Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) çiftçiden tonunu 3 bin 300 liradan aldığı nohudu bin 800 TL bedelle yurt dışına ihraç ettiği ortaya çıktı. Üstelik TMO, hala iç piyasada kendi vatandaşına kilosunu 4 TL ila 6.5 TL’den sattığı nohudu, ihracat yapacaklar diye 5 firmaya kilosu 1.8 TL ila 2 lira 31 kuruş ortasında değişen çok ucuz fiyatlarla verdi. TMO’nun hem yurtiçi hem de dünya fiyatlarının çok altındaki fiyatlardan yaptığı nohut satışı başlarda soru işaretleri bıraktı. Vatandaş, “TMO kilosunu 1.8 liradan nohut satabilecek durumdaysa vatandaşa niye 4 liradan, 6.5 liradan nohut satıyor” diye soruyor.
TEPKİ YARATTI
Edinilen bilgilere nazaran TMO, geçen 5 Kasım’da yurtdışına ihraç edilmek kaidesiyle nohut satışı için Ankara’da ihale açtı. İhaleye yalnızca yurtdışına bakliyat ihracatı olan firmalar katıldı. Yurtiçine yönelik bakliyat ticareti yapan firmalar ihaleye giremedi. İhalenin sonunda TMO, tam 22 bin 15 ton nohudun 5 firmaya satışını gerçekleştirdi. İhalede orta tane, iri tane ve çok iri tane nohut ebatlarına nazaran tonu 301 dolar ila 460 dolar ortasında değişen fiyatlar oluştu.
İhale sonucunda oluşan fiyatlar ticaret borsalarında büyük reaksiyona yol açtı. Zira TMO, kendi internet sitesinden toptan satış fiyatını ilan ettiği nohudu ihalede neredeyse yarı fiyatına firmalara sattı.
FARKLI FİYATLAR
Sözcü’den Erdoğan Süzer’in haberine nazaran, TMO internet sitesinde örneğin orta taneli nohudun ton başına toptan satış fiyatı 2 bin 900 TL olarak ilan edilmesine karşın, ihaleyle bu nohut 314 dolardan firmaya verildi. Dolar kurunun 5.75 TL olduğu dikkate alındığında iç piyasaya toptan tonu 2 bin 900 liraya (kilosu 2.9 TL) satılan nohut ihracat yapmaları için firmalara bin 800 liraya (kilosu 1.8 TL) verilmiş oldu.
Aynı biçimde tonu 3 bin 900 lira olan iri taneli nohut 402 dolardan (2 bin 310 TL) ve tekrar TMO’nun kendi internet sitesinde tonu 4 bin 900 TL olan çok iri taneli nohut da 402 dolardan (yaklaşık 2 bin 310 TL) satıldı. TMO depolarındaki nohudu iç piyasaya perakende olarak kilo bazında ise 4 TL ila 6.5 TL ortasında satıyor. Hasebiyle TMO, Türkiye’de halka kilosunu 4 ila 6.5 liradan sattığı nohudu yabancı ülkelere satılmak üzere firmalara 1.8 TL ila 2 lira 31 kuruştan vermiş oldu.
“BİLSEYDİ HERKES İHALEYE GİRERDİ”
Mersin Ticaret Borsası Meclis Üyesi Hüseyin Düzova ise, TMO’nun ihalede kabul ettiği fiyatlarla piyasayı adeta alt üst ettiğini söyledi. “Böyle bir fiyat oluşacağını bilse, herkes ihaleye hamle ederdi” diyen Düzova, ihalede oluşan fiyatların iç piyasanın yanı sıra milletlerarası piyasanın da 100 ila 150 dolar altında kaldığını söyledi. Düzova, TMO’nun kimi firmaları bilhassa kayırmış olacağını düşündüklerini de belirtirken, “TMO Genel Müdürü ihaleden bir gün sonra Mersin borsamızı ziyarete geldi. Kendisine reaksiyonumuzu lisana getirince, ‘İhale benim de içime sinmedi. Bir sefer oldu, bir daha olmayacak’ diyerek rahatsızlığını lisana getirdi” dedi.