Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA) ve Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Sıhhat Konseyi Üyesi Prof. Dr. Mete Düren, TFF’nin aldığı ligleri 12 Haziran’da başlatılma kararını kıymetlendirdi.
UEFA ve TFF’nin sıhhat heyetlerinden 1 ay evvel bir tavsiye listeli hazırlaması istediğini söz eden Mete Düren, “UEFA İdare Şurası, UEFA Sıhhat Kurulu’na; Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) da kendi sıhhat heyetine 1 ay evvel bir misyon verdi. Günün birinde Türkiye’de futbol kaldığı yerden başlayacaksa ne biçimde başlayacağına dair tavsiyeler listesi hazırlanması istendi. Ben buna çok protokol denmesine katılmıyorum. Zira protokolde bir yaptırım kelam mevzusudur. Burada bir yaptırım yok. Bu bir kılavuz. Bu türlü olursa yeterli olur dediğimiz bir tavsiyeler listesi. Bu listeyi yayınladıktan sonra da pandeminin Türkiye’deki seyrini ön görmek mümkün olmadığı için TFF’de haklı olarak ‘şimdilik 12 Haziran’ diyerek öbür 7 alternatifini de ekleyerek bir yol haritası ortaya koydu. Bu yol haritası için de Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nden bir onay beklediğini söz etti. Şu anda anladığımız kadarıyla bu türlü bir onay içindeyiz. Burada sıhhat şurası olarak bizim devreye girdiğimiz problem şu oldu; 12 Haziran’ın bir formda gerçekleşme ihtimaline karşı kulüpler, bilhassa de 2, 3 aydır hareketsiz kalan futbolcularının bu türlü kısa müddet içinde gecikmesinde sorun yaşayabileceklerini düşünerek bir an önce idmanlara başlamaya çalıştılar” halinde konuştu.
”BİR OYUNCUNUN AKŞAM KONUTA GİDİP, SONRAKİ GÜN TESİSLERE GELMESİYLE NEGATİF ÇIKAN TESTİN BİR MANASI KALMIYOR”
Antrenmanlara bir an evvel başlanması için hazırlanan kılavuzu alt üst ettiğine dikkati çeken Mete Düren, “Çünkü kılavuzda her şeyden önce, gerek spor bakanlığı, gerek İçişleri Bakanlığı gerek Sıhhat Bakanlığı tarafından yayınlanmış genelgelerin bir biçimde hafifletilmesi ve bunların futbola uyarlanmış olması gerekiyor. Buradan birinci evrede gerek 20 yaş altı oyuncuların, gerek 65 yaş üstü teknik yöneticilerin, gerek futbolcuların; maskesiz, bu ortamda fizikî arayı hiçe sayarak bir ortaya gelmeleri, tıpkı formda futbolda her türlü salgının da birlikte olunan ortamlarda bulaşmaya sebep olabileceği ihtimalini düşünerek birinci etapta bu konuların bir defa ya futbol için özel bir hak edilmesi, futbolcuya verilmesi gerekiyor diye düşündük. O yüzden de bu durumla karşılaşmamak açısından futbolcuların mutlak surette test edilmelerini, bu testlerin de Sıhhat Bakanlığı’nın akredite ettiği pandemi hastanelerinde yapılmaları, bu sonuçların değerlendirilip ona nazaran tesislere kabul edilmeleri… Bu yalnızca futbolcular için değil, tıpkı vakitte tesislerde çalışan tüm grup için geçerli olacaktı. Bu formda testleri negatif çıkan oyuncuların da karşılaşmalar başlayıncaya kadar tesislerde bir ortada kalmaları ve dışarıdan izole olmaları gerektiğini ön gördük. Testi negatif olan bir oyuncunun akşam meskene gidip, sonraki gün tesislere gelmesiyle o testin negatifliğinin manasını yitireceğini ön görmek çok makul olur” diye konuştu.
“BİRÇOK ÜLKE, FUTBOLU UEFA SIHHAT ŞURASI’NIN BEKLENTİLERİNDEN ÇOK DAHA ERKEN BAŞLATMA KARARI VERDİ”
Avrupa’da birçok ülkenin, futbolu UEFA Sıhhat Konseyi’nin beklentisinden daha erken başlatma kararı aldığına dikkat çeken Mete Düren, şöyle konuştu: “Avrupa’nın şöyle de bir sorunu var. Pandemi çok değişik vakitlerde, yani 1’er 2’şer hafta ortayla vurdu. Kimilerinin ortasında 1 ay üzere de bir vakit var. Biz en son bundan etkilenen ülkelerden biriyiz. Hasebiyle bizim de mümkün başlama tarihlerimizin en erkeni bile 1 aylık bir fark yaratıyor. O yüzden Avrupa’da bu sorun. Şu anda birçok ülke UEFA’nın sıhhat şurasının beklentilerinden çok daha erken futbolu başlatma kararı verdi. O sebeple UEFA Sıhhat Heyeti’nin meskende idman, alanda idman, kümeler halinde idmanlar üzere bu kılavuzunun değişik kısımlarının bugün artık hiçbir bedeli kalmadığı için, bu kılavuzu yalnızca futbolcuların nasıl test edileceğine, bu test sonuçları olumlu çıkarsa nasıl davranılması gerektiğine indirgemek zorunda kaldık. Büyük kitapçığın adeta, son mevzuları üzere bir şey oldu bu.”
“HAKEM DÜDÜĞÜ UEFA TOPLANTISINDA GÜNDEME GELDİ, DÜDÜKLERİN ELEKTRONİK OLMA İHTİMALİ VAR”
UEFA Sıhhat Konseyi ile dün bir toplantı gerçekleştirdiklerini ve birçok hususta bilgi alışverişi yaptıklarını söyleyen Düren, “Futbolun içindeki birtakım hususlar kelam konusu. Örneğin, salgı çıkarmamakla ilgili daha dikkatli davranılması konuşulurken, hakem düdüğünün bile bir sorun olduğu ortaya çıktı. Hakemin düdüğünden saçılan tükürüklerin de bu türlü bir risk oluşturması nedeniyle elektronik düdük olma ihtimali bile var. Sıkıntının bu kadar detayına kadar girmek gerekebiliyor” dedi.
“UEFA, KARARI MAHALLÎ İRADEYE BIRAKMAK ZORUNDA”
Avrupa’da birkaç ligin gelecek hafta başlayacak olmasıyla, UEFA’nın bu ülkeler için bir önerisi olup olmayacağı hakkında da konuşan Mete Düren, “Bir teklif olmaz. UEFA, mahallî yönetime bırakmak zorunda. Zira ülkeler içindeki eyaletlerinde kendilerine nazaran kuralları var. Örneğin, Köln’de 2 oyuncu müspet çıktı. Köln, onları karantinaya alarak devam ediyor. Öte yandan Dresten, diğer bir eyalette. O eyaletin pandemi meclisi, Dresten’de 2 oyuncu olumlu ise tüm grup karantinaya girer, Dresten önümüzdeki 2 maçı oynayamaz dedi. Değişik ülkelerin kendi içlerinde bile üniform olmadığı bir durum kelam konusu. Bizde de ne vakit başlarsa, başladığı vakit da olumlu çıkan oyunculara nasıl davranılacağı ve ona nazaran karantina sisteminin nasıl işleyeceği şu anda bilinmez halde” formunda konuştu.
“FUTBOLCULARA PANDEMİ HASTANESİ OLARAK AKREDİTE EDİLMİŞ HASTANELERİN TEST YAPMALARI LAZIM”
Takımlarda olumlu çıkan hadiselerin akabinde oyuncuların endişelenebileceğini fakat bu kaygıdan kurtulmanın tek yolun da test yaptırmak olduğunu söyleyen Düren, “Oyuncular, kulüpler endişelenmekte haklılar. Bu telaştan kurtulmanın tek yolu da test yaptırmak. Test yaptırmanın yolu da bu futbolcuların inançlı yerlerde, inançlı testlerle araştırılmış olmaları. Şu anda birtakım laboratuvarlardan, birtakım kan analizleri ve örneklerle test yapıldığını duyuyoruz. Bunlar gerçek testler değil, güvenilirlikleri az. O yüzden mutlak surette pandemi hastanesi olarak akredite edilmiş hastanelerin test yapmaları lazım. Lakin bunun için de özel bir müsaade gerekiyor şu basamakta. Zira hasta olmayan yahut bir hasta ile temasının araştırıldığı kümeler dışındaki bireyler dışında gidip bir insanın benim testim müspet çıkacak mı diye test yaptırması mümkün değil” sözlerini kullandı.
“FUTBOLCU YANINDAKİ ARKADAŞI YAHUT KARŞISINDAKİ RAKİBİN PAK OLDUĞUNU BİLMESİ GEREKİYOR”
Futbolcuların her hafta teste sokulması gerektiğini ve çıkacak pak sonuçların bütün oyuncuları rahatlatabileceğini söyleyen Düren, şöyle konuştu: “Bütün bu kuralların uygulanması kaçınılmaz olacaktır. Yani futbolun kurallarını değiştirerek, futbol oynanacak değil. Sonuçta futbolun, bu kuralları içinde oyun oynanırken, kıymetli olan şey, oyuncunun yanındaki yahut karşısındaki rakibin pak olduğunu bilmesi gerekiyor. Bunu birebir doping üzere düşünün. Ben nasıl doping yapmamış bir oyuncu olarak alana çıkmışsam, karşımdaki oyuncunun da pak olduğunu bilmek isterim. Bilirim ki maçtan 2 gün evvel yapılan denetimlerde bu ortaya çıktı ve bunun pak olduğunu hepimiz biliyoruz. Hepimiz eşit koşullarda oynuyoruz. Bunu da onun üzere göreceksiniz. Futbolcu herkese test yapıldığını, herkesin pak olduğunu, en azından o an için diyelim, buna nazaran içini rahatlatmak lazım. Yoksa çok değişik anlarında, çok önemli fizikî temasların olduğu anlarda, yani pandemi alanında kabul edilebilecek şeyler değil. Hepsinin yapılması kaide.”
“SOYUNMA ODALARINA DA DÖRDER, BEŞER ŞAHISLARLA GİRİLMESİNDE ÇOK BÜYÜK BİR MAHSUR OLMAYACAĞINI DÜŞÜNÜYORUM”
Stat yahut tesislerde daha fazla soyunma odası yapmanın güç olacağını lakin oyuncuların kümeler halinde maçlar için hazırlanabileceğini altını çizen Mete Düren, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Statların ya da tesislerin bu açıdan yapılarını değiştirmek sıkıntı olabilir. Ancak bugün de sırayla alışveriş merkezine ya da markete girileceğini düşünmek mümkün müydü? değildi. Bu nasıl mümkün olabiliyorsa, soyunma odalarına da dörder, beşer şahıslarla girilmesinde çok büyük bir mahsur olmayacağını düşünüyorum.”
“DEVLETİN VERECEĞİ KARARI HEPİMİZ BEKLEMEK ZORUNDAYIZ”
Seyahat yasağının kalmasının akabinde ligin deplasmanlı biçimde oynanmasında bir mahsur olmadığını söz eden Mete Düren, “Bunun kararını verecek olan olağan ki devlettir. Seyahat yasağı kalktıktan sonra bunun bildiğimiz halde devam etmesinde bir mahsur yok. Ama ‘şu anda bir mahsur var’ denildikten sonra tekrar bu türlü bir kısıtlamaya mı gidilir, yoksa ‘burada bir mahsur var, hasebiyle futbol oynanamaz’ mı denilir bilmiyoruz. Bunu daima birlikte bekleyip göreceğiz. Bu hususta devletin vereceği kararı hepimiz beklemek zorundayız” dedi.
“HAFTADA 2 MAÇ KELAM KONUSU OLABİLİR”
Lig başladıktan sonra haftada 2 maç oynanabileceğini fakat evvel ne vakit başlanılacağına karar verilmesi gerektiğini vurgulayan Düren, “Yani başladıktan sonra ‘ne kadar kısaltırız’dan çok, ne kadar geç başlatırız ve ondan sonra kısaltırız diye düşünürüm. Şu anda sonu geriye çekmektense, başlangıcını ileriye itmek daha gerçek bir karar olur diye düşünüyorum. Sonuçta evet kimi haftalar tahminen oynanırsa, haftada 2 maç kelam konusu olabilir. Ancak evvel ne vakit başlanacağına karar verilmesi lazım. Gelecek dönemin ne vakit başlayacağı daha aşikâr değil. Başı aşikâr olmadığı için, sonuyla ilgili bir karar vermek için erken” halinde konuştu.
“SAKATLIKLAR VE YARALANMALAR KAÇINILMAZ OLACAKTIR”
Liglere verilen ortanın akabinde dönüşte kimi sakatlıklar olabileceğinin altını çizen Düren, şöyle konuştu: “O bahiste çok önemli bir sorun var. Bununla ilgili olarak kulüp tabiplerinin fizyoterapistlerle birlikte, teknik yöneticilerle birlikte çok yakın çalışması lazım. Zira sonuçta hiçbir teknik yönetici de şu ana kadar karşısına 2 ay hiç ayağına top değmemiş, bundan 2 ay evvel de Muhteşem Lig çabası yapan bir futbolcu görmedi. Kimsenin mesleğinde bu türlü bir şey yok. Sonuçta evet ayağı kırıldığı için yahut çapraz bağı koptuğu için, 6-8 ay futbol oynamamış oyuncular var fakat onlar da birinci ve ikinci aydan sonra düz koşulara başlayıp vakitle topla çalışmalarını sürdürüp, hazır olarak teknik yöneticisinin karşısına çıkıyorlar. O nedenle bu etapta herkes için çok yeni bir tablo ve bu tablodan da ne kadar az ziyanla çıkılırsa o kadar kardır diye düşünüyorum. Sonuçta sakatlıklar ve yaralanmalar kaçınılmaz olacaktır.”
“VERİLEN ORTA VE SONRASINDA GELECEK DÖNEMİN KISA MÜDDETTE BAŞLAYACAK OLMASI BEDEN RİTİMLERİNİ BOZACAKTIR”
Liglerin başlayıp sona ermesinin akabinde gelecek dönem için çok fazla orta olmamasının gelecek yıl için oyuncu performanslarını etkileyebileceğini söyleyen Mete Düren, “Mutlak suretle tesirler. Sonuçta her futbolcunun bir beden ritmi var. Şu an bu beden ritmini büsbütün bozmuş bir tabloyla karşı karşıyayız. Bu türlü bir devirde, bilhassa yaz aylarının sıcağında, gerek idman, gerek şayet ligler başlarsa, çabalar de yaz içerisinde devam ederse doğal ki beden ritimlerini alt üst edecektir. Bunun da gerek besinler, gerek uykusuyla, ekstra destek idmanlarla, hatta birtakım zihinsel meditasyonlardan yoga ile birlikte hepsini birlikte kıymetlendirerek, futbolcuyu bu bahiste önemli olarak hazırlamak gerekiyor” dedi.
“BAZI FUTBOLCULARIN EKSTRA ÖNLEM ALMALARI SAĞLANABİLİR”
Kronik rahatsızlıkları bulunan futbolcuların ekstra önlemler alması gerektiğini altını çizen Düren, “Yani tek tek futbolcuların özel durumlarını bilmiyorum ancak kesinlikle bunu kendi grup tabipleriyle görüşüp, buna nazaran birtakım futbolcuların ekstra önlem almaları sağlanabilir” diye konuştu.
“AVRUPA’NIN BİZDEN EVVEL BAŞLAMASININ AVANTAJINI KULLANMAMIZ LAZIM”
Avrupa ülkelerinin Türkiye’ye nazaran pandemiye daha erken yakalandığını bunun için de daha erken kurtulmak üzere bir avantajları olduğunu ve bu avantajı kıymetlendirerek futbolu başlatmak istediklerini belirten Mete Düren, şu sözleri kullandı: ”Genelde Covid-19’un gerek teşhisi, gerek tedavisiyle ilgili hem uzak doğuyla, hem Avrupa’yla, hem de ABD ile ilgili değişik deneyimlerimiz oldu. Yani onların yaptıkları yanılgıları tekrarlamamak, onların yapıp da gerçek olduğunu yayınladıkları özellikleri adapte etmek üzere avantajımız oldu. Burada da biraz evvel söylediğim üzere; Avrupa’nın pandemiye bizden daha evvel yakalanmış olmasının, daha erken kurtulmak üzere bir avantajı var ve bu avantajı kıymetlendirerek tahminen futbolu başlatmak istiyorlar. Bu başladığı vakit neler olacağını, futbolun buna olumlu ya da olumsuz nasıl yansısı olacağını, yani toplumsal hayata tahminen olumlu tesiri olabilir de, pandemi açısından bir olumsuz tesiri olup olmayacağını biz de Avrupa’da göreceğiz. Alınan önlemler ve yapılan işler muhakkak. Bunların sonuçlarını de bizim de görmemiz için bir aylık süremiz var. Bunun avantajını da kesinlikle kullanmamız lazım.”
“CİDDİ GENELGELERE MUHTAÇLIK VAR”
Pozitif çıkan oyuncuların, futbolculuk açısından bahtlarının belirlenmesi için önemli genelgelere muhtaçlık olduğunu vurgulayan Düren, “Buna sıhhat konseyi olarak karantina kararı veremeyiz. Bunun sanıyorum Bilim Şurası tarafından da kıymetlendirilmesi lazım. Yurt dışında pandemi meclisleri var, bizdeki Bilim Şurası’nın müdahili olarak düşündürebilirsiniz. Tavsiye niteliğinde kararlarını bildirebiliyorlar. Burada bu pandemi meclislerinin, gördüğümüz kadarıyla çok radikal, ekibi karantinaya almak kadar verebileceği kararlar olduğunu görüyoruz. Bu türlü bir kararı bizde hangi etapta olur, 1 oyuncuda mı olur, 5 oyuncuda mı olur, eşik nedir; 3’e kadar sorun yok da 4’ten sonra mı çıkar, bunların hepsini biz de yaşayarak göreceğiz” tabirlerini kullandı.
“AKCİĞER RAHATSIZLIĞI, ADALE VE KEMİK SAKATLIKLARINDAN ÇOK DAHA KIYMETLİ BİR KONU”
Futbolcuların en kıymetli özelliğinin atletik olmaları ve bu özelliğin de akciğer kapasitesinden geldiğine dikkat çeken Mete Düren, “Bu hastalıkların akciğerde önemli kısıtlamalar yarattığını görüyoruz. Mutlak suretle bu bireyler teşhis edildiğinde kesinlikle ilgili merkezlere gönderilip, ileri tetkiklerinin yapılması, tedavisinin yapılması gerekiyor. Bir futbolcu için olabilecek en makûs sonuçlardan birisi bu. Bunu ağır geçirip, uzun devirde akciğerde sorun yaşaması, bir futbolcu için hani bir adale kemik sakatlanmasından çok daha değerli. Onların birçok zira süreksiz. Bunun kalıcı tesirleri olduğunu görüyoruz” diye konuştu.
UEFA İLE YAPILAN GÖRÜŞMELER
UEFA’da yaptıkları toplantı hakkında da açıklamalarda bulunan Prof. Düren, 3 değerli mevzunun üzerinde durduklarını söyledi. Bunlardan birinin Covid-19 salgını, bir başkasının maç sırasında çarpışma sonrası yaşanan baş travmaları ve 14 yaş altı oyuncuların idmanlarda ağır futbol topuna başla vurması sonucu ileriki yaşlarda oluşacak önemli nörolojik hastalıklar konusu olduğunu belirterek, şunları söyledi: “UEFA’daki bahislerden 3 adedini söyleyebilirim. Bunlardan birinci ikisi Covid ve çarpışma sırasında yaşanan baş travmaları yani maç sırasındaki çarpışmalar. Ve bu çarpışmalarla ilgili bizim çarpışma sonucunda ortaya çıkabilecek sorunlarla ilgili IFAB’a bir müracaatımız var. Bu durumda futbolun hakem tarafından hangi müddetle durdurulması, mevcut şu andaki yarım dakikalık mühletin bir karar vermek için kısa olduğundan ötürü, tahminen biraz daha uzatılması konusunda bir müracaatımız var. Onu biraz daha detaylı konuştuk. Öbür bir sorun de bilhassa genç yaş kümelerinde topa başla vurmanın, ileriki yaşlardaki olumsuz tesirleri. Bunun bilhassa Amerika’da yapılmış çalışmalarda, bilhassa 14 yaş altı kümesinde, futbol idmanları sırasında topa, şu andaki mevcut, hazır futbol topuna, ağır futbol topuna başla vurmayla, bunla yapılan idmanların ileriki yaşlarda önemli nörolojik hastalıklara yol açtığı ortaya çıktığı için bununla ilgili sanki ne yapabilir diye görüştük. Değişik yaş kümelerini çalıştıran teknik yöneticilerle yapmış olduğumuz görüşmeler var. Bunlardan kimi sonuçlar çıkıyor. Sanki daha yumuşak toplarla idman yapılsın yahut hiç mi yapılmasın, hiç mi topa baş vurmasın. O vakit da 15-16 yaşında kadroya girdiğinde hiç baş topu öğrenmeden bu idmanlara başlaması çok yanlışsız değil. Bununla ilgili değişik alternatifler var. Bu da çalışmalardan bir tanesi. Öte yandan grup hekimleri ve fizyoterapistlerin eğitimlerinin aşikâr düzeyin üstünde olması açısından da bir ekip eğitim çalışmaları var. Bunları yapıyoruz. Sabahki konuşmalarımız aşağı üst özeti bunlar” formunda konuştu.
Düren ayrıyeten, görüşmelerde yüklü olarak yapılacak olan testlerin görüşüldüğünün altını çizerek, “Testlerle ilgili tartışmamız vardı. Sahiden biraz da ilgili federasyonlarının kendi başlarına tahminen alacakları şeyler. Tahminen tavsiye niteliğinde olabilir fakat onun dışında şu andaki kısımda temel konunun ciddiyetini oluşturan husus, futbolcuların test edilmesi ve testi müspet çıkan oyuncuya ne yapılacağı konusu” dedi.