İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Nisan 2020 devri sonuçları açıklandı. Covid-19 salgını ve salgının yayılmasını önlemeye yönelik önlemlerin sonucu olarak şiddetlenen imalat bölümündeki yavaşlama, global finansal krizden beri en yüksek oranda gerçekleşti. İSO Türkiye Sektörel PMI nisan ayı dataları de Covid-19 salgınının Türk imalat dalının tamamını güçlü halde etkilediğini gösterdi. Takip edilen kesimlerin tamamında faaliyet şartları Haziran 2019’dan bu yana birinci sefer yavaşladı. Tüm bölümlerdeki yavaşlama, sektörel PMI serisinin başladığı Ocak 2016’dan beri en yüksek oranlarda gerçekleşti.
Eşik kıymet olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların dalda güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, Mart 2020’de 48,1 olarak ölçülen PMI Nisan 2020’de 33,4’e gerileyerek imalat dalında besbelli bir yavaşlamaya işaret etti. Koronavirüs (Covid-19) salgını ve salgının yayılmasını önlemeye yönelik önlemlerin sonucu olarak şiddetlenen imalat dalındaki yavaşlama, 2008 yılındaki global finansal krizden beri en yüksek oranda gerçekleşti.
BELİRGİN İVME KAYBI
Nisan’da imalatçıların yaygın bir biçimde üretime orta verdikleri görülürken, bu durum hem üretim hem de yeni siparişlerde önemli yavaşlamalara yol açtı. Her iki göstergede de anketin başladığı Haziran 2005’ten beri en bariz ivme kaybı gözlendi. Toplam yeni siparişlerdeki azalmanın yanı sıra, salgının global ölçekte tüm pazarları etkilemesi sonucu, firmaların yeni ihracat siparişlerinde de sert yavaşlama kaydedildi. Yeni siparişlerdeki yetersizlik, firmaların son dört ayda birinci defa istihdam seviyesini azaltmalarına yol açtı. Kelam konusu düşüş son 11 yılın en yüksek oranında gerçekleşti. Nisanda satın alma faaliyetleri azalırken bu durum girdi stoklarındaki düşüşün hızlanmasına katkıda bulundu.
Veriler Covid-19 salgınının tedarik zincirlerini de kıymetli ölçüde etkilediğine işaret etti. Anket iştirakçileri, kimi tedarikçilerin üretime orta verdiğini, ayrıyeten girdi temini ve lojistikte meseleler yaşandığını belirtti. Bunlara bağlı olarak, girdilerin teslimat müddetlerinde anket tarihinin en yüksek artışı görüldü. Girdi maliyetleri besbelli bir biçimde yükselmeyi sürdürdü, lakin artış nisan ayında son üç ayın en düşük oranında gerçekleşti. Firmalar genel olarak, girdi fiyatlarında artışa yol açan temel faktörün Türk Lirasındaki zayıflık olduğunu belirtti. İmalatçılar, girdi maliyetlerindeki yükselişe en son eser fiyatlarını artırarak karşılık verdi. Bununla birlikte, birtakım firmaların siparişleri teminat altına almak için fiyatlarda indirimlere gitmesi enflasyon oranının ocak ayından beri en düşük düzeye gerilemesini sağladı.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI dataları hakkında değerlendirmede bulunan IHS Markit İktisat Yöneticisi Andrew Harker, şunları söyledi:
“Nisan ayı PMI dataları, Covid-19 salgınının ve salgına karşı devreye alınan sokağa çıkma kısıtlaması tedbirlerinin Türk imalat dalı üzerindeki olumsuz tesirlerini ortaya koydu. Üretim ve yeni siparişlerdeki yavaşlamalar, global finans krizinin tesirlerinin en ağır hissedildiği dönemdekinden bile daha yüksek oranda gerçekleşti. İş yüklerindeki sert düşüşe bağlı olarak yeni işe alımları sürdüremeyen firmalar, şartların önümüzdeki periyotta güzelleşmeye başlamasını umuyor.”
SEKTÖRLERİN TAMAMI ETKİLENDİ
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI nisan ayı bilgileri de Covid-19 salgınının Türk imalat bölümünün tamamını güçlü biçimde etkilediğini gösterdi. Takip edilen bölümlerin tamamında faaliyet şartları yavaşladı ve bu durum Haziran 2019’dan beri birinci defa gerçekleşti. Tüm bölümlerde, nisan ayındaki yavaşlama sektörel PMI serisinin başladığı Ocak 2016’dan beri en yüksek oranlarda gerçekleşti. Üretimin en sert ivme kaybettiği dal, anket tarihindeki en yüksek oranlı gerilemenin gerçekleştiği giysi ve deri eserleri kesimi oldu. Dokuma ile elektrikli ve elektronik eserler bölümlerinde de besbelli sürat kaybı yaşandı. Üretimdeki en düşük oranlı yavaşlama besin eserleri kesiminde görüldü. Üretim tarafındaki zayıflığa paralel yeni siparişlerde de yavaşlamalar gerçekleşti. Global ölçekte yaşanan pazar daralmasına bağlı olarak yeni ihracat siparişleri genele yaygın bir biçimde yavaşladı. İstihdama ait olarak ise kısmi optimistlik belirtileri gözlendi. Kimyasal, plastik ve kauçuk eserler bölümü istihdamı artırmayı sürdürürken ana metal ve dokumacılık üzere öbür kimi kesimlerde nispeten ölçülü işgücü kayıpları gerçekleşti. On kesimin tamamında tedarikçilerin teslimat müddeti mart ayına kıyasla daha yüksek oranda arttı. Dört dalda maliyet enflasyonu hızlandı, metalik olmayan mineral eserler ve dokuma hariç tüm kesimlerde sonuncu eser fiyatları arttı.
Nisan anketi sonuçlarını pahalandıran IHS Markit İktisat Yöneticisi Andrew Harker, şunları söyledi:
“Nisan ayında Türk imalat dallarının tamamı, COVID-19 salgınının sekteye uğratıcı tesirlerine maruz kaldı. Salgının birinci basamağında talep tarafından güçlenme sergileyen besin eserleri bölümü bile yavaşlama konusunda öbür dallara katıldı. Kimyasal, plastik ve kauçuk bölümü rölâtif olarak güçlü performans gösteren bölümlerden biri oldu ve ikinci çeyreğin başında istihdam yaratmaya devam etti.”