Ceren Özdemir cinayetinde, katil Özgür Arduç’un açık cezaevinden firar ettiğinin ortaya çıkması, bu kurumları tartışmaya açtı. Ajanslara düşen haberlere nazaran, son üç günde açık cezaevlerinden firar eden 11 hükümlü yakalandı. Son bir ayda ise haberlere nazaran, 30’un üzerinde mahkum, açık cezaevlerinden firar etti. Firarilerin kimileri cürüm işlemeden yakalanırken, kimileri cinayet dahil çeşitli hatalar işledi. Dış güvenlik vazifelisi bulunmayan açık ceza infaz kurumlarında firarlara karşı önlem olmadığını belirten hukukçular, “Açık cezaevleri bahçe üzere, firarlara çok uygun, güvenliği olmayan yerler” dedi.
ÜÇ AYDA BİR İZİN
Açık ceza infaz kurumlarında bulunanlarla kapalı ceza infaz kurumunda olup da açık ceza infaz kurumlarına ayrılmaya hak kazananlara, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini, güçlendirmelerini ve dış dünyaya ahenklerini sağlamak gayesiyle kurum en üst amirinin önerisi ve Cumhuriyet Başsavcılığı’nın onayı ile üç ayda bir, yol hariç üç güne kadar müsaade verilebiliyor.
Konu ile ilgili Milliyet’ten Cihat Aslan’ın ulaştığı Adalet Bakanlığı yetkilileri, soruları cevapsız bıraktı.
KAÇIP CİNAYET İŞLEDİLER
Bu yıl açık cezaevlerinden firar eden mahkumlardan kimilerinin karıştığı cürümler şöyle:
Uyuşturucu ticaretinden 7 yıl 6 ay mahpus cezasına çarptırılan Ali Mıngır, Afyonkarahisar’daki açık cezaevinden eylül ayında firar etti. Firardan sonra Konya’ya gelen Ali Mıngır, eşi Birsen Mıngır’ın (48) yaşadığı meskene molotofkokteyli atarak yangın çıkardı. Firari dışarı kaçan eşini pompalı tüfekle öldürdü.
Hatay’da kasım ayında açık cezaevinden firar eden Ahmet Kaya (47) boşanma evresinde olduğu eşi Sibel Kaya’yı (41) bıçaklayarak öldürdü.
Denizli’de eylül ayında açık cezaevinden firar eden M.K. (38), Pınar Eliuz’u (31) av tüfeğiyle öldürdü.
Antalya’da ağustos ayında Burdur Açık Cezaevi’nden firar eden Murat Ç., 7 aylık gebe eşi Zehra Ç.’yi 9 yerinden bıçaklayarak ağır yaraladı.
Adana’da nisan ayında ‘uyuşturucu ticareti’nden cezaevinde yatarken firar eden Ramazan Y., yan bakma problemi yüzünden tartıştığı Suat Duruhan’ı öldürdü.
Trabzon’da Beşikdüzü Açık Cezaevi’nden eski eşini öldürmek için 11 Aralık’ta firar eden F.K., polisin düzenlediği operasyonla yakalandı.
Afyon, Bolvadin İlçe Emniyet Müdürlüğü grupları iki gün evvel kent merkezinde şüphelendikleri K.F.’yi durdurdu. Kimlik denetiminde hakkında cinayetten yakalama kararı olan K.F.’nin bir ay evvel Ankara Sincan Açık Cezaevi’nden firar ettiği öğrenildi.
Konya, Seydişehir Açık Cezaevi’nden 3 Aralık’ta firar eden Yasin K., İhsaniye Taksi Durağı’na av tüfeği ile ateş etti. Yasin K. hâlâ firari.
‘DOKTOR HEYETİ KARAR VERMELİ’
Avukat Cahit Tatlı (Hukukçular Derneği Başkanı): “Ceza alan bir kişinin ne kadar yatacağını belirleyen bir ceza infaz ömürüz var. İnfaz maddemizde da kapalı cezaevinde muhakkak bir müddet yatan bir mahkumun daha sonra açık cezaevine geçme durumu var. Lakin cinayet, cinsel akın, gasp ve yaralama üzere kabahatlerde bu şahısların cezasının tamamını hücrede geçirmesi gerekiyor. Ya da bir hekim heyeti tarafından uzun bir müddet takip edilerek, evvel rehabilite olabileceği bir hastaneye gönderilmesi, sonra gerekirse dışarıya çıkması formunda bir sistemin getirilmesi lazım. Fakat mevcut maddemizde mahkum müddetini tamamladığında dışarı çıkıyor. Ayrıyeten açık cezaevlerinin etrafında muhafaza yok, firarlar çok kolay olabiliyor. Bu yüzden en başta ceza infaz yasasını düzeltmemiz lazım. Bir mahkumun kapalı cezaevinden açık cezaevine geçmesine hakimin değil, tabip heyetinin karar vermesi lazım.”
‘KAÇMAKTA BİR ZORLUK YOK’
Prof. Dr. Adem Sözüer (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Kısmı Başkanı): “Belli bir süreyi kapalı cezaevinde geçiren her hükümlü daha sonra açık cezaevine geçiyor. Kişi açık cezaevine çıkabilecek durumda mı, değil mi bunun kıymetlendirilmesi yapılmıyor. İnfaz Kanunu’nun 73’üncü unsurunda uygunlaştırma programlarının belirlenmesi kısmında ‘Hükümlünün geçmişi, suçluluk nedenleri, arz edebileceği tehlike anları, salıverildikten sonraki beklentisi dikkate alınarak ferdi gereksinimlerine uygun bir biçimde düzgünleştirme programları uygulanır’ deniliyor. Malesef bunlar yalnızca kağıt üstünde kalıyor. Adalet Bakanlığı’nda kaç mahkuma, kaç psikolog düşüyor? Haftada kaç gün ruhsal eğitimler veriliyor? Bunlar hayata geçiriliyor mu? Bunların sorulması lazım. Bunlar yapılsın ki hükümlü açık cezaevine sağlıklı bir biçimde geçsin. Yoksa açık cezaevlerinden kaçmakta zorluk yok.”
‘ISLAH EDİLMEDEN GÖNDERİLİYOR’
Mehmet Durakoğlu (İstanbul Barosu Başkanı): “Son devirde de infaz sistemiyle oynandığı için açık cezaevlerine çıkışın erken sağlanması giderek ıslahı olmayan mahkumların topluma karışmasına sebep oldu. Geçtiğimiz günlerde öldürülen Ceren’in (Özdemir) katilinin açık cezaevine gönderilmesi de ıslah sisteminin tam manasıyla çalıştırılmadığını gösteriyor. Düşünün ki bu türlü biri ıslah edilmeden, infaz sisteminin içerisinde doğal bir hükümlü üzere tutuluyor. Yalnızca o da değil. Açık cezaevleri bir okulun bahçesi üzere güvenliği olmayan yerlere döndü. Oradan da kaçmak kolay. Şayet bir mahkum kaçmıyorsa, az bir ceza müddeti kaldığı içindir.”
‘AVRUPA’DA KATI KANUNLAR VAR’
Prof. Dr. Ali Timur Demirbaş (Yaşar Üniversitesi Öğretim Üyesi): “Kapalı cezaevlerinin doluluğunun tahlili, hükümüleri açık cezaevlerine göndermek değildir. Bu firarlar ve sonrasında gelen vefat olayları dünyanın öteki bir ülkesinde olsaydı, sorumlular istifa ederdi. Almanlar kanunda ‘yakınlarına yönelik hata sürece ihtimali olanlar uzman raporuyla salınabilir’ diye değişiklik yaptı. Avrupa’da hükümlü cezası tamamlandıktan sonra bile tehdit oluşturuyorsa bırakılmıyor. Dünyanın neresinde görülmüş, katilin açık cezaevinden rahatça çıkması. Avrupa’da kuralları katı olan müsaade sistemi var. Koşullu salıverilmesine az kalanlar ile nitekim uzman bir heyetten rapor alanlar geçebiliyor. Bizde yol geçen hanı üzere. Dünyada kapalı cezaevinden açık cezaevine geçişler de bu kadar kolay değil. Hiçbir hükümlü kolay kolay güvenliği had safhada olan açık cezaevlerinden kaçamaz. Avrupa’da açık cezaevine sevk edilenler firar ihtimali olmayan mahkumlardan oluşuyor.”