Marmaray’ın tren setlerini, grafiticilerin tuval olarak kullanması, TCDD Nakliyat A.Ş.’ye 55 bin TL’lik fatura çıkardı. TCDD’nin grafitilerin temizlenmesi için açtığı ihale sonuçlandı. Temizleme çalışması yaklaşık 1 ay sürecek.
Çoğunlukla kamusal alanda yer alan duvar ya da yüzeye çizilmiş, kazınmış yahut püskürtülmüş yazı ve çizimler olarak bilinen grafiti, Marmaray tren setlerine yapılınca TCDD tarafından temizlenmesi için ihale açıldı. TCDD Nakliyat A.Ş. Genel Müdürlüğü Marmaray İşletme Müdürlüğü’nce 18 Kasım 2019’da düzenlenen ‘Marmaray tren setlerinin grafiticiler tarafından boyanan dış yüzeylerinin temizlenmesi için alan bazlı (1000 metrekare) paklık yaptırılması işi’ ihalesi sonuçlandı. İhale, Kip Elbise Kuru Temizleme Çamaşır Yıkımı San. ve Tic. Ltd. Şirketi tarafından 55 bin TL’ye üstlenildi. Toplam 6 firmadan geçerli teklifin verildiği ihaleye en âlâ teklif, Kip firmasınca verildi. Mukaveleye nazaran paklık işi, yıl sonuna kadar tamamlanacak.
GRAFİTİ, İBB’NİN DE SORUNU
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nce (İBB) de grafitilerin temizlenmesi için uğraşılıyor. İBB tarafından bu iş için özel temizleme aracı alındı. İBB şirketlerinden İSTAÇ tarafından 2018’de ‘Grafiti (duvar yazıları), Afiş ve Boya Çıkarma, Taban Temizleme Aracı Alım İşi’ için ihale açıldı. Temizleme aracı için İSTAÇ tarafından 600 bin TL ödeme yapıldı.
GRAFİTİNİN KISA TARİHİ
Grafiti, 1970’li yılların başında ABD’de ortaya çıktı. Çoklukla kamusal alanda yer alan duvar ya da yüzeye çizilmiş, kazınmış yahut püskürtülmüş yazı ve çizimler olarak tanımlanan grafiti, Yunanca ‘graphein’ (yazmak) sözünden gelmiştir ve İtalyanca ‘sgraffio’ (karalamak) sözünden türetilmiştir. Grafiti, sanat kısmı olarak görenlerin yanı sıra kamusal ve tarihi yapılara yönelik vandalizm olarak da bedellendiriliyor.
New York’ta 1960’lı yıllarda, politik aksiyoncular ve sokak çetelerinin seslerini duyurmak ve kendi çetelerinin hudutlarını belirlemek için benimsedikleri grafiti, 1970’li yıllarda ortaya çıkan rap ve hip hop kültürü ile dünyada yaygınlaştı. ‘TAKI183’ takma ismiyle duvarlara imza atan postacı hakkında, 21 Temmuz 1971’de New York Times gazetesinde yayımlanan makale ile grafiti, dünyada duyuldu.
New York’taki binaların dış cephelerinin kollayıcı gereç ile kapatılmaya başlanması üzerine grafiti, metrolara ve yer altına indi. Grafiti, New York kent metrosunda otoriteye karşı çıkma ritüeline dönüştü. Grafiti, 1970’lerde ABD’nin çabucak hemen geneline yayıldı. 1980’lerde ‘Style Wars’ ve ‘Wild Style’ isimli iki belgesel ile grafiti ve hip hop kültürü, geniş kitlelere yayıldı. 1990’lı yıllarda grafitiye mahsus giysi, ömür biçimi ve literatür oluşturdu. ‘Thiery Noir’ isimli sokak sanatkarının, Berlin Duvarı’nın yıkılışına eşlik eden grafitileri, milletlerarası ün kazanınca grafiti, ‘özgürlük isteminin sanatsal ifadesi’ olarak değerlendirildi. Grafitinin kaligrafik biçimi, 2000’li yıllarda kültürel ve teknik imkanlar ile yeni boyut kazandı.
GRAFİTİ TERİMLERİ
Writer: Grafiti yapan sanatçı
Sketch: Grafitinin diğer yüzeye çizilen taslağı
Character: Grafitinin yanına yapılan karikatür
Firstline: Grafitinin birinci çizgisi
Outline: Grafiti harf çizgileri ya da dış çizgileri
Scret outline: Dış çizgileri çevreleyen çizgi
Highlights: Grafitinin birtakım noktalarına, çoklukla harflerin sağ alt köşesine verilen parlaklık ya da ışık efekti
Fill in: Grafiti dış çizgileri yapıldıktan sonra içini boyanması. Tek renk yahut çok renkli olabilir