Münif Fehim Özarman illüstratör karikatürist ressam amatör fotoğrafçı klişeci ve birinci Türk tiyatro oyuncusu olarak escort bursa anılan büyük üstat Ahmet Fehim in oğlu İmzasının olduğu işler ihtilallerin büyük bir süratle gerçekleştiği dünya savaşlarının yaşandığı Cumhuriyet edebiyatının fotoğrafının dergiciliğinin ve gazeteciğinin başladığı yıllarda o zamanki adıyla basın Antalya escort ressamlığı artık ise çok daha geniş bir yelpazeyi içine alan pek çok alanda görülür İsminin birlikte anıldığı müellifleri yapıtları gördükçe insan O da mı Münif Fehim in kaleminden çıkmış diye Manavgat escort bayan hayret etmekten kendini alamaz Kendisi hakkında bir düzineye yaklaşan nitelikli çalışmalar ortasında yazı boyunca ismini anacaklarımızın yanı sıra Gül Sarıdikmen in dipnotları dahi itimat veren yazısından içerdiği kaynaklardan faydalandık Bu büyük ustayı vefatının yıldönümü olan 6 Kasım da babası Münif Fehim ve her biri çok pahalı isimler olan etrafı ile anmak istedik Yazımızın ikinci kısmıyla devam ediyoruz
O bir baba yadigârı berhanedir ki komedyen Fehim in atmosferinden ayrılmamak için bu iki katlı viranenin satış değerinden çok taşkın olan vergi borçlarını ödemeye katlanmış fırçalarının kara kaleminin bütün hoş randımanlarını aynası çatlak bir kapıya kirişleri düşen bir tavana gıcırtıları hiçbir tamir ile bitmeyen bir merdivene sıvaları dökülen duvarlara yama yapmıştır diye anlatır Nizamettin Nazif Münif Fehim in radyosu durmadan çalan yatak odasının bol ışıklı pencerelerinin Langa Bostanları na baktığı şimdiki vaktin Yenikapı Marmaray civarına düşen konutunu
* Sağ altta Ethem İzzet Benice Kazım Şinâsi
Bu meskenden çıkar koltuklarının altında fotoğraflarla ve tahminen yokuşu tırmanmaz da inerken dağıtır onları
Hiç kimseye birden fazla gazetede çalışmak nasip olmazken ben dört gazetede birden çalışıyordum Gündüzleri matbaalarda ve geceleri de meskende fotoğraf yetiştirebilmek için durup dinlenmeden uğraşıyordum Elli yılım bu türlü geçti diye anlatır kendisi Haftalık ve aylık mecmuaların dışında dört gazeteye birden fotoğraf çizdiği de söylenir
Hem çok hem hoş çizer ve fotoğraf yetiştirdiği yayınların sayısı düşünülünce üretkenliğinin suratına şaşmadan edemez insan
Bazen dördü birden imzasını taşıyan fotoğraflarını haftalık bir mecmuanın birebir sayısında görürsünüz bazen de Münif Fehim in çizgisi olduğuna inandığınız dörtten bile fazla imzasız resme günlük bir gazetede rastlarsınız
Hemen her çeşitte eser verir Sağdaki fotoğrafta ortadaki çocuk Hasan Âli Yücel dir Yücel in anılarını çok hoş bir lisanla aktardığı birebir isimli kitabının birinci tefrikasındaki imzasız fotoğrafların stilinin Çetin Özkırım Mustafa Eremektar ve o yıllarda illüstratör olarak Ayhan Işık ın da çalıştığı dergide Münif Fehim e ilişkin olduğu düşünülmektedir
Akbaba 03 1940 05 02 20 Asır sayı 9
TİLMİZSİZ BİR USTA
Döneminin pek çok çizeri üzere çabucak her çeşitte eser verir Karikatür illüstrasyon mecmua ve kitap kapağı çizimleri eş vakitli ilerler Büsbütün hayal eseri çalışmalarının yanısıra kimi vakit kendi çektiği fotoğraflar üzerinden çalışır kimi vakit çalıştığı mecmualarda yayınlanan fotoğraflar üzerinden kitap kapakları tasarlar Kesinlikle bu süreç içerisinde dünyadaki sanatkarlardan izler taşıyan eserler verdiği üzere birebir onlara benzeyen çizimler de yapar Mesela daha birkaç sene evvel yaratılan Mickey Mouse un Türkiye deki birinci izlerinden olan Sezai Atilla nın 1935 baskılı Miki Fare Yamyamlar Ülkesinde çizgidiyari com isimli çocuk kitabının ilüstrasyonları üzere yenilikleri ülkeye getiren çizimler de yapar ikinci baskısında bir sebepten ismgözükmezse de
* Ramiz Gökçe & Münif Fehim
Pek çok çizer kendi üsluplarından uzak lakin yeteneklerinin de ne kadar birbirine yakın olduğunu gösteren böylesi çizimlere imza atarlar Birini bırakıp başkasına hayranlık duyamazsınız Hepsinin yetenekleri apaçık ortadadır
Karikatür dergilerindeki çizimleri imzalarına bakmasanız birbirinden ayıramayacağınız noktada birbirine yaklaştıran bu telaşlı periyodun ise herkes farkındadır lakin güya ince bir çizgi de vardır bu husustaki toleransın hudutlarını belirleyen
Ramiz Gökçe nin Münif Fehim in de çalıştığı Karikatür Dergisi nde yayınladığı bir karikatür 1937 nin Aralık ayında Akbaba Mecmuası tarafından yurtdışında çizilen bir karikatüre benzetilerek dedikodu materyali haline getirilir Haber gazetelere yayılır “Babıâli’de günün dedikodularını teşkil eder” böylesi olaylar.
Yeri geldiğinde övgülerde de yergilerde de birlikte hareket edebilen ve birinin yerini ötekine bırakması her an mümkün olan ince istikrarlarla dolu bu türlü bir ortamda Münif Fehim 25 Ağustos 1936 da Cemal Az ve Ramiz Gökçe ile açtıkları sergiyi tanıtan yazısında hâlâ yeniliğini koruyan G O G çevirisinin sahibi Fikret Adil in YediGün s 183 şu kelamlarıyla anılmayı hak eder “Bilhassa eski İstanbul’u Münif kadar yaşatan yoktur. Gazetelerde tarihî romanlarda gördüğümüz fotoğrafların ekseriyeti, Münif tarafından yapılmış değilse, ondan kopya edilmiştir. Son günlerde matbuatta gördüğümüz İllustration, ressamlarından çabucak hepsi, Münif’in çalışma üslubunu kopya etmektedirler. Ve Münif bu türlü, tilmizsiz bir üstat haline girmiştir.”
GEÇMİŞİ UNUTMAMAK
Hikmet Feridun Es in dediği üzere ressam Salih Erimez i de unutmamak gerekir Tarihten Çizgileri o günlerde Karikatür Dergisi ni süslemektedir 1 Ocak 1936 da yayın hayatına başlayan Karikatür Dergisi nde Münif Fehim uzun müddet “Dün – Bugün” konulu çizimler yapar. Ocak 1951’de, bütün fasiküllerini yapıtlarıyla dolduracağı Fotoğraflı Tarih Mecmuası’ndaki birinci resmi, Ahmet Rasim’in yazısını süsleyecek olan Baskın, yeniden tıpkı isimle buradadır. 1975-18 Eylül tarihli Hayat Dergisi’nde rengârenk posteriyle hâlâ hoşluğunu koruyan “Kel Hasan” tablosunun birinci hallerinden biri de vardır mecmuada.
Es in Yıllarboyu Tarih Mecmuası Ocak 1984 te çıkan şahane yazısında isim vermeden kıssa ettiği o vakte kadar ki en büyük telif hakkını ödediğini söylediği 20 fotoğraf büyük olasılıkla 1964 ve 1965 yıllarında Hayat Dergisi nin göbeğini süsleyecek olan tablolardır ve hepsinin özüne detaylarına Münif Fehim in bu yıllardaki çizimlerinde rastlayabilirsiniz
Sözün kısası aklına çoktan koymuştur birtakım sahneleri çizmeyi ve bunlarla pek çok yerde karşılaşırsınız fakat bu koşuşturmaca içerisinde birtakım yayınlardaki fotoğrafları ansızın yok olur ve bir zamanlığına öteki yayınlardakilerin sayısı apansızın artar
Mesela YediGün Dergisi nin son yayın yılı olan 1947 de Münif Fehim in mecmuada çizmeyi bıraktığını zannettiğiniz bir anda çok uzun yıllardır yaptığı ve daha evvel İbrahim Alâettin Gövsa nın metinlerini yazdığı en ünlü portreler serisi “Elli Türk Büyüğü” rengârenk, en hoş formuyla basılır.
1937 de de durum birebirdir Her büyük çalışma öncesinde duraklamalar yaşayan daha doğrusu ağır bir çalışma temposuna giren Münif Fehim in Ekim ayına yaklaşırken Son Posta daki çevirilere yaptığı çizimler neredeyse büsbütün ortadan kalkar ve birden Tan Gazetesi nde Ali İstek Seyfi nin Akdeniz Kaplanları nın çizimlerine ağırlaşır Kitap kapaklarıyla esasen tanındığı edebiyat dünyasında ise çok bilinen bir seriye hazırlanmaktadır 1937 Aralık ayında Reşat Nuri Güntekin in yine yazdığı Çalıkuşu nun Yedigün Dergisi ndeki 251 304 tefrikasını resimlemeye başlayacaktır
İmzasız fotoğraflar ise tekrar her yerde devam ediyordur Kime ilişkin olduğunu belirlemenin çok sıkıntı olduğu bu fotoğraflar “4 Şubat 1937 günü, 32 yıl sürecek yazı hayatına birinci adımını” Puşkin yazılarıyla Son Posta Gazetesi’nde atacak olan Hasan Âli Ediz’in de bütün bir yıl boyunca aklını kurcalayacaktır: “Son Posta’da çıkan öykülerimin fotoğrafları çok kötüyken Tan’dakiler çok hoştu. Bu fotoğrafların kime yaptırıldığını merak ettim. İkisini de ressam Münif Fehim yapmakta imiş. Sonraları çok dost olduğumuz Münif Fehim’i o vakitler şimdi tanımıyordum. Kendisini tanıyınca birinci iş olarak, iki gazetede çıkan fotoğraflar ortasındaki bu farkı sordum. Münif, o tatlı gülüşüyle: ‘Ben beş kuruşluk fotoğraf de yaparım, beş liralık fotoğraf de.. Son Postadakiler beş kuruşluk fotoğraftır.. dedi”
* Yedigün, Çalıkuşu
Münif Fehim elbet 2 sene evvel 1930 Ağustosu nun ikinci günü öğlenden sonra üç buçukta vefat eden babası Ahmet Fehim i gençliğe hatırlatıp onları harekete geçiren bir yazı yayınlayan Tan Gazetesi ne bir yakınlık hissediyordur Yalnızca Tan Gazetesi nde çıkan bu vefa yazısı tiyatrocu gençleri harekete geçirmiş Büyükada ya bir vapur kaldırılıp Ahmet Fehim mezarı başında anılmıştır
Geçmişi unutturmamak Münif Fehim ve etrafı için değerlidir İlerde Hasan Âli Ediz in fotoğrafları öne çıkartan yazılarıyla 16 Ağustos 1952 den itibaren 20 Asır da “50 Türk Zaferi”, “Türk Tarihinden Tablolar” ve siyah-beyaz “Haftanın Tarihi” serisi altında yayınlanacak olan tabloları da, bunun en hoş örneklerinden biri olacaktır.
LEPİSKA SAÇLI BİR BEBEK
1937 Aralık ayında ise Ediz in Tan Gazetesi nde yayınlayacağı O Henry çevirilerindekiler elbet beğendiği fotoğraflardandır Hangi fotoğrafların berbat olduğuna dair fikir yürütmek ise kolay olmasa da Ediz in birtakım çevirilerine hiç fotoğraf yapılmayan evvelki aylar siparişlerini yetiştirmeye çalışan Münif Fehim in bazen de eskize misal çizimleri tahminen bunlar ortasındadır Bundan da emin olmak pek gerçek değildir Bunun için Hüseyin Rahmi Gürpınar ın Gönül Ticareti kapağına bir göz atmak çok farklı bir fikir verecektir
İlüstrasyonlarını kitap kapaklarını yapıtın yaratıcısına büyük bir bağlılıkla resimleyen Münif Fehim in isminin özdeşleştiği Hüseyin Rahmi Gürpınar ın yapıtında bedenlerinin orantısızlıkları göze çarpan ve resmi kaplayan bayan ve erkeğin resme verdiği his o vakte kadar bir ayrıntı üzere göze çarpmayan bebeği metindeki şu kelamlar üzere ortaya çıkarır “Şunu söyleyeyim ki biz, ailece vücud ve çehrelerin tenasübile övünecek hoşlukta değiliz. Tabiatın her gün tezgâhtan itinasız çıkardığı kabataslak yaratılmışlardanız. Üçüncü oğlumuz Nüzhet’te renk duru beyaz, gözler koyu mavi, saçlar lepiska. Fotoğraf üzere aristokratik botede (Beauté) de bir bebek…”
Münif Fehim in fotoğraflarındaki hoşluk bile şuurludur
İlhan Bilge nin kelamlarıyla “Münif Fehim’le Hüseyin Rahmi özdeşleşmişlerdir”, bir periyodun çocukları Gürpınar’ın kitaplarının hepsini, onun kapaklarıyla okurlar. Tahminen, bir yirmi yıl öncesinin çocuklarından Ertem Eğilmez’in ve bir yirmi yıl öncesinin çocuklarından, kusursuz senaryoların sahibi Sadık Şendil’in, bir otuz yıl sonrasının çocuklarının akıllarında en çok kalacak sinemalarından Süt Kardeşler’indeki Gulyabani’nin esin kaynağı da Münif Fehim’dir.
Döneminin en hoş kitap kapaklarına sahip İbrahim Hilmi Çığıraçan ve Semih Lütfi Erciyas kitap kapaklarında Halid Ziya Uşaklıgil le yeğeni Naci Sadullah yan yanadır
Osman Cemal in yalnızca bir sefer kullanılan Çingeneler kapağı Aygır Fatma Münif Fehim in imzasıyla yayınlanır
Cumhuriyet in birinci Latin harfli çocuk mecmualarından Çocuk Sesi nden itibaren bir periyodun mühendis muharririne da ilham olacak Aptullah Ziya Kozanoğlu nun kitapları da Münif Fehim in imzasını taşır
İhsan Öden
