini kullandı.
“SÜPER TAŞIYICI İLE MÜSABAKA RİSKİMİZ VAR”
Prof. Dr. Ayaz, besin hijyenine kesinlikle dikkat edilmesi gerektiğini de kaydederek, “Gıda garantisi noktasında zincirin bir formda bozulmaması ya da kırılmaması lazım; fakat bir de işin besin güvenliği boyutu var. Şu ana kadar besinlerden da direkt insanlara etkenin bulaştığına dair bir belirti gözükmemesine karşın besin alışverişi yapmak için dışarı çıktığımız vakit pek çok harika taşıyıcı ile müsabaka riskimiz var. Bu noktada ben vatandaşlarımıza alışveriş listelerini evvelce hazırlamalarını ve haftalık besin alışverişlerini yapmalarını, alışveriş esnasında toplumsal aralarını muhafazalarını, sıklıkla temas edilen yüzeylere dokunduktan sonra ellerini, ağız, burun ve gözlerine götürmemelerini, yeniden ramazan ayı müddetince toplu iftarlardan kaçınmalarını, hane bireyleriyle birlikte iftar yapmalarını ve komşu-akrabaları bu süreçte davet etmemelerini genel olarak tavsiye ediyorum” diye konuştu.
HERKESİ UYARDI
Koronavirüs nedeniyle 31 vilayette ilan edilen 3 günlük sokağa çıkma yasağı bitti. Koronavirüs Bilim Şurası üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü, vatandaşlara ikazda bulundu.
Twitter hesabından açıklama yapan Özlü, “Salgın bitmedi devam ediyor. Şayet pazartesi sabah her şey olağana dönmüş üzere sokaklarda, pazar yerlerinde ve marketlerde kalabalıklaşma olur ve toplumsal arayı korumazsak tekrar üste yanlışsız çıkışı bir hafta 10 gün sonra görebiliriz” dedi.
Özlü ikazlarını şöyle sıraladı:
* Sokağa çıkma kısıtlaması şu dakikalarda bitiyor.
* Lakin virüs bugün 1670 yurttaşımıza bulaştı ve 61 yurttaşımızı öldürdü.
* Salgın bitmedi devam ediyor.
* Şayet pazartesi sabah her şey olağana dönmüş üzere sokaklarda, pazar yerlerinde ve marketlerde kalabalıklaşma olur ve toplumsal arayı korumazsak tekrar üste yanlışsız çıkışı bir hafta 10 gün sonra görebiliriz.
* Önlemlere uyarsak olağan hayata dönüşümüz daha kısa vakitte olacaktır.
* Çabuk edersek, geç kalırız; daha uzun mühlet konutlarımızda kalırız.
* Biraz daha sabredelim. Önlemleri gevşetmeyelim.
* 65 yaş üstü ve 20 yaş altındaki yurttaşlarımızın bir an evvel dışarı çıkabilmeleri için hepimizin önlemlere uyması gerekiyor.
* Onlar konuttan çıkmayarak bize yardımcı oluyorlar.
* Biz de toplumsal arayı koruyarak onların zahmetlerini boşa çıkarmayalım.
“BAYRAMDAN SONRA” TEKLİFİ
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) COVID-19 Bilimsel Müşavere Konseyi, 3 Mayıs Pazar günü toplanarak, Türkiye COVID-19 pandemisi ile ilgili gelinen süreci kıymetlendirdi. Toplantı sonrası, İstanbul için Ramazan Bayramı ve öncesini kapsayacak formda kademeli bir sokağa çıkma kısıtlaması uygulaması gerekliliğine ait görüş ve teklifler paylaşıldı.
COVID-19 Pandemisi ile ilgili kritik etaba gelindiği tabir edilen açıklamada, salgının yükselme eğiliminin azaldığı, hastalanan ve güzelleşen olgular ortasında bir istikrar oluştuğu belirtildi. Asıl güç periyodun önümüzdeki bir aylık devirde olduğu belirtilen duyurunun devamında şu tabirlere yer verildi:
NORMALLEŞME ADIMLARININ ÇOK DİKKATLİ ATILMALI
“Sağlanan plato yürütülen kısıtlama yönergelerine halkımızın büyük ölçüde uyması sonucunda başarılmıştır. Bu güzellik hali bir rahatlama ya da tedbirlerde süreksiz bir gevşemeyi getirmemelidir.
İBB Bilimsel İstişare Heyeti tarafından hazırlanan raporda kısıtlamalardaki geçiş devri fazlar halinde tanımlanmış ve nasıl bir geçiş süreci gerektiği detaylı olarak işlenmiştir. Bu rapor ayrıyeten sunulmuştur.
Halkımızın büyük ölçüde uyduğu kısıtlama önlemleri beraberinde birçok plan, muhtaçlık, toplumsal temasın geleceğe ertelenmesi sonucunu doğurmuştur. Bu erteleme bir istikameti ile kısıtlanma zorluğu ile baş etme tekniği, bir ahenk uğraşıdır. Ertelenmiş gereksinimlerin birebir vakitte önemli bir temas riskini getirdiği unutulmamalıdır. Halkımızın fizikî uzaklık yaşantısına alıştığı bu periyotta alışkanlığı güçlendirmek son derece değerli olacaktır. Bu açıdan olağanlaşma adımlarının çok dikkatli atılması, tüm adımlarda salgın ve sıhhate ait gerçeklerin öncelenmesi ve toplumsal geleceğe ait tasaların ön planda olması, ekonomik zorunluluklara yönelik gevşeme adımlarının ise ötelenmesi gerekmektedir.
Ertelenmiş toplumsal gereksinimlerin denetimsiz bir temasa dönüşme ve salgında sağlanan istikrarın kaybedilmesi mümkünlüğü göz önüne alınarak tüm olağanlaşma adımlarının Bayram sonrasına ertelenmesinin uygun olacağı İBB Bilimsel İstişare Heyetinin görüşüdür.
BAYRAM PERİYODU UYGULANACAK KISITLAMALAR GECİKTİRMEMELİ
Belirsizliğin fazla olduğu ya da geleceğin öngörülemediği durumlarda toplumsal olarak kaygılanma, bu belirsizlik ile baş etmek için mevcut kuralları zorlayacak davranışların görülmesi mümkündür. Bayram periyodu uygulanacak kısıtlamaların gecikmesi, takvimin meçhul olması durumunda riskli davranışların artacağı, yanlış bilginin yayılması, yanlışsız olmayan bilgiye inanma üzere sonuçları doğuracağı unutulmamalı, kısıtlama kriterleri belirsizliğe yer vermeyecek halde evvelce açıklanmalıdır.
11 GÜN SOKAĞA ÇIKMA KISITLAMASI GETİRİLMELİ
Bu açıdan 16-26 Mayıs 2020 tarihlerini kapsayacak halde 7+4 gün olacak formda bir sokağa çıkma kısıtlamasının süratle ilan edilmesi gerekmektedir. Önerdiğimiz kısıtlama önlemleri çerçevesinde aşağıda tanımlanan tedbir ve adımların uygulanmasını yetkili kurumlar ve kamuoyuna duyurmak istiyoruz.
1. Öncelikle 23-26 Mayıs 2020 tarihleri ortasında Ramazan Bayram mühletince arife gününü de içerecek halde 4 gün sokağa çıkma kısıtlaması yapılması mecburidir.
2. Bayram öncesinde 16-22 Mayıs tarihlerini de içerecek halde 7 gün mühletince gereksinimlerin karşılanmasına müsaade verecek saat aralıkları tarifli ve zarurî iş kolları dışında ek bir sokağa çıkma kısıtlama uygulanması yapılması ve bu uygulamanın bir an evvel ilan edilmesi önerilir.
3. Toplam 11 gün sürecek kısıtlama uygulaması ile ilgili olarak:
a. Bayram periyodu 4 gün sokağa çıkma kısıtlaması ilanının bilhassa erken yapılmasının gerektiği, bu ilanda gecikildiğinde yurttaşlarımızın bayram hazırlığı tarafında bir hareketlilik yaşayabileceği,
b. Ülkemizde toplumsal ve ekonomik açıdan en hareketli periyotlardan biri dini bayramlar öncesindeki haftalar olmaktadır. Fizikî temasın artmasına yol açacak bir hareketlilik bu devirde son derece tehlikeli olabilir. Bu nedenle kısıtlama kararının bayram devri ile sonlu olmaması, bilhassa öncesini de kapsaması gerektiği,
c. Bayram devri mecburî olmayan ve daha çok kültürel alışkanlıklara yönelik örneğin alış-veriş ya da toplumsal temas üzere davranışların en aza indirgenmesi gayesi ile ihtarların artırılması, gerektiğinde idari önlemlerin uygulanması, kurumların ve başta medya olmak üzere görsel/yazılı kaynakların kullanılmasının uygun olduğu,
d. İstanbul Vilayet Hıfzıssıhha Meclisi 29.04.2020 Tarih 30 Numaralı kararındaki “açık olacak işyeri, işletme ve kurumlar” başlığı ile tıpkı metinde tarifli “istisna kapsamında olacak kişiler” başlığında belirtilen kapsamın geçerli olması,
4. İstanbul Vilayet Hıfzıssıhha Meclisi 29.04.2020 Tarih 30 Numaralı kararındaki istisnai bireyler kapsamına ek olarak bilhassa 65 yaş ve üzeri bireyler için kas ve kemik kaybını azaltmak açısından öteki yaş kümeleri için tam kısıtlamanın olduğu vakitlerde günlük iki ya da üç saat olacak halde (market, fırın, Pazar vb alanlarda bulunmamak koşuluyla) mobilizasyonlarının sağlanması önerilir.
5. Tüm bu kısıtlama kararlarına ait planlamaların bir an evvel başlatılması halkımızın kısıtlama müddetince daha rahat etmesini, zorluk yaşamamasını, gereksinimlerinin karşılanmasını sağlayacak ve salgın çabasında kıymetli bir avantaj sağlayacaktır.
6. Bayram öncesi devirde hareketliliği artıracak rastgele bir adımın önemli sonuçları olabileceği, bundan kaçınılması gerektiğini tekrar vurgulamak istiyoruz.”