Katılım bankacılığı olarak da bilinen faizsiz finans sisteminin kontrol düzeneğinin odağına ‘İslam inancı’ ve ‘Fıkıh’ yerleştirildi. Denetçilerde aranacak olmazsa olmaz özellik ‘Allah-u Teala korkusu.’
Faizsiz finans kuruluşlarının bağımsız kontrolünü yürütecek denetçilerin uyması gereken etik kurallar ve kontrol standartları belirlendi. Kamu Nezareti, Muhasebe ve Kontrol Standartları Kurulu’nca (KGK) belirlenen kural ve standartlar 14 Aralık 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayınlandı.
KGK “finansal raporların milletlerarası standartlarla uyumlu olarak düzenlenmesini ve denetlenmesini sağlayacak standartlar koymak, aktif bir kamu nezaretini gerçekleştirmek” maksadıyla 2 Kasım 2011’de 660 Sayılı Kanun Kararında Kararname’yle (KHK) kurulmuştu.
“ALLAH-U TEÂLÂ DEHŞETİYLE HAREKET ETMELİDİR”
Dini desteklere nazaran belirlenen etik unsurlara nazaran “bir denetçi üstlerinin yahut öbür insanların görünüşü nasıl olursa olsun Allah-u Teâlâ dehşetiyle hareket etmelidir” denildi. Denetçiler için etik davranış kuralları 4 başka başlıkta belirleniyor. “Meşruiyet unsuruna dayalı etik davranış kuralları” başlığı altında, “Denetçi Allah-u Teâlâ'ya karşı sorumluluğunu yerine getirmesinin öbür sorumlulukları yerine getirmesine vesile olacağına inanarak ve başkalarına kıyasla buna öncelik vererek Allah-u Teâlâ'ya karşı sorumluluklarını mümkün olan en âlâ formda gerçekleştirmelidir” tabirine yer verildi.
“ALLAH-U TEÂLÂ DEHŞETİYLE DAVRANMA”
Düzenlemede yer alan başlıklara nazaran denetçinin sağlam ve dürüst olması gerektiği vurgulandı. Denetçinin kriterleri ortasında, meşruiyet, tarafsızlık, mesleksel yeterlilik ve ihtimam ve inanç asıllarına nazaran davranma başlıkları da dikkat çekti. Denetçinin davranışlarının İslami pahalar ile uyumlu olması gerektiğinin de altı çizildi.
Denetçinin sahip olması gereken etik prensiplerin dini destekleri ise 6 başlıkta şöyle sıralandı: “Dürüstlük, insanın yeryüzündeki halifeliği, İhlas, Takva, faziletli olma ve işini eksiksiz yapma ve Allah-u Teâlâ kaygısıyla davranma.” Denetçiler için etik prensiplerin belirlenmesi konusunda yapılan açıklamalarda Kur’an-ı Kerim'e referanslar da verildi.
Denetçiler için belirlenen etik kurallarda referans verilen mühlet ve ayetlerden kimileri şöyle: Nahl Müddeti 90. ayet, Nisa Mühleti 58. ayet, Ahzâb Mühleti 72. ayet, Bakara Müddeti 30. ayet.
ZİLZAL MÜDDETİNDEN ÖRNEK
Denetim standartlarıyla ilgili yayımda, Kur’an-ı Kerim'deki Zilzal Suresi'nden “Kim ağırlığınca bir hayır işlerse onun mükafatını görecektir. Kim de zerre ağırlığınca bir kötülük işlerse onun cezasını görecektir” şeklinde örnekler de verildi.
Resmi Gazete’de yer alan düzenlemeye nazaran dürüstlük faizsiz bankacılık denetçileri için değerli bir yer tutuyor.
“ALLAH-U TEALA’NIN KENDİSİNİ İZLEDİĞİNİN DAİMA ŞUURUNDA OLMAK…”
Metinde yer alan şu söz de dikkat çekiyor: “Denetçi Allah-u Teala’nın kendisini cezalandırabileceği her şeyden kaçınarak buna karşı nazaran tedbir almalıdır.”
“Etik Davranış Kuralları” başlıklı 6’ncı unsurun 5’inci fıkrasında denetçinin şu sorumlulukları taşıması gerektiği belirtiliyor:
“Allah-u Teala’nın kendisini izlediğinin daima şuurunda olmak… Kıyamet gününde Allah-u Teala’ya hesap vereceğinin daima şuurunda olmak…. Allah-u Teala’nın isteği için sevgi ve kardeşlik göstermek.”