Atatürk’ün İsmet Paşa’ya seslendiği o an: “Biraz ara vermeniz doğru olur”

İstanbul da da Bomonti Bira Fabrikası bulunmaktaydı Bomonti Fabrikası hakkında şikâyetler oldu Bomonti Fabrikası nın imtiyaz müddeti bitince de fabrika devlete intikal etti Fabrika Danıştay a dava açtı

Gazi Orman Çiftliği içinde kurulan bira fabrikasının verimli çalışması için öncelikle Hasan İstek Soyak uğraşıyordu İstanbul daki fabrika olmasa Ankara daki fabrika daha düzgün işleyebilirdi Lakin İnhisar Bakanlığı bu türlü düşünmüyordu

BU GECE GERÇEK DÜRÜST KONUŞAMAYACAĞIZ

Atatürk bu bahis ile fazla ilgilenmemişti Hatta bir seferinde Hasan İstek Soyak a şöyle demişti ‘İşlerin başından aşmış. Bir de bu türlü bir yükün altına girmen bence hiç hakikat olmaz. Bu işten ötürü korkarım ki başın çok ağrıyacaktır.’

Atatürk ile İnönü ortasındaki çatışma Çankaya daki bir yemek sırasında zirve noktasına ulaştı Atatürk Ziraat Vekili Şakir Kesebir e ‘Bugün çiftliği gezdim, biraz bakımsız buldum,’ deyince; İnönü, ‘Bunları Hasan İstek ve Tahsin Beyefendilere söylersin,’ diye müdahale eder. Bunun üzerine Atatürk ayağa kalkıp şunları söyleyerek, sofrayı terk eder: ‘Anlaşıldı, bu gece hakikat dürüst konuşamayacağız.’

Atatürk ve İnönü Tarih Kongresi ne birlikte katılmak üzere 18 Eylül de trenle Ankara dan hareket ettiler Çankaya daki şiddetli tartışmalı yemek ise 17 Eylül de olmuştu Atatürk İnönü yü trende yanına çağırdı Bir gün evvel olan tartışmalara kısaca değindikten sonra İnönü ye ‘Sizin çalışmanıza biraz aralık vermeniz hakikat olur,’ dedi.

İnönü de bu kanısının çok isabetli olacağını söyleyerek teklifi samimi olarak karşıladı Atatürk ün İnönü nün yerine Celal Bey i getireceğini söylemesi üzerine de İnönü isabetli olacağını söylemekle yetindi Böylelikle İnönü nün başvekillikten ayrılma kararı 18 Eylül akşamı trende Atatürk ile İnönü tarafından birlikte alındı

20 Eylül 1937 tarihinde Anadolu Ajansı şu bildirimi yayımladı ‘Başvekil İsmet İnönü’nün talep ve ricası üzerine Reisicumhur Atatürk tarafından bir buçuk ay için müsaade verilmiş ve Başvekâlet vekâletine, İktisat Vekili Celal Bayar tayin edilmiştir.’”

İNÖNÜ DEN İSTİFA NEDENLERİNİ AÇIKLAMASINI İSTEDİ

25 Ekim 1937 günü İsmet İnönü Başvekillikten istifa etti İstifanın Atatürk tarafından kabul edildiği şu yazı ile bildirildi : ‘Başvekaletten istifanız kabul edilmiştir. İnkılâbın birinci günlerinden beri her vaziyet ve safhada muvaffakiyetle yerine getirdiğiniz tarihi görevlerin değerli anılarını millet daime takdir ve şükranla anacaktır. Şimdiye kadar olduğu üzere bundan sonra da en büyük ve en önemli hizmetlere olan yüksek liyakatinizin takdirkârı olduğumu burada da tekrar etmekten haz duyarım.’

1 Kasım 1937 de Meclis açıldı İnönü Meclis in açılışına bir milletvekili olarak katıldı Meclis içinde bir köşede oturdu

6 Kasım günü hükümet programı üzerindeki görüşmeler CHP küme toplantısında başladı Salih Bozok bu toplantıda kelam alarak İnönü den istifa nedenlerini açıklamasını istedi

İnönü yaptığı konuşmada şunları söyledi ‘Benim resmi işlerimde olduğu üzere özel hayatımda da Atatürk benim velinimetimdir. En önemli resmi hayatımda ve karşılaştığım hadiselerin hepsinde muvaffak olmam için Atatürk’ün çok emeği geçmiştir. Lakin kendisi silinmiş, ebediyen bütün muvaffakiyet gururunu bana vermiştir. Hükümet işlerinde çalışamayacak kadar yorgun düştüğümü ve yıprandığımı tekrarlayacak kadar yorgun düştüğümü ve yıprandığımı tekrarlayarak kendisinden müsaade istedim. Pekala dedi, tasvip etti.’”