Uluslararası Göç Örgütü (IOM) 2020 raporu yayınlandı. Raporda göçün artık ulusal, bölgesel ve milletlerarası seviyelerde insan hakları, kalkınma ve jeopolitikle temaslı üst seviye bir siyasi bahis olduğu lisana getiriliyor. Son periyotta yaşanan eğilimlere nazaran milletlerarası göçmen sayısının da arttığı görülüyor.
Bu çerçevede rapordaki bilgilerin geçmiş datalarla karşılaştırılması ve gelecekte neler olabileceğinin öngörülmesi de gerekmektedir. Buna nazaran 1999 yılında dünyadaki milletlerarası göçmen sayısı 173 milyon iken 2019 yılında bu rakam %57’lik bir artış ile 272 milyona ulaşmıştır. Bu durum son 20 yıl temel alındığında, dünya üzerinde büyük bir milletlerarası göç hareketinin başladığına ve artarak devam edeceğine de işaret etmektedir.
2020 DÜNYA GÖÇ RAPORUNDA NELER VAR
Raporda, en başta günümüzde milletlerarası göçmen sayısının global yaklaşık 272 milyon olduğuna ve bunun dünya nüfusuna oranının %3,5 olduğu kestirimine yer veriliyor. Bu sayıların, milletlerarası göçmenlerin 2050 yılı için varsayımı olan 230 milyon ve %2,6 oranının çok üzerinde olduğu, bunun ise bu mevzuda geçmişte IOM tarafından yapılan projeksiyonları aştığına dikkat çekilmektedir.
Raporda son iki yılda kıymetli göç ve yerinden edilme olaylarının olduğu, büyük zahmet ve travmanın yanı sıra, hayat kaybına neden olan olaylarda, en baştaki çatışmaların Suriye, Yemen, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Güney Sudan olduğu, Rohingya’daki çok şiddet nedeniyle milyonlarca insanın yerinden edildiği tabir edilmektedir. Bununla birlikte, milletlerarası göçün sayısının ve temposunun ciddi istikrarsızlık, ekonomik kriz yahut çatışma üzere akut olaylar ve uzun vadeli demografik değişim, ekonomik kalkınma, irtibat teknolojisi ilerlemeleri ve ulaşım erişimi üzere eğilimlerle yakından kontaklı olduğu, bu nedenle olduğu için hassasiyetle iddia edilmesinin epeyce güç olduğu söylenmektedir.
Geçmişteki bilgilerden bilindiği üzere milletlerarası göç dünya çapında tekdüze bir yapıya sahip değildir. Bahse bahis olan “göç koridorları” ekonomik, coğrafik, demografik faktörlerle şekillenmektedir.
Dünya çapında en büyük göç yollarının, gelişmekte olan ülkelerden, ABD, Fransa, Rusya Federasyonu, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan üzere daha büyük ekonomilere gerçek gitme eğiliminde olduğu söyleniyor. Lakin her ne kadar bu göç eğiliminin bahse mevzu ülkelere olduğu söylense de bu eğilimin yalnızca nizamlı göç için geçerli olduğu, sistemsiz göçün ve mülteci hareketlerinin ise bu ülkeler haricindeki ülkelere yönelik olduğu bilinmelidir.
Raporun değerli noktası, 2019 yılında global olarak memleketler arası göçmen sayısının 272 milyon yani dünya nüfusunun %3,5’ine denk gelmesidir. Bu göçmenlerin %52’sinin erkek, %48’inin bayan olduğu belirtilmekte, %74’ü, 20-64 yaşları arasında bulunmaktadır.
Uluslararası göçmenlerin en büyük kaynak ülkesi olarak, 17,5 milyon ile Hindistan’dır. Bu ülkeyi Meksika (11,8 milyon) ve Çin (10,7 milyon) takip etmektedir. Göçmenlerin en çok tercih ettikleri ülke 50,7 milyon ile ABD’dir. Yüksek gelirli ülkelerde göçmen personel sayısı, 112,3 milyondan 111,2 milyona düşmüştür. Buna rağmen üst ve orta gelirli ülkelerdeki göçmen sayısı 17,5 milyondan, 30,5 milyona çıkmıştır. 2019 yılında memleketler arası göçmenlerin yaklaşık üçte ikisi yani yaklaşık 176 milyonu, yüksek gelirli ülkelerde ikamet bulunmaktadır.
Göçmenlerin göç ettikleri ülkelerde kazandıkları çalışma fiyatlarını kaynak ülkelerine gönderdikleri, bu çerçevede milletlerarası havale ölçüsünün 2018’de 689 milyar dolara yükseldiği belirtilmektedir. Buna nazaran birinci üç havale alıcısı en fazla göç veren ülkeler ile paralel olarak 78,6 milyar dolar ile Hindistan, 67,4 milyar dolar ile Çin ve 35,7 milyar dolar ile Meksika bulunmaktadır. ABD 68 milyar USD ile en çok havale gönderen ülke olmuş, bu ülkeyi 44,4 milyar USD ile Birleşik Arap Emirlikleri ve 36,1 milyar USD ile Suudi Arabistan izlemiştir.
2018’de küresel mülteci nüfusu, 25,9 milyona ulaşmış bu nüfusun %52’si 18 yaşın altındadır. Şiddet ve çatışmalar nedeniyle ülke içinde yerinden edilmiş şahısların sayısı 41,3 milyona ulaşmıştır. Bu sayı “Ülke İçinde Yerinden Olma İzleme Merkezi”nin 1998’de izlemeye başlamasından bu yana en yüksek sayıya denk gelmektedir.
Suriye 6,1 milyon kişi ile en çok yerinden edilmiş insan sayısına sahiptir. Bu ülkeyi 5,8 milyon ile Kolombiya ve 3,1 milyon ile Kongo Demokratik Cumhuriyeti izlemektedir.
2018’de global olarak vatansız bireylerin sayısı 3,9 milyon idi. Bangladeş 906.000 kişi ile en fazla vatansız kişinin yaşadığı ülkedir. Bu ülkeyi 692.000 kişi ile Fildişi Kıyıları ve 620.000 kişi ile Myanmar izlemektedir.
ASYA ÜLKELERİNDEN GÖÇ KORİDORLARI
“Asya Ülkelerinden göç koridorlarına” ilişkin bilgiler Şekil-1’de paylaşılmıştır. 2019 Yılında en fazla göç alan ülkelerin başında Türkiye gelmektedir. Bunu Hindistan’dan BAE’ne olan göç takip ederken, bu ülkeden boşalan yerleşim yerlerine Bangladeşliler gitmişlerdir.
* Hal 1: 2019 Asya Ülkelerinden Göç Koridorları
Bu durum Ravenstein’in göç teorilerindeki durumu doğrulamaktadır. [1]
Çinliler ve Hindistanlılar en fazla ABD’yi tercih ederken, dikkat cazibeli bir biçimde Kazaklar, Rusya Federasyonu (RF)’na giderken, Ruslar ise Kazakistan’a gitmektedir.
Şekil-1’de dikkati çeken en değerli konunun Çinlilerin ve Hindistanlıların gelişmiş ülkelere yanlışsız bir hareket halinde olduklarıdır. Bu noktada rapora nazaran bilhassa Çin’den ABD’ye olan göç hareketlerinin son yıllarda hızlandığı ve önemli oranda artış gösterdiği söylenebilir.
Rapordaki belirtilen konularla, Rand Corporation tarafından Ocak 2020’de yayınlanan Türkiye raporunda belirtilen değerlendirmeler birlikte düşünüldüğünde, “Temel güvenlik yapısında mümkün bir değişiklik, Suudi Arabistan ve BAE’nin Basra Körfezi’ndeki güvenlik aktörleri haline gelmesidir. Lakin Suudi Arabistan ve BAE bu yolda devam ederse, küçük nüfusları göz önüne alındığında insan gücü eksikliklerinin üstesinden gelmeleri gerekecektir. Bu, yaklaşık 1,5 milyon vatandaşı olan BAE için bilhassa sınırlayıcı bir faktördür” tespiti ile uyumlu olduğu görülmektedir.
Uluslararası Göç Örgütünün raporunda tüm memleketler arası göçmenlerin yarısından fazlasının (141 milyon) Avrupa ve Kuzey Amerika’da yaşadığına dikkat çekilmekte, göçün kimi ülkelerde nüfus değişiminin kilit bir belirleyicisi olduğu tabir edilmektedir. Bilhassa işgücü göçünün, Körfez İşbirliği Kurulu (KİK) Devletlerinde önemli nüfus değişikliklerine katkıda bulunduğu, Umman ve Suudi Arabistan dışında, KİK ülkelerinde göçmenlerin nüfusun çoğunluğunu teşkil ettiği de belirtilmektedir.
Türkiye’deki duruma bakıldığında, Göç Yönetimi Genel Müdürlüğü sayıları ile 3,7 milyon, Türkiye’nin BM Daimi Temsilcisi Feridun Sinirlioğlu’na göre [2] 9 milyon Suriyelinin bulunduğu dikkate alındığında, Türkiye üzerine de Stratejik bir göç mühendisliği yapıldığı bilinmektedir. Bu konu aslında raporda da gözükmekte, göçmenlerin raporda belirtildiği formda ekonomik olarak refah düzeylerinin en güzel olacağı ülkelere gitmesi yerine, Türkiye’ye yönlendirilmeleri ve Türkiye’de daima kalmaları için projeler üretilmesi manidar bulunmaktadır. GİGM’nin açıkladığı üzere ülkemizdeki Suriyelilerin sayısı 3.7 milyon olarak kabul edildiğinde bile, bu Suriyeliler Türkiye’de kalırsa, bunlara vatandaşlık verilirse ne olur? Bu hususta Hacettepe Üniversitesi’nde gerçekleştirilen bir araştırma sonucuna göre [3] bir Suriyeli bayan, ortalama 5,3 çocuk doğuruyor. Suriyeli bayanın eğitim seviyesi ilkokul ve altında ise bu oran 5,8’e çıkıyor, üniversite mezunu ise 4,1’e düşüyor. Türk kadınlarında ise bu oran iki, yani Suriyelinin nüfus artış suratı, Türklere nazaran 2,5 kat daha fazla durumdadır. Bu durumda, sadece kayıtlı olanlara vatandaşlık verilirse 20 sene sonra ülkemizde 11,5 milyon Suriyeli Arap olacağı, şayet 5,3 milyona vatandaşlık verilirse o vakit 15,3 milyon Suriyeli Arap olacağı iddia edilmektedir. Bu ise ülkemize yönelik demografik istilanın boyutlarını bize göstermektedir.
BİR JENERASYON BİR YOL, TÜRKİYE AÇISINDAN BİR GÖÇ, BİR İSTİLA OLABİLİR Mİ?
Rapordaki bilgiler genel olarak değerlendirildiğinde, geçmişte Kavimler Göçünün kaynağı olan Asya’nın günümüzde de kaynak ülke özelliğini sürdürdüğünü, Çinlilerin ve Hindistanlıların başta ABD olmak üzere göç hareketlerine başladığı görülmektedir. Bu noktada “Bir Nesil, Bir Yol Projesi” ile dünyaya açılmayı planlayan Çin’in bu proje üzerindeki liman ve yol üzerinde evvel ticaret sonrasında ise vatandaşlık yolu ile yeni yerleşimlere gidebileceği dikkate alınmalıdır.
Çin’in “Bir Jenerasyon, Bir Yol” projesi ile, ilan ettiği ekonomik büyüklük ve kapsayacağı coğrafik alan dikkate alındığında, gerisindeki temel jeopolitik mantığın geçmişte Kavimler Göçüne neden olan, “Yeni İpek Yoluna” hâkim olma eforu ve ekonomik sebepler olduğunu anlamak gerekiyor. Çin bu projede kendisi için en inançlı ticaret yollarını bulmaya ve onu teminat altına alma gayretindedir. Çin’in temel maksadı, kendisi açısından inançlı bir güzergâh üzerinden dünya sisteminin kıymetli merkezlerinden sayılan öncelikle Avrupa başta olmak üzere Ortadoğu ve Afrika üzere pazarlara ulaşma isteğidir.
Bu noktada Çinlilerin ülkemize yerleşme ve toprak satın alma heveslerine de dikkat etmek gerekmektedir. Bilindiği üzere, yabancılara iş kurma ve yatırım yapma karşılığında Türk vatandaşlığı verilmesine ait olarak, yönetmelikte [4] 2018 yılında yapılan değişiklikle, en az 250 bin Amerikan doları karşılığındaki iş taşınmazın peşin olarak satışının vaat edildiğine dair noterden düzenlenen mukavele ile 3 yıl müddetle zamanının ve terkinin yapılmaması kuralı ile yabancılar Türk vatandaşlığına kabul edileceklerdir.
Bu yönetmelik değişikliği ile Çinlilerin temel gayeleri birlikte düşünüldüğünde gelecek için ülkemizin de bir Çinli istilası ile de karşı karşıya geleceğini öngörmek çok büyük bir kehanet olmayacaktır. Hala ülkemizin birçok yerinde ticari ilgiler kuran bilhassa Mersin, Zonguldak (Filyos Limanı çevresine) v.b. üzere liman kentleri başta olmak üzere ticari münasebetler ismi altında giriş yaptığı yahut yerleştiği dikkate alındığında, bahse husus yönetmelik değişikliği kullanılarak ülkemizde çok yakın bir gelecekte Çinli diasporası görüleceği düşünülmektedir.
NE YAPILMALI
IOM Raporunda da açıkça belirtildiği üzere dünyada hızla artan bir göç hareketi bulunduğu görülmektedir. Bu göç hareketlerinin gittikleri ülkenin etnik, siyasi, kültürel ve ekonomik yapılarını değiştireceği açıktır.
Geçmişte kavimler göçünün nedenlerine bakıldığında, göçün günümüzde de birebir nedenlere sahip olduğu görülmekte, “Tarihi İpek Yolu” üzerinde meydana gelen göç olaylarının günümüzde ise “Modern İpek Yolu” olarak da isimlendirebileceğimiz yol üzerinde gerçekleşeceği görülmektedir. Bugün dünyadaki çatışma alanlarının tümünün bu yol üzerinde yahut bu yolun sonundaki ekonomik alan üzerinde yer almasının rastlantısal olmaması gerektiği düşünülmektedir.
Bu çerçevede,
Ülkemizde bulunan başta Suriyeliler olmak üzere tüm yabancıların bir an evvel ülkelerine dönmeleri için devlet ve STK takviyeli “Geri Dönüş Projeleri” hazırlanarak uygulamaya konulmasının,
“Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına Ait Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” değişikliğinin acilen tekrar gözden geçirilmesinin, 250 bin USD veren yahut yatırım yapan yabancının doğrudan Türk vatandaşlığına geçirilmesi uygulamasının kaldırılarak, bu bireylere evvel oturma müsaadesi verilmesi müteakiben kuralların oluşması halinde vatandaşlık verilmesi konusunun düzenlenmesinin,
Başta Çinliler ve Suriyeliler olmak üzere ülkemize gelen, vatandaşlık alan, şirket kuran tüm yabancıların ne niyetle hangi bölgeye yerleştiklerinin, yoğunlaştıklarının tespiti, hangi bölgede şirket kurduklarının sistematik bir biçimde izlenmesi ve gerektiği takdirde ülkemizde bu bahisteki mevcut mevzuatın uygulanmasının,
“Suriyelilerin, bombalandıkları için Türkiye’ye gelmedikleri, Türkiye’ye gelmeleri için bombalandıkları” gerçeğinden hareketle, Ortadoğu’nun ve Batı Asya’nın kavimlerinin, Anadolu’yu adeta bir Kavimler Göçüne maruz bırakarak, Türk ulusal kimliğini tehdit altında bırakırcasına ülkemizin stratejik bir göç mühendisliğine maruz bırakılmasına pürüz olunmasının,
gerektiği düşünülmektedir.
Mehmet Zeki Bodur