Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün efsane Sovyet pilot Sergey Anohin’e büyük bedel verdiği ve eğitim uçuşlarına bazen şahsen katılarak izlediği ortaya çıktı.
Rus tarihçiler, Atatürk’ün 1935 yılında Anohin’i eğitim maksadıyla Türkiye’ye davet ettiğini ve Sovyet pilotun Sabiha Gökçen dahil çok sayıda Türk pilotu yetiştirdiğini söylüyor.
Havacılık teknolojisi alanında araştırmalar yapan müellif Gennadi Amiryants’ın 2001 yılında Moskova’da yayınladığı, “Pilotlar: Sergey Anohin Arkadaşlarıyla” kitabında, Atatürk’ün bilhassa Sovyet askeri pilotların Türk pilotlarına eğitim vermesini çok istediği aktarılıyor. Muharrire nazaran, Atatürk ve o periyot Sovyetler Birliği Ankara Büyükelçisi Lev Karahan ortasında birlikte tenis oynayacak kadar yakın bir dostluk bağlantısı vardı. Müellif, “Ülkemizdeki havacılığın gelişmesine olan ilginin süratle artması Atatürk’ün dikkatini çekmişti” diyor.
Muharrire nazaran, Moskova’dan onay alan Sovyet elçisi Karahan, Türkiye’ye en güzel pilot eğitmenlerinin gönderilmesini organize etti ve bu iş birliği kapmasında Anohin ve Mihail Romanov, Türkiye’ye gönderildi.
Medya Günlüğü’nden Fad Safarov’un haberine nazaran Amiryants, Anohin’in uçuş eğitimlerine bazen Atatürk şahsen katılarak ilgiyle izlediğini, kendisine başbakan ve bakanlar, ayrıyeten Sovyet elçiliği askeri ataşesinin de eşlik ettiğini söyledi.
“Jukovskie Vesti” gazetesinin 2007 yılında yayınladığı “Zaman İçinde Gidenler” kitabında pilot Anohin’in hayatı kaleme alınırken Türkiye’deki yıllarına da değinildi. Kitapta, “Türkiye’de toplam 57 ay kaldı. Cumhurbaşkanı Atatürk’ün verdiği ziyafette onunla birinci kere görüştü. Atatürk ona yaklaştı ve kadife gözleriyle dikkatle inceledi, havacılık ve paraşütler hakkında oldukça sorular sorarak sohbet etti” bilgisi verildi.
Yine Amiryants 2010 yılında “Avia Panorama” isimli havacılık mecmuasında yazdığı makalesinde Anohin’in Türkiye’de şahit olduğu üzücü bir olayı da aktarıyor:
“Bir havacılık bayramında Türk paraşütçülerden biri havada Sovyet yapıml paraşütünü açamayınca yere düşerek hayatını kaybetti. Anohin bu olay üzerine çabucak uçakla havalandı ve tıpkı paraşütle atladı. Sovyet pilotu, böylelikle sorunun ve arızanın paraşütten kaynaklanmadığını kanıtlamış oldu.”
Türk kaynaklara nazaran, anlatılan bu olaydaki kişi, Türkiye tarihinin “ilk bayan hava şehidi” sayılan Eribe Kartal Hürkuş. 1936 yılındaki 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında şov atlayışı yapan Hürkuş hayatını kaybetmişti. 18 yaşındaki genç paraşütçü, 600 metre yükseklikten şov atlayışını yaparken paraşütü açılmamış, kaldırıldığı hastanede kurtarılamamıştı.
Anohin’in eşi Margarita Ratsenskaya da Türkiye’ye gelerek yerleşti, ailenin 1937 yılında Sergey ismini verdikleri bir erkek çocukları dünyaya geldi.
Yazar Amiryants’ın “Lyudi” isimli sitede yayınladığı “Gökleri ve Uzayı Fethedenler” başlıklı makalesinde, ikili iş birliği muahedesi bağlamında Anohin’in Türkiye’de vazife müddeti için 3 ay müddet öngörülüyordu. Ancak Atatürk, Sovyet pilotunun çalışmalarını çok beğenince daha fazla kalması için ısrar etti.
Türkiye’de yaşadığı 5 yıl içinde Anohin yüzlerce pilot yetiştirerek havacılığın gelişmesinde değerli rol oynadı.
1940 yılında vatanına dönmek isteyen Sovyet pilotunun Türkiye’de kalması için iş ve İstanbul’da Boğaz görünümlü bir konut teklif edildi. Eşi Ratsenskaya da yıllar sonra bir belgesel sinemada bu bahiste, “Türkler çok hoş halk. Bize karşı çok uygun davranıyorlardı. Bize kalmamız için konut, toprak, çok şey teklif ettiler…Ama bizim için vatanımız daha önemliydi” dedi. Ratsenskaya ayrıyeten, Atatürk’ün eşini Türkiye’ye davet ederek bir manada hayatı da kurtardığını belirterek, o devirde Sovyetler Birliği’nde ağır tutuklamalar yapıldığını, Anohin’in arkadaşlarının da bu bireyler ortasında bulunduğunu söyledi.
Sovyetler Birliği’ne dönen pilot Anohin, İkinci Dünya Savaşı’na da katılarak” SSCB Kahramanı” madalyası ile ödüllendirildi.
Anohin 1986 yılında Moskova’da hayatını kaybetti.