Hiç “kumzambağı” gördünüz mü?
Kum zambakları kumsalda bir mucize üzeredir.
Oraya nereden gelmişler, nasıl kök salmışlar, nasıl beslenmişler, nasıl bir gayret ve savaşımla, sessizce eşsiz bir hoşlukta birden belirmişler?
Toplumlarda da farklı devirlerde işte bu kum zambakları misali özel şahıslar ortaya çıkar. Yaşama inanılmaz katkılar sunarak misyonlarını yapar ve sonra sessizce masraflar.
70’li yıllarda Ankara’daydım. Değerli Yılmaz Onay ve bir küme arkadaş ile Çağdaş Sahne’yi kurmuştuk.Yoğun çalışmalar. Sonrasında, Yusuf ile Menofis, Grev ve Gladkov’un Çimento, Fabrika oyunları. AST, Halk Oyuncuları, Deneme Sahnesi, Devlet Tiyatrosu. Her gece dolu salonlar…
Sokakta da politik olarak çok yüksek bir güç vardı. Siyasi partiler, sendikalar, dernekler, odalar, üniversite etrafı. Bilim ve düşün insanları, kitaplar, paneller, konferanslar, filmler…
Aziz Nesin, Tahsin Saraç, Uğur Mumcu, Yalçın Küçük, Mustafa Ekmekçi, Halit Çelenk, İlber Ortaylı, Sadun Eren,27 Mayıs’ın seçkin yurtseverleri, Jülide Gülizar, İbrahim Demirel, Hasan Hüseyin, Cevat Geray, Arı inan, Tayyip Öztürk ve daha niceleri…
Her fırsatta yaşanan akıllı, üretken bir birliktelik.
O günlerin Ankarası, umutlar vadeden, tertemiz, masmavi, çırpıntılı bir denizin kıyısındaki kum zambağı tarlasıydı.
Çağdaş Sahne’de, oyunların, sinema şovlarının yanı sıra sıklıkla konferans, panel programları düzenlenirdi. Ne yazık ki bunlara ilişkin yazı-çizi, fotoğraf üzere dokümanlar 12 Eylül kasırgasında gitti, yitti.
İşte yeniden bu türlü bir çalışma için ben ve bir arkadaşım, bir bilim adamını, bir panele davet etmekle görevlendirildik. Davet edeceğimiz, o güne kadar ismini hiç duymadığım birisiydi: Osman Nuri Koçtürk.
Evlerine gittik. Eşi ve kendisi bizleri sımsıcak ve büyük bir alçak gönüllülükle karşıladılar. Sonraki ziyaretlerimde de daima tıpkı samimiyetle ağırlandım. Sohbetlerde, o güne kadar hiç duymadığım, ülkemiz ve dünya insanlığını çok ilgilendiren bilgiler önüme serildi. Pekala, ben o vakit bunların ne kadarını algıladım?
Yaşam galiba bu türlü bir şey. Çok kıymetli olaylar şahıslar, durumlar karşınıza çıkıyor ve siz, dört süreci çat pat çözmüş bir çocuk integral hesabını ne kadar anlayabilirse, o kadar anlıyorsunuz. Öylece kalıveriyorsunuz. Sonra yıllar geçiyor. “Ah be!” diyorsunuz. “Neler kaçırmışım!” Özel ömrünüzde da, toplum ömrünüzde da bu daima bu türlü.
Osman Nuri Koçtürk en başta kelamını ettiğim kum zambaklarındandı. Bunu ne yazık ki yıllar sonra algıladım. Aslında heykellerinin dikilmesi, isminin caddelere, üniversite anfilerine verilmesi gereken bu anıt insanı yurdum beşerinin kaç tanesi tanıyor, biliyor?
Geri bıraktırılmış ülke insanlarının yazgısı. Osman Nuri Koçtürk ve onun gibileri ne yazık ki bu tip toplumlarda daima baskın olan güdük, satılık kişilikli muhterislerin perdeleme “başarıları”, karanlık ellerin gerici iktidarlara ihale ettiği idarelerin kumpasları ile silmeye çalıştılar, hala da çalışıyorlar.
Ama gerçek gecikerek de olsa illaki ortaya çıkar. Bir kum zambağı, bin bir zorluğu yenerek ve hiçbir çıkar gözetmeksizin, yer altından yeryüzüne, güzelliği, hoşluğu, saflığı, bedeli ödenemez özveriyi, cömertliği göstermek ister üzere çıkıverir. Onu görürler mi? Fark ederler mi? Bu mucizeden kendilerine hisse çıkarırlar mı? Ne gezer! Pek birçok ayaklar altında ezilir sarfiyatlar.
Osman Nuri Koçtürk 50 yıl evvel, tam 18.250 gün evvel bize tam da bu günleri anlatmış.
O ferdî olarak anlaşılamadığı için, söyledikleri değerlendirilmediği için kim bilir ne kırgınlıklar, ne acılar yaşadı. Öte yandan ülkemiz ve dünya onun ortaya çıkardığı, savunduğu çok değerli fikirlerden ne kadar ziyan etti ve etmekte.
Düşünelim mi?
Gülsen Tuncer / Tiyatro ve Sinema Sanatçısı