Avustralya’da rekor düzeydeki sıcak hava ve aylardır süren kuraklık yüzünden çıkan yangınlar geçen hafta tesirini daha da ağırlaştırdı.
Eylül ayından beri süren ve alevlerin yüksekliğinin kimi vakit 70 metreyi aştığı yangınlar sonucu en az 25 kişi hayatını kaybetti, çok sayıda kasaba boşaltıldı, milyonlarca hayvan öldü.
ÇAREYİ KAÇMAKTA BULDU
Aylardır yangınlarla uğraş eden Avustralya’da halk, Başbakan Scott Morrison’a da reaksiyonlu. Son olarak geçen hafta yangında büyük ziyan gören Cobargo Kasabası’nı ziyaret eden Başbakan Morrison, kendilerine kâfi yardımı yapmamakla suçlayan kasaba sakinlerinin reaksiyonu karşısında devayı kaçmakta buldu.
Başbakan Scott Morrison, kasaba sakinlerinden gelen reaksiyonlar karşısında şaşkına döndü. Lokal televizyon kanallarında yayınlanan imajlarda bir bayanın Morrison’un elini sıkmayı reddettiği görülüyor. O sırada öbür bir kasaba sakininin Morrison’a “Seni a…l” diye bağırdığı duyuluyor.
BİLİNMESİ GEREKENLER…
Bütün dünyanın Avustralya’ya odaklanmasına ve ünlü oyunculardan siyasetçilere çok sayıda kişinin düzenlenen kampanyalara takviye çıkmasına sebep olan yangınların nedenlerini ve yangınlarla ilgili bilinmesi gerekenleri BBC Türkçe derledi.
1- YANGINLARDA SON DURUM NE
Avustralya’da Pazartesi günü prestijiyle yangından etkilenen yerlere yağmur yağdı ve sıcaklıkların düşmeye başladığı görüldü. Lakin yetkililer yangınların tekrar ortaya çıkabileceği ikazında bulunuyor.
Ülkenin doğu kıyısındaki Sydney’den Melbourne’a kadar çok sayıda kente güçlü yağmurların tesir ettiği görüldü. Lakin yetkililer Perşembe günü prestijiyle sıcaklıkların tekrar yükselmesini beklediklerini; bu yüzden de bugünün hasar tespitinin yapılması ve gerekli alanların boşaltılması için kullanılacağını söyledi.
Kapalı yollar açılırken yüzlerce kişinin dumandan etkilenerek dışarı çıkamadığı görüldü.
Avustralya Başbakanı Scott Morrison yangınların aylarca sürebileceği ikazında bulunmuştu.
Ülkenin başşehri Canberra ise Pazartesi günü yangınlardan dolayı dumanla kaplandı.
*Ülkenin başşehri Canberra’da parlamento da dumandan etkilenen yerler arasında
Başkentte yer alan acil durum idare ofisi, Avustralya Ulusal Müzesi ve Avustralya Ulusal Üniversitesi, yangınlardan oluşturduğu sisten dolayı kapalı olduklarını açıkladı.
İçişleri Bakanlığı gerekli olmadıkça çalışanlarının binaya gelmemesini salık verdi. Sıhhat Bakanlığı da binaya gelinmemesi gerektiğini belirtti.
Melbourne’daki görüş arasının ise 1 kilometreden daha az olduğu açıklandı.
New South Wales eyaleti Kırsal Yangın Kurumu’nun (NSW RFS) Pazartesi günü erken saatlerde attığı tweete nazaran bu eyalette 136 faal yangın var.
Victoria eyaletinde ise 31 faal yangın bulunmakta.
2. YANGINLARIN BİLANÇOSU NE
Reuters haber ajansının bilgilerine nazaran yangınlarda şimdiye kadar 8 milyon hektar alan yok oldu.
Yaklaşık 2 bin konut küle dönerken, çok sayıda kasaba elektrik ve internet irtibatı olmadan yaşamak zorunda.
Eylül ayından beri en az 800 meskenin tahliye edildiği bildiriliyor.
Avustralya Sigorta Kurumu’nun varsayımına nazaran ziyan 700 milyon Avustralya dolarını (485 milyon Amerikan doları) aştı ve bu ölçünün çok daha fazla artması bekleniyor.
Avustralya Acil Durumlar Bakanı Lisa Neville, Victoria eyaletinde 67 bin kişinin tahliye edildiğini açıkladı.
Yaklaşık bin kadar turistin Avustralya donanması tarafından kıyılardan alınarak götürüldüğü duyuruldu.
Adelaide Tepeleri’ndeki şarap sanayisine üzüm sağlayan bağların üçte birinin yok olduğu belirtiliyor.
Uydu imajlarına nazaran yangından en çok etkilenen Victoria ve New South Wales eyaletlerinden yayılan dumanlar Yeni Zelanda’ya kadar vararak hava kalitesinin etkilenmesine neden oldu.
Avustralya’da en çok can kaybına neden olan yangın Şubat 2009’da yaşanmıştı.
Kara Cumartesi olarak isimlendirilen yangında Victoria eyaletinde 180 kişi ölmüştü.
3. YANGINLAR NEDEN MEYDANA GELDİ
Avustralya yaz aylarında yaşanan yangınlara alışkın olsa da bu yıl olağanın üzerinde görülen sıcaklıklar ve kuraklık, yangınların şiddetinin daha fazla olmasına neden oldu.
İnsan faktörü de kimi vakit yangınların ortaya çıkmasında tesirli olsa da, kuru tarım alanları üzerinde şimşeklerin çakmasıyla da yangınların başladığı görülüyor.
Yangınlar bir kez başladı mı otların yanmasıyla ortaya çıkan közlerin rüzgarla yayılması öteki alanları da tehlikeye sokuyor.
Otları tutuşturan yangınlar, gökgürültülü fırtınaların oluşmasına, bu da şimşeklerin meydana gelmesine ve daha fazla yangının ortaya çıkmasına neden oluyor.
Bu da bir volkan patlaması ya da atom bombası tesiri yaratarak, yangınların kendi fırtınalarını ortaya çıkarmasına yol açıyor.
4. YANGINLARIN BU KADAR YAYILMASININ NEDENİ NE? İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN TESİRİ VAR MI
Avustralya’da yangınların bu kadar büyümesi ve denetim altına alınamamasında yazların daha sıcak ve kuru geçmesinin tesiri var.
Bilim dünyası uzun vakittir iklim değişikliğinin şiddetlenmeye başlamasıyla Avustralya’da daha uzun, sıcak ve kuru yazların yaşanacağı ikazında bulunuyordu.
Bu da ziraî alanların daha kuru bir hale gelerek daha kolay tutuşmasına ve yangınların daha kolay yayılmasına neden oluyor.
Bilim insanları iklim değişikliğinin yangınların daha sık ve daha şiddetli görülmesine neden olacağını belirtmekteydi.
Verilere nazaran Avustralya 1910 yılından beri bir derece daha ısındı. En büyük ısınma 1950 yılında yaşandı.
Avustralya 2019 Aralık’ında ise en sıcak hava rekorunu iki sefer 40,9 ve 41,9 derece ile kırdı.
İkisi de 2013’te ölçülen 40,3 dereceden daha yüksekti.
Ayın sonunda ise olağanda ülkenin kalanından daha serin olan Tazmanya’da bile 40 derecenin üzerinde sıcaklıklar ölçüldü.
Meteoroloji uzmanlarına nazaran Avustralya’da yangınların denetim altına alınamamasında en büyük tesire sahip durumlardan biri de Hint Okyanusu’nda görülen çift kutuplu iklim olayı.
Hint Okyanusu Dipolü olarak isimlendirilen olayda deniz üst yüzeyi sıcaklıkları batı tarafında daha yüksekken, doğu tarafında daha serin oluyor.
Bu iki taraf ortasındaki sıcaklık farkı bu yıl son 60 yılın doruğunda.
Bunun sonucu olarak da doğu Afrika’da ortalamanın üzerindeki şiddette yağmurlar ve seller görülürken, güneydoğu Asya ve Avustralya’da kuraklık yaşanıyor.
5. ŞİMDİYE KADAR KAÇ HAYVAN HAYATINI KAYBETTİ
İngiliz Times gazetesine konuşan etraf yetkilileri, yapılan hesaplamalara nazaran yangınlarda şimdiye kadar en az 480 milyon hayvanın öldüğünün kestirim edildiğini aktardı.
Koala nüfusunun da üçte birinin hayatını kaybettiği düşünülüyor. Etraf uzmanlarına nazaran toplamda 8 bin koala hayatını kaybetmiş olabilir.
4 bin çiftlik hayvanı ve koyunun da öldüğü hesaplanıyor.
* Yangından kaçan bir kanguru
6. YANGINLARLA NASIL GAYRET EDİLİYOR
Yüz binlerce itfaiyeci, çoğunluğu istekli olmak üzere haftalardır bazen günde en az 12 saat olmak üzere çalışıyor.
İtfaiyecilerin üzerine bu kadar büyük bir çalışma yükünün binmesi, ülkenin itfaiye gücü olarak gönüllülere gereksinim duymasının sorgulanmasına yol açtı.
Avustralya’nın federal hükümeti geçen hafta yaptığı açıklamada başta New South Wales eyaleti olmak üzere gönüllülerin talep etmeleri halinde 4 bin dolara kadar tazminat alabileceklerini söyledi.
Bu siyasete Avustralya Başbakanı Scott Morrison başta karşı çıkmıştı.
Yangınların denetim altına alınamaması üzerine ordu, askerlerini, gemilerini ve hava araçlarını yangın bölgelerine göndermeye başladı.
Başbakan Morrison, Cumartesi günü ise ülke yakın tarihinin en büyük askeri seferberliğini ilan ederek 3 bin askerin istekli itfayecilere yardım etmesi için alana gönderildiğini açıklamıştı.
Hükümet, ABD ve Kanada’dan su tankerlerini barındıran hava araçları konusunda destek yardım talep etti.
Kanada, 30’dan fazla itfaiye görevlisini Avustralya’ya göndereceğini açıkladı.
7. AVUSTRALYA BAŞBAKANI SCOTT MARRİSON NEDEN ELEŞTİRİLİYOR
Avustralya Başbakanı Scott Morrison, gerek iklim değişikliğinin rolünü küçümsemesi, gerekse yangınların şiddetlendiği periyotta tatiline devam etmesinden ötürü ülkesinde tenkitlere maruz kaldı.
Scott Morrison, yangınlar devam ederken geçen ay içinde ailesiyle Hawaii’ye tatile gittiği için eleştirilmişti.
Eleştiriler üzerine tatilini yarıda keserek geri dönen Morrison, hükümetinin iklim siyasetlerini savunmaya devam etti.
Morrison’ın askerleri, yangınlara müdahale etmeleri için seferberliğe çağırmasını itfaiye ünitelerine haber vermeden yapması da, eleştirilmesine neden oldu.
Avustralya’nın karbon salınımı siyasetleri uzun müddettir eleştiriliyor.
Ülkenin madencilik geçmişi ve güçlü kömür lobisi yüzünden iklim değişikliği ile gayret için gerekli adımların atılmadığı belirtiliyordu.
Morrison da bu siyasetleri değiştirmemekle suçlanıyor.
*Avustralya Başbakanı Scott Morrison
8. BAĞIŞA GEREKSİNİM VAR MI
Avustralya bu kadar büyük çapta yangınlarla aylardır çaba ettiği, milyonlarca canlı hayatını kaybettiği ve meskenler yok olduğu için dünyanın dört bir yanından ülkeye yardım etmek gerektiğine dair davetler büyüyor.
Yangınlarla en çok gayret eden eyaletlerin yöneticileri de para yardımına muhtaçlıkları olduğunu açıklıyor.
Sadece yangınlarla çaba etmek için değil, yangınlardan sonra hayatta kalanların hayatına geri dönmesi ve yangınların yok ettiği alanların ıslah edilmesi için de ülkenin bağışlara muhtaçlığı olacak.
Avustralya Başbakanı Morrison, hükümetine yangınlarla gayrette getirilen tenkitlerin akabinde mahallî topluluklara yardımcı olması için 1,39 milyar dolar bedelinde Ulusal Yangın Düzgünleşme Kurumu kurduğunu açıkladı.
Sosyal medyadan da çok sayıda oyuncu, müzisyen ve ünlü ya bir kampanya düzenlediğini ya da bağış kampanyalarına dayanak olduğunu açıkladı.
Şarkıcı Pink toplumsal medyadan yaptığı açıklamada kurtarma çalışmalarına yardımcı olması için 500 bin dolar bağışladığını açıkladı.
Nicole Kidman, Keith Urban, Novak Djokovic, Maria Sharapova, Selena Gomez üzere çok sayıda isim de bağış yaptığını açıklayan ünlüler ortasında.
9. AVUSTRALYA’DA YANGINLAR ALTINDA HAYAT NASIL
Çok sayıda Avustralyalı yangın sırasında meskenleri yok olduğu için tanıdıklarının yanında kalıyor.
16 yaşındaki Gabriel Kam de bu insanlardan biri.
BBC’ye konuşan Kam, itfaiyecilerin tavsiyelerini dinlediklerini, meskenin etrafındaki çalıları ve ağaçları temizlediklerini lakin meskenlerinin bir anda yok olduğunu anlatıyor.
“O an geldiğinde yapabileceğiniz çok fazla bir şey yok” diyen Kam, kedilerini ve giysilerini alıp kaçtıklarını anlatıyor. Artık Kam ve ailesi bir tanıdıklarının meskeninde kalıyor.
Yetkililer çok sayıda meskeni kapı kapı dolaşarak ailelere alanı terk etmeleri gerektiğini söylerken, yangının tesirli olduğu alanların yakınlarında yaşayanlar dumandan ve buna bağlı olarak artan hava kirliliğinden de etkileniyor.
* Gabriel
10. AVUSTRALYA’YA SEYAHAT EDİLMESİNDE BİR SAKINCA VAR MI
Çok sayıda hükümet Avustralya’ya seyahat notunu güncelleyerek gidilecek yerlere dikkat edilmesi ikazında bulunuldu.
Ülkede olanlara haberleri dinlemeleri ve yetkililerin ihtarlarına dikket etmeleri daveti yapıldı.
İngiltere, vatandaşlarına yaptığı ihtarda harikulâde hal ilan edilen yerlerde bilhassa dikkatli olunması ve mahallî yetkililerin açıklamalarının daima takip edilmesi gerektiğini belirtti.
Avustralya Turizm Ofisi de birçok turistik yerin yangınlardan etkilenmediğini, lakin seyahat edecek yolcuların uçuşlarından evvel tekrar,son güncellenmiş bilgilere bakması ve değişen şartlardan haberdar olması gerektiğini tabir etti.