Dünya gazetesi müellifi Alaattin Aktaş işsizlik sayılarına ait dikkat çeken tabirler kullandı. “2018-2019 ekim kıyaslamasına nazaran 15 ve daha üst yaştaki nüfus 915 bin artmış, buna karşılık birebir yaş kümesinde çalışmak isteyenlerin sayısında sırf 82 bin artış olmuş. Bir öbür tabirle 15 yaş üstü nüfustaki her 100 kişilik artışa karşılık sırf 9 kişi çalışma isteğinde bulunmuş, iş gücüne katılmış” diye yazan Aktaş, “Ne oldu da nüfus artışı geçmiş yıllarla uyumlu seyrederken çalışmak isteyenlerin sayısı evvelki dört yıl ortalamasına nazaran tam yüzde 91 azalarak 869 binden 82 bine indi. Bunun bir izahı vardır, diye düşünüyoruz. İşte o izahı yapabileceklere de köşemizi açıyoruz. Olağan ki ‘Böyle şey olmaz, ne izahı’ diyenlere de köşemiz açık” sözlerini kullandı.
Alaattin Aktaş’ın bahisle ilgili yazısı şöyle:
“Pek karmaşık olduğunu düşünmüyoruz ancak evvel başlıktaki sayılarla neyi kastettiğimizi açıklayalım, sonra da bir davetimiz olacak.
Nüfusta 100 artış olarak söz ettiğimiz ekim ayı prestijiyle son bir yıldaki 15 ve daha üst yaştaki nüfus artışı. Bu nüfus artışı 915 bin.
Çalışmak isteyen sayısındaki 9 ise tekrar ekim prestijiyle son bir yıldaki iş gücü artışı. Bu sayı da 82 bin.
Yani 2018-2019 ekim kıyaslamasına nazaran 15 ve daha üst yaştaki nüfus 915 bin artmış, buna karşılık tıpkı yaş kümesinde çalışmak isteyenlerin sayısında sırf 82 bin artış olmuş.
Bir öbür tabirle 15 yaş üstü nüfustaki her 100 kişilik artışa karşılık sadece 9 kişi çalışma isteğinde bulunmuş, iş gücüne katılmış.
★ ★ ★
Şimdi gelelim davetimize…
En başta Türkiye İstatistik Kurumu’na olmak üzere bize bu 100’e 9’luk dengeyi izah edecek, edebilecek herkese köşemizi açacağız.
İster akademi dünyasından olsun, ister okurlarımızdan, kim görüş bildirirse bu görüşlere köşemizde yer vereceğiz. Dileyen isminin kullanılmasını isteyebilir, dileyen isimsiz olsun der. Hepsine hürmetimiz var.
İstiyoruz ki herkes eteğindeki taşları döksün.
Döksün ki bilmiyorsak öğrenelim, herkes öğrensin.
Bu 100’e 9’luk istikrarın ya da dengesizliğin bir izahı varsa öğrenelim; yoksa olmadığını da öğrenmiş olalım.
★ ★ ★
Ne oldu; vatandaş refaha kavuştu da iş aramaktan vaz mı geçti yani?
Son bir yılda 15 yaş üstü nüfus 915 bin kişi artacak ancak çalışmak isteyenlerin sayısındaki artış 82 binde kalacak. Bu nasıl olur?
Hani yıllardır süregelen bu türlü bir istikrar vardır da, “2019’da da birebiri oldu” dersiniz.
Oysa evvelki dört yıla bakıyoruz; tablo çok çok farklı.
Yine ekimden ekime olmak üzere 2015’te 15 yaş üstü nüfus artışının yüzde 93'ü, 2016›da yüzde 106'sı, 2017'ye yüzde 88'i, 2018’de yüzde 105’i kadar bir iş gücü artışı var. Bu dört yılın toplamındaki iş gücü artışı/15 yaş üstü nüfus artışı oranı yüzde 97.
Peki 2019’da ne oldu?
Nüfus çok arttı da çalışmak isteyenlerin oranı bu yüzden mi düşük kaldı; o denli bir durum da yok.
2015-2018 periyodunda dört yılın ortalamasında ekim ayları prestijiyle yıllık 15 yaş üstü nüfus artışı 898 bin. Geçen yıl ekim prestijiyle oluşan artış 915 bin. Neredeyse hiç fark yok.
2015-2018 devrindeki iş gücü artışı yıllık ortalama 869 bin, geçen yılki artış ise sırf ve sırf 82 bin.
Bir defa daha soralım mı, 2019’da ne oldu?
Ne oldu da nüfus artışı geçmiş yıllarla uyumlu seyrederken çalışmak isteyenlerin sayısı evvelki dört yıl ortalamasına nazaran tam yüzde 91 azalarak 869 binden 82 bine indi.
Bunun bir izahı vardır, diye düşünüyoruz. İşte o izahı yapabileceklere de köşemizi açıyoruz. Natürel ki “Böyle şey olmaz, ne izahı” diyenlere de köşemiz açık.
İŞSİZLİK İKİNCİ PLANDA KALDI
Nüfus ve iş gücü artışına ait bilgilere odaklanınca işsizlik adeta ikinci planda kalıverdi.
İşsizlik oranı düşüyor; kaldı ki mevsimsel olarak bu devirde genel olarak çıkış yaşandığı halde geçen yıl ağustostan sonra düşüş yaşanıyor. Ağustosta yüzde 14 olan oran eylülde yüzde 13.8’e, ekimde de yüzde 13.4’e indi.
Ama sanki iş gücü olağan eğiliminde devam etmiş olsaydı işsizlik azalır mıydı?
Ekim ayındaki iş gücü son beş ayın en düşük seviyesine işaret ediyor. Mayısta 32.4 milyon işgücü vardı, sayı haziranda 32.8 milyona, temmuzda 33.1 milyona, ağustosta 33.2 milyona çıktı. Eylülde 33 milyona gerileyen iş gücü ekimde biraz daha azaldı ve 32.7 milyon oldu.
İş gücünde tepe 33 milyon 180 bin ile ağustosta görüldü. Ekimdeki seviyesi de tam verelim, 32 milyon 740 bin. Yani iş gücü iki ayda tam 440 bin kişi azaldı.
İş gücünün ağustos-ekim geçişinde azalması bir manada olağan, bunda şaşılacak bir taraf yok. Ağustos tarım ve turizm bölümlerin en canlı olduğu ay. Lakin tekrar de geçen yılki 440 binlik azalma geçmiş yıllara nazaran çok fazla.
İŞGÜCÜ AZALMASAYDI…
Geçen yıl ekim ayındaki 15 yaş üstü nüfusta bir yıl önceye nazaran 915 bin artış olduğunu belirttik. 2015-2018 ortalamasına nazaran nüfus artışının yüzde 97’si kadar iş gücü artışı olduğunu da tabir ettik.
Şimdi gelin bir hesap yapalım. Geçen yılki 915 bin kişilik 15 yaş üstü nüfus artışının yüzde 97’si kadar iş gücü artışı olsaydı, iş gücünde 888 bin kişilik artış gerçekleşecekti.
Yani geçen yıl ekimdeki iş gücü 32.7 milyonda kalmayacak ve 33.6 milyona çıkacaktı.
İstihdam ne kadar, muhakkak; 28.3 milyon. Şu durumda işsiz sayısı 5.3 milyona, işsizlik oranı da yüzde 15.7’ye ulaşacaktı.
Oysa iş gücünde 2018’e nazaran nasıl olduğu anlaşılamayan çok hudutlu artış sayesinde işsiz sayısı 4.4 milyon, işsizlik oranı da yüzde 13.4 görünüyor.
Normal eğilimle 5.3 milyon işsiz ve yüzde 15.7 işsizlik oranı. Nasıl olduğu bilinmeyen bir halde ise 4.4 milyon işsiz ve yüzde 13.4 işsizlik oranı.”