Bolşevik Parti’nin ve Büyük Ekim Devrimi’nin lideri, Sovyetlerin mimarı ve birinci lideri Vladimir İlyiç Ulyanov (Lenin), bundan tam 150 yıl evvel. 22 Nisan 1870’de Rusya’nın Simbirsk kentinde (şimdiki ismi Ulyanovsk) doğdu.
Ocak 1889’da Marks’ın “Kapital” isimli kitabından çok etkilenir. Kendisini Marksist olarak tanımlamaya başladığında 19 yaşındadır. Artık Vladimir İlyiç’i içinde sürgün ve tutuklamaların da olduğu çaba dolu bir hayat beklemektedir. 1901 yılından itibaren “Lenin” diye anılacaktır. Tarihin en büyük devrimcilerinden biri ve Marks sonrası en tesirli sosyalist düşünür olacaktır.
Kurucusu olduğu ve Marksist hareketin yasa dışı yayın organı olacak olan Iskra Gazetesi etrafında başlayan örgütlenmeden “Rus Toplumsal Demokratik Emekçi Partisi” doğacaktır.
Rusya’nın birinci Marksist partisi olan Rus Toplumsal Demokrat Emekçi Partisi’nin (RSDİP) içinde yaşanan görüş ayrılıkları nedeniyle iki küme ortaya çıktı. Çoğunluğu ele geçiren Lenin ve destekçileri Rusça “çoğunluk” manasına gelen Bolşevikler olarak, Iskra’yı birlikte kurdukları Martov ve destekçileri de Menşevikler, yani azınlık kümesi olarak anılmaya başlandı.
Dünya emekçi hareketinin yeni öncü örgütü olarak Üçüncü Enternasyonal’i (Komintern) kuran Lenin, Marks’ın teorilerine yaptığı katkılardan ötürü, bilimsel sosyalizm, Marksizm-Leninizm olarak anılır.
Proletaryanın demokratik ihtilalle iktidarı ele geçirmesi gerektiğini savunan Lenin’e nazaran ihtilalin itici gücü ve başkanı olan proletaryanın tek muteber müttefiki köylülerdi.
EKİM DEVRİMİ
25 Ekim 1917’de (Miladi takvime nazaran 7 Kasım 1917) Petrograd’daki Kışlık Saray ele geçirilmesi ile Bolşevikler iktidar oldu. Gerçekleşen sosyalist ihtilal 1922’de Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) kurulmasıyla sonuçlandı. Lenin, 8 Kasım 1917’de Rus Sovyet Kongresi tarafından ‘Halk Komiserleri Kurul Başkanı’ seçildi. Bolşevik Partisi evvel ‘Rusya Komünist Partisi’, akabinde da ‘Sovyetler Birliği Komünist Partisi’ ismini aldı.
ESERLERİ
Lenin’in Türkiyeli devrimcilerin de çok okuduğu ve etkilendiği kitaplarından kimilerini anımsayalım:
Rusya’da Kapitalizmin Gelişmesi (1899), Nereden Başlamalı? (1901), Ne Yapmalı? (1902), Devrimci Maceracılık (1902), Bir Adım İleri, İki Adım Geri (1904), İki Taktik (1905), Sosyalizm ve Din (1905), Materyalizm ve Ampiryokritisizm (1908), Proletarya Partisinin Din Konusundaki Tavrı (1909), Ulusal Sorun Üzerine Tezler (1913), Ulusların Kendi Yazgılarını Tayin Etme Hakkı (1914), Devlet ve İhtilal (1916) … Lenin’in en çok okunan ve sayısız lisana çevriler yapıtı ise Emperyalizm: Kapitalizmin En Yüksek Aşaması (1917) kitabıdır.
Bu kitap, Lenin’in Marksist teoriye yaptığı en değerli katkılardan biridir. Kitapta, emperyalizmin, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren sermayenin muhakkak ellerde toplanmasıyla gelişen tekelci kapitalizmin eseri olduğu saptanır. Sömürge ve yarı sömürge ülkelerdeki ham husus ve pazarların sağladığı yüksek karların dünya ölçeğinde bir rekabete yol açtığını ve rakip emperyalist kamplar ortasında tekrar paylaşımı mecburî kılarak savaşı kaçınılmaz hale getirdiği belirtilir.
ÜNLÜ SÖZLERİ
Lenin’in ünlü kelamlarından kimileri şunlar:
“Devrimci teori olmaksızın devrimci hareket olamaz!”
“Bütün dünyada nerede kapitalist varsa orada basın özgürlüğü; gazete satın alma özgürlüğü, muharrir satın alma özgürlüğü, rüşvet, halkın görüşünü satın alma ve burjuvazinin faydasına saptırma özgürlüğü manasına gelir.”
“Devlet varsa özgürlük yoktur. Özgürlük olduğunda devlet olmayacaktır.”
21 Ocak 1924’te Gorki’deki konutunda ömrünü yitirdiğinde 53 yaşındaydı.
Hikmet Çiçek