Tüketici Dernekleri Federasyonu TÜDEF Genel Lider Vekili ve Besin Komitesi Lideri Sinan Vargı, tüketicilerin hala palm yağının kansere yol açtığı konusunda telaşlarının olduğunu belirtti. Sinan Vargı, “20 Ocak 2017 tarihinde Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde kurulacağı açıklanan Palm Yağı Araştırma Komitesi, Palm Yağının kansere yol açıp açmadığı konusunda bilimsel bir çalışma yürütüp kamuoyunu aydınlatacaktı, lakin ortadan üç yıl geçmesine karşın bu konseyin raporu kamuoyu ile paylaşılmadı. Tüketicilerde hala palm yağının sağlıklı olup olmadığı kansere yol açıp açmadığı konusunda tasalar var, yapılan eğitimlerde hala bize palm yağı ile üretilen eserlerin inançlı olup olmadığını soruyorlar. Raporun sonuçlarının kamuoyu ile paylaşmasını bekliyoruz” dedi.
Avrupa Besin Güvenliği Otoritesi’nin (EFSA) 2016 yılı ortalarında yayınlanan, palm yağının ısıtıldığında diğer bitkisel yağlara nazaran daha fazla kanserojen olduğuna ait argümanları içeren raporu hem yazılı ve görsel basında hem de toplumsal medyada tartışmalara neden oldu.
Ardından EFSA, palm yağı ve öteki bitkisel yağlardan kaynaklanan sıhhat risklerini tekrar değerlendireceğini duyurdu. EFSA raporunu yine düzenleyerek ısıtılma sırasında ortaya çıkan, 3-monochloropropane diol’ün insan için kiloda olan inançlı dozunu 0,8 mg/kilodan, 2 mg/kg oranına çıkardı. Yani ortada sıhhat açısından evvelden sav edildiği üzere erkeklerde kısırlık ve böbrek yetmezliği ile ilgili savlar artık ortadan kalktı. Türkiye’de de gündeme oturan mevzu hakkında eski ismi ile Besin, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, 20 Ocak 2017 tarihinde basına verdiği demeçte, Türkiye’de palm yağı kullanılan eserler konusunda bilimsel bir çalışma yapılmasının kararlaştırıldığını açıklamış, çalışmanın sonuçlarının kamuoyu ile paylaşılacağı ve gerekli idari önlemlerin alınacağını tabir etmişti. Periyodun Tarım ve Orman Bakanı Faruk Çelik basına verdiği demeçte şöyle konuşmuştu.
“Bu bahisle ilgili bilimsel bir kurulun kuruldu Çok da uzamayacak kısa müddet içerisinde gerekli çalışmaları kamuoyuyla paylaşmış olacağız. Lakin birinci etapta ‘Bu boyutlarıyla bir tehlike arz etmediği, muhakkak bir santigrat derecede, 240 derecede lakin bu ve benzeri mahsurların çıkabileceğini, meğer üretilen tüm mamullerde bu türlü bir ısının kelam konusu olmadığı’ biçiminde bir ön değerlendirmeleri var. Ancak biz insan sağılığını ilgilendiren bu türlü kıymetli bir hususta yüzeysel bir değerlendirmeden çok bilim komitesinin çalışmasını süratli bir halde tamamlamasını bekliyoruz. Oradan en gerçek açıklamayı da kamuoyuyla paylaşmış olacağız.”
TÜKETİCİ DE BESİN ÜRETİCİSİ DE SIKINTILI
Sinan Vargı, TÜDEF olarak tüketicinin üniversal bilgilenme, sıhhat ve güvenlik hakları doğrultusunda üç yıl evvel araştırma kurulu kurulmasını desteklediklerini lakin Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde kurulan Palm Yağı Araştırma Komitesi’nin ortadan tam üç yıl geçmesine karşın araştırma sonuçlarını kamuoyu ile paylaşmadığını belirtti. Sinan Vargı, tüketicilerde hala palm yağı konusunda kaygılar bulunduğunu söz ederek, “Avrupa Besin Güvenliği Otoritesi’nin (EFSA) palm yağı ile ilgili kullanım limitlerini Dünya Sıhhat Örgütü Besin Katkı Unsurları Komitesi düzeyine çıkardı. Bir bakıma limitleri 2.5 misli arttırdığını açıkladı. Lakin tüketiciye yıllardır bu açıklanmadığı için hem tüketicilerimiz yaptığımız eğitimlerde palm yağı kullanılan eserlerin sıhhate ziyanlı olup olmadığını soruyorlar. Palm yağı üç yıldır tüketicinin ve üreticinin düşüncesi olmaya devam ediyor. Bu yüzden yeni EFSA limitleri doğrultusunda Tarım ve Orman Bakanlığının kamuoyunu aydınlatması gerekiyor. TÜDEF olarak birkaç kere ilgili bakanlığa başvurup, bu mevzuda araştırma kurulu raporunun kamuoyu ile paylaşılmasını ve tüketicide oluşan bu kaygının giderilmesini istedik. Raporun sonuçlarının bir an evvel kamuoyu ile paylaşılmasını bekliyoruz” şeklinde konuştu.
“SORUN YALNIZCA PALM YAĞI İLE HUDUTLU DEĞİL”
Vargı, sorunun aslında yalnızca palm yağı ile sonlu olmadığına dikkati çekerek, şunları kaydetti: “Bitkisel yağların birçoğu 180 derecenin üzerinde ısıtıldığında yahut tekraren kullanıldığında bu yağın sıhhate ziyanlı olan hususlara dönüştüğünü biliyoruz. O yüzden yüksek ısıda kızartmanın kısa müddette yapılması, kızartma yapılan havanın solunmaması, mutfağın çok düzgün havalandırılması ve yağın sık sık yenilenmesi gerekiyor. Bu açıdan sabahtan akşama kadar birebir yağı kullanarak patates kızartması yapan lokanta ve hamburgerciler, hem emekçi sıhhati hem de toplum sıhhati açısından sık sık denetlenmelidir.” Vargı, eser etiketlerinin üzerindeki “bitkisel yağ” ibaresinin tüketicilere bilgi vermekten uzak olduğunu belirterek, etiketlere, eserde hangi yağ kullanılıyorsa onun isminin yazılması gerektiğini vurguladı.
BİTKİSEL YAĞLARDA TİCARİ SAVAŞ
EFSA’nın raporunun akabinde Uzakdoğu kökenli palm yağını piyasadan çıkarma ve onun yerine Kanada menşeli kanola yağını satmak hedefiyle Batı ülkeleri ile Uzakdoğu ortasında perde gerisinde bir ticari savaşın sürdüğünün görüldüğünü lisana getiren Vargı, “Bazı firmalarca, tüketicileri buna alet etmek için vakit zaman bilimsel olmayan açıklamalar yapılıyor. Münasebetiyle besin sanayisinde, konutlarımızda hangi yağın hangi koşullarda kullanımı uygun ise bakanlık bünyesinde kurulan araştırma kurulundan tüketicilere net tavsiyelerde bulunulmasını bekliyorduk, fakat ortadan üç yıl geçti, hususun üzeri adeta kapatıldı. Bu nedenle palm yağının kanserojen olduğu savları tüketicileri epeyce huzursuz ediyor” şeklinde konuştu.