AKP ve MHP kümelerinin ortak hazırladığı Ceza ve Güvenlik Önlemlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Adalet Komitesi’nde kabul edildi. Kanun teklifi, 11 farklı kanunda değişiklik içeriyor ve 70 unsurdan oluşuyor. Tutuklu gazetecilerin durumu düzenlemeye eklenmedi. Teklif, Meclis Genel Konseyi’nde görüşülerek mutlaklık kazanacak.
Kanun teklifine nazaran, İnfaz Hakimliği Kanununun hedefi, yapılan düzenlemeye ahenk sağlaması ismine, “Bu Kanun, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde bulunan hükümlü ve tutuklular hakkında yapılan süreçlere yahut bunlarla ilgili faaliyetlere ya da Cumhuriyet savcısının ceza ve güvenlik önlemlerinin infazına ait verdiği kararlara yönelik şikayetleri incelemek ve karara bağlamak, ceza ve güvenlik önlemlerinin infazına ait hakim yahut mahkeme tarafından verilmesi gerekli kararları almak, işleri yapmak ve kanunlarla verilen başka vazifeleri yerine getirmek üzere kurulan infaz hakimliklerine ait kararları kapsar” halinde değiştirildi.
İnfaz hakimliği bulundukları vilayet yahut ilçenin ismi ile anılacak. İnfaz hakimliğinin yargı etrafı, kuruldukları vilayet merkezi ve ilçeler ile bunlara isimli taraftan bağlanan ilçelerin idari hudutları olacak. Ağır ceza mahkemeleri ile büyükşehir belediyesi bulunan vilayetlerde, büyükşehir belediyesi sonları içerisindeki vilayet ve ilçenin ismi ile anılan infaz hakimliğinin yargı etrafı, vilayet yahut ilçe hudutlarına bakılmaksızın Adalet Bakanlığının önerisi üzerine Yargıçlar ve Savcılar Kurulunca belirlenecek.
Coğrafi durum ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak bir infaz hakimliğinin kaldırılmasına yahut yargı etrafının değiştirilmesine, Adalet Bakanlığının önerisi üzerine Yargıçlar ve Savcılar Kurulunca karar verilecek.
İNFAZ YARGIÇLARINA YENİ GÖREVLER
İnfaz hakimliğinin yetkisi, kararın infazına ait sürecin yapıldığı yere nazaran belirlenecek. Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde bulunan hükümlü ve tutuklular hakkında idarece yapılan süreçler yahut bunlarla ilgili faaliyetlere ait yapılan şikayetler bakımından sürecin yapıldığı yahut faaliyetin gerçekleştiği ceza infaz kurumunun bulunduğu yerde infaz hakimliği yetkili olacak.
Teklifte, infaz yargıçlarına yeni vazifeler de verildi. Buna nazaran, infaz yargıçları, Cumhuriyet savcısının ceza ve güvenlik önlemlerinin infazına ait verdiği kararlara karşı yapılan şikayetleri inceleyecek. Öte yandan infaz yargıçları, ceza ve güvenlik önlemlerinin infazına ait mahsup, ceza zamanaşımı ve mahkumun vefatı hallerinde verilecek kararlar da dahil olmak üzere hakim yahut mahkeme tarafından verilmesi gerekli kararları alacak ve işleri yapacak.
Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde hükümlü ve tutuklular hakkında yapılan süreçler yahut bunlarla ilgili faaliyetlerin ya da Cumhuriyet savcısının ceza ve güvenlik önlemlerinin infazına ait verdiği kararların kanun yahut başka mevzuat kararlarına alışılmamış olduğu gerekçesiyle bu karar, süreç yahut faaliyetlerin öğrenildiği tarihten itibaren on beş gün, herhalde yapıldığı tarihten itibaren otuz gün içinde şikayet yoluyla infaz hakimliğine başvurulabilecek.
7 GÜN İÇİNDE İTİRAZ YOLUNA GİDİLECEK
İnfaz yargıcının kararlarına karşı şikayetçi yahut ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından, bildiriden itibaren yedi gün içinde Ceza Muhakemesi Kanunu kararlarına nazaran itiraz yoluna gidilebilecek. Kanunlarda infaz yargıcının onayına tabi olduğu belirtilen konularda da bu karar uygulanacak.
İnfaz Hakimliği Kanunu ve Türk Ceza Kanunu ile Ceza ve Güvenlik Önlemlerinin İnfazı Hakkında Kanunda infaz hakimliğinin kuruluş, misyon, yetki ve işleyişine ait yapılan değişiklikler yahut infaz hakimliğine yeni vazifeler veren düzenlemeler, 1 Eylül 2020 tarihinden itibaren uygulanacak. Bu tarihe kadar mevcut kararların uygulanmasına devam edilecek.
İnfaz hakimliğinin kuruluş, misyon, yetki ve işleyişine ait yapılan değişiklikler nedeniyle olağan yahut harikulâde kanun yolu incelemesinde bozma kararı verilemeyecek. Kanunla yapılan değişikliklerin uygulanacağı tarihe kadar, iş ve takım durumu dikkate alınarak değiştirilen kararlara nazaran infaz hakimlikleri kurulacak ve faaliyete geçirilecek.
CANAVARCA HİSLE İŞLENMESİ HALİNDE CEZA BİR KAT ORANINDA ARTIRILACAK
Mahkum olduğu mahpus cezası ertelenen yahut kontrollü hürlük önlemi uygulanarak cezası infaz edilen ya da şartlı salıverilen mahkumun kendi altsoyu üzerindeki velayet, vesayet ve kayyımlık yetkileri açısından aşikâr hakları kullanmaktan mahrum bırakılamayacak.
Denetimli özgürlük önlemi uygulanarak cezası infaz edilen ya da şartlı salıverilen hükümlü hakkında, “bir kamu kurumunun yahut kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun müsaadesine tabi bir meslek yahut sanatı, kendi sorumluluğu altında özgür meslek erbabı yahut tacir olarak icra etmekten mahrum bırakılmamasına” karar verilebilecek.
Kasten yaralama hatasının, üstsoya, altsoya, eşe yahut kardeşe karşı, vücut yahut ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan bireye karşı, kişinin yerine getirdiği kamu vazifesi nedeniyle, kamu görevlisinin sahip bulunduğu nüfuzu kötüye kullanılmak suretiyle, silahla, İşlenmesi halinde, şikayet aranmaksızın, verilecek ceza yarı oranında artırılırken, canavarca hisle işlenmesi halinde ise ceza bir kat oranında artırılacak.
Kasten yaralama sonucunda ölüm meydana gelmişse üstteki hallerde 12 yıldan 18 yıla kadar mahpus cezası verilecek.
ÖRGÜT KURAN VE YÖNETENLERİN CEZALARI ARTIYOR
Kanunun kabahat saydığı fiilleri işlemek hedefiyle örgüt kuranlar yahut yönetenler, örgütün yapısı, sahip bulunduğu üye sayısı ile araç ve gereç bakımından maksat hataları işlemeye elverişli olması halinde, iki yıldan altı yıla kadar aldıkları mahpus cezası dört yıldan sekiz yıla çıkarıldı.
Kazanç elde etmek maksadıyla diğerine ödünç para veren kişi, iki yıldan altı yıla kadar mahpus ve beş yüz gün isimli para cezası ile cezalandırılacak. Hatanın bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde verilecek ceza bir kat artırılacak.
HAMİLELERİN TUTUKLANMASI YERİNE İSİMLİ KONTROL
Maruz kaldığı ağır bir hastalık yahut engellilik nedeniyle ceza infaz kurumu şartlarında hayatını yalnız idame ettiremediği tespit edilen kuşkulu ile hamile olan yahut doğurduğu tarihten itibaren altı ay geçmemiş bulunan bayan şüphelinin tutuklanması yerine isimli denetim altına alınmasına karar verilebilecek.
Hakkında mahkumiyet kararı verilmiş ve bu kararla ilgili olarak istinaf yahut temyiz kanun yoluna başvurulmuş olması halinde, UYAP kayıtlarını incelemek suretiyle kararı veren birinci derece mahkemesi de isimli denetim kararı verebilecek.
Hakkında mahkumiyet kararı verilmiş ve bu kararla ilgili olarak istinaf yahut temyiz kanun yoluna başvurulmuş olması halinde, UYAP kayıtlarını incelemek suretiyle kararı veren birinci derece mahkemesi de tutuklama kararı verebilecek.
Açık ceza infaz kurumlarında cezaların yerine getirilmesi için şartlar
Teklifte, mahkumlar hakkında verilen cezaların direkt açık ceza infaz kurumlarında yerine getirilme kuralları şöyle sıralandı:
“- Terör cürümleri, örgüt kurmak, yönetmek yahut örgüte üye olmak kabahatleri ile örgüt faaliyeti kapsamında işlenen cürümler ve cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen hatalardan mahkum olanlar ile ikinci kez mükerrir olanlar ve şartlı salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası motamot infaz edilenler hariç olmak üzere, kasıtlı kabahatlerden toplam üç yıl yahut daha az mahpus cezasına mahkum olanlar,
– Taksirli hatalardan toplam beş yıl yahut daha az müddetle mahpus cezasına mahkum olanlar,
– İsimli para cezası infaz sürecinde mahpus cezasına çevrilenler,
– İcra ve İflas Kanunu mucibince tazyik hapsine tabi tutulanlar.”
– İnfaz yargıcının onayına bağlandı
Hükümlülerin kapalı ceza infaz kurumundan açık ceza infaz kurumuna ayrılmalarına, ceza infaz kurumlarının düzen ve güvenliği maksadıyla konulmuş kurallara samimiyetle uyarak haklarını uygun niyetle kullanarak, yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirerek geçirmiş ve uygulanan düzgünleştirme programlarına nazaran de toplumla bütünleşmeye hazır olduğunun disiplin şurasının görüşü alınarak yönetim kurulunca saptanmış bulunması halinde yapılan kıymetlendirme sonucunda karar verilecek.
Toplam on yıl ve daha fazla mahpus cezasına mahkum olanlar ile terör cürümleri, örgüt kurmak, yönetmek yahut örgüte üye olmak hataları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen kabahatler, taammüden öldürme kabahatleri, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen cürümler ve uyuşturucu yahut uyarıcı unsur imal ve ticareti kabahatlerinden mahkum olanların kapalı ceza infaz kurumundan açık ceza infaz kurumuna ayrılmalarına ait yönetim ve müşahede şurası kararları, infaz yargıcının onayından sonra uygulanacak.
Doğrudan açık ceza infaz kurumuna alınanlar dahil olmak üzere bu kurumlarda bulunan mahkumlardan firar edenler yahut öbür bir fiilden ötürü haklarında tutuklama kararı verilenler, yönetim ve müşahede şurası kararıyla kapalı ceza infaz kurumuna gönderilecekler.
Kınamadan öbür bir disiplin cezası alıp, bu cezası mutlaklaşmış olanlar yahut asayiş ve tertibin sağlanması emeliyle disiplin cezası katılaşmamış olsa bile hareketi kurum tertibi ya da kişi güvenliği bakımından tehlike oluşturanlar yönetim ve müşahede konseyi kararıyla kapalı ceza infaz kurumuna gönderilecekler.
Açık ceza infaz kurumu kurallarına yahut çalışma şartlarına ahenk sağlayamayacakları saptananlar yönetim ve müşahede şurasının kararı ve infaz yargıcının onayıyla kapalı ceza infaz kurumlarına gönderilecekler.
CEZA İNFAZINA VERİLEN ORTA 1 YILA ÇIKARACILACAK
Hükümlülerin, hata ve ceza cinslerine nazaran açık ceza infaz kurumlarına ayrılıp ayrılmamalarına, açık ceza infaz kurumlarında geçirecekleri mühletlere, kapalı ceza infaz kurumlarına gönderilmelerine, direkt açık ceza infaz kurumlarına alınmalarına, direkt açık ceza infaz kurumlarına alınanların kapalı ceza infaz kurumlarına gönderilmelerine ve öbür konulara ait metot ve temeller yönetmelikte gösterilecek.
Hapis cezasının infazı, hamile olan yahut doğurduğu tarihten itibaren bir yıl geçmemiş bulunan bayanlar hakkında geri bırakılacak. Çocuk ölmüş yahut anasından öbür birine verilmiş olursa doğumdan itibaren iki ay geçince ceza infaz olunacak.
Hapis cezalarının infazına başlanmış olsa bile, hükümlünün yükseköğrenimini bitirebilmesi, ana, baba, eş yahut çocuklarının ölümü yahut mahkumun eş yahut çocuklarının daima hastalık yahut malullükleri nedeniyle bakıma muhtaç olmaları ya da bu bireylerin sürekli hastalık yahut malullükleri nedeniyle ailenin ticari faaliyetlerinin yürütülebilmesinin yahut tarım topraklarının işlenebilmesinin imkansız hale gelmesi yahut hükümlünün hastalığının sürekli bir tedaviyi gerektirmesi üzere zarurî ve çok hızlı hallerde, Cumhuriyet Başsavcılığınca atı ayı geçmeyen sürelerle mahpus cezasının infazına verilen orta 1 yıla çıkarılacak.
Hakkında yakalama buyruğu çıkarılan mahkumun yakalanabilmesi emeliyle gerektiğinde konutta, iş yerinde ve kamuya açık olmayan kapalı alanlarda arama yapılabilmesi bakımından Ceza Muhakemesi Kanununun arama kararına ait kararları uygulanacak. Hakim tarafından verilecek arama kararları sulh ceza hakimi tarafından verilecek.
Açık ceza infaz kurumlarında bulunan mahkumlar, ceza infaz kurumu vazifelilerinin kontrolünde, kamu kurum ve kuruluşlarının iş alanlarında, geceleyin bu kurum ve kuruluşlar tarafından barındırılmak suretiyle çalıştırılabilecekler. Bu biçimde çalıştırılan mühlet, azami müddet sonuna bakılmaksızın kontrollü hürlük önlemi uygulanmak suretiyle infaz edilecek müddete ek edilecek.
Hükümlü hakkında kurumda, düzenli bir ömrün sürdürülmesi, güvenliğin ve disiplinin sağlanması bakımından kanun, yönetmelikler ile yönetimin uyulmasını emrettiği yahut gerekli kıldığı davranış ve tavırları, kusurlu olarak ihlal ettiğinde, aksiyonunun niteliği ile tartı derecesine nazaran Kanunda belirtilen disiplin cezaları uygulanıyordu. Mahkumun duruşma, sıhhat, eğitim ve çalışma üzere nedenlerle süreksiz olarak kurum dışında bulunduğu yerler de bu fıkranın uygulanması bakımından kurum olarak kabul edilecek.
Haberleşme yahut bağlantı araçlarından mahrum bırakma yahut kısıtlama cezası gerektiren aksiyonlar ortasına “kurum yönetimine bildirilen telefon numarası aracılığıyla ya da teknik müdahale ile diğer bir hatta yönlendirme yapmak suretiyle görüşme hakkı olmayan bireylerle görüşmek” de eklendi.
Bir günden on güne kadar hücreye koyma cezasını gerektiren aksiyonlar ortasına, kuruma alkol sokmak, kurumda alkol bulundurmak yahut kullanmak üzere durumlar da eklendi.
ÇOCUK MAHKUMLARLA İLGİLİ DÜZENLEME
Teklifle, çocuk mahkumların ömür alanlarında dikkat etmesi gereken paklık, resmi kurumlardan alınan kitap, araç ve münasebetlerin kullanımı, cürüm örgütlerine ilişkin afiş, pankart, işaret üzere eşyaların asılmasına ait belirlenen kuralların ihlali durumunda verilen disiplin cezalarında düzenlemeye gidiliyor. Düzenlemeyle çocuk mahkumların kurum disiplinini bozacak aksiyonlardan kaçınması ile caydırıcılığın sağlanması ve çocukların daha fazla eğitim ve düzgünleştirme faaliyetlerine katılması amaçlanıyor.
Düzenlemeyle disiplin soruşturmasına başlamak için öngörülen iki günlük mühlet, beş güne çıkarılıyor. Buna nazaran soruşturma en geç on beş gün içinde tamamlanacak. Firar halinde bu müddet mahkumun yakalandığının öğrenildiği tarihte başlayacak. Düzenlenen rapor ve ekleri disiplin heyetine sunulacak. Soruşturma mühleti hareketin ve soruşturmanın niteliğine nazaran infaz yargıcının yazılı onayı ile yedi güne kadar uzatılabilecek.
Teklifle çocuğun yüksek faydası prensibi dikkate alınarak çocuklar hakkında verilen odaya kapatma cezasının infazına, infaz yargıcının onayıyla başlanabileceği karar altına alınıyor. Ayrıyeten hücre cezası yerine uygulanacak ziyaretçi kabulünden mahrum bırakma cezasının mühletleri belirleniyor.
Kanun teklifiyle çocuk mahkumlara en geç iki ayda bir sağlanan aile görüşmesi imkanı arttırılarak ayda bir sefer görüşme imkanı sağlanıyor. Ayrıyeten çocuk mahkumların, kardeşiyle de aile görüşmesi yapabilmesine imkan tanınıyor.
Buna nazaran çocuk mahkumlar için kurum bünyesinde gerçekleştirilen merasim yahut anma günü ya da doğum günlerinde çocukların ailelerinin de etkinliklere katılması sağlanabilecek.
Çocuk mahkumun yanında kalacağı bir yakınının olmaması nedeniyle kullanamadığı özel müsaadeler yerine, kurum yönetiminin uygun gördüğü gün kadar eğitimevinin bulunduğu vilayet hudutları içinde gündüzleri müsaadesini geçirmesi ve gece eğitimevinde kalması imkanı verilebilecek.
Çocuk eğitimevinde kalan mahkumun hafta sonunda bir gün, kurum yönetiminin uygun gördüğü mühlet kadar, kurum dışına çıkmasına müsaade verilebilecek.
Çocuk eğitimevinde kalan hükümlü, kamu kurum ve kuruluşlarının gençlik kampı yahut gençlik merkezi üzere imkanlarından yararlandırılabilecek.
DİSİPLİNİ BOZAN YAYINLAR MAHKUMLARA VERİLMEYECEK
Ayrıca, mahkumlar kamu kurum ve kuruluşlarına bağlı kütüphanelerde bulunan mahkemelerce yasaklanmamış vadeli ve süresiz yayınlardan bedelini ödeyerek yararlanabilecek.
Kurum disiplinini, nizamını yahut güvenliğini bozan ya da tehlikeye düşüren, mahkumların güzelleştirilmesi gayesine ulaşmayı zorlaştıran veyahut müstehcen haber, yazı, fotoğraf ve yorumları kapsayan hiçbir yayın mahkuma verilmeyecek.
Uluslararası Standart Periyodik Yayın Numarası (ISSN) yahut Milletlerarası Standart Kitap Numarası (ISBN) almayan müddetli ve süresiz yayınlar ile Basın İlan Kurumu aracılığıyla resmi ilan ve reklam yayınlama hakkı bulunmayan gazeteler, ceza infaz kurumuna kabul edilmeyecek.Yabancı lisanda yayımlanmış gazete ve mecmuaların ceza infaz kurumuna kabul edilmesinde Adalet Bakanlığı yetkili olacak.
Teklifle açık ve kapalı infaz kurumlarındaki mahkumlara ağır hastalık yahut doğal afet hallerine ilaveten salgın hastalık halinde de ceza infaz kurumlarında bulunan kuruma ilişkin telefon ve faks aygıtından derhal yararlandırılmasına imkan sağlanıyor.
Düzenlemeyle kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan mahkumların dışarıdan armağan kabul etme hakkının kapsamı genişletiliyor.
Buna nazaran, kapalı ceza infaz kurumlarındaki hükümlü, iki ayda bir sefer, ayrıyeten dini bayram, yılbaşı yahut kendi doğum günlerinde dışarıdan gönderilen ve kurum güvenliği için tehlikeli olmayan bir hediyeyi kabul etme hakkına sahip olacak. Çocuk ve 65 yaşını tamamlamış mahkumlar ile beraberinde çocuğu bulunan bayan mahkumlar, yönetim ve müşahede şurası tarafından alınacak karar doğrultusunda belirtilen vakit dilimi dışında da ikram kabul edebilecek. Bunun temel ve yolları yönetmelikle belirlenecek.
Hükümlülerin öğretimi ile imtihanlara ait yol ve temeller yönetmelikle düzenlenebilecek.
Ceza ve Güvenlik Önlemlerinin İnfazı Hakkında Kanun’da yer alan “Salıverilme İçin Hazırlama Şartlı salıvermede uygun halin saptanması” başlığı “Hükümlülerin kıymetlendirilmesi ve âlâ halin belirlenmesi” olarak değiştiriliyor.
Buna nazaran mahkumlar, ceza infaz kurumlarında bulunduğu tüm basamaklarda, ceza infaz kurumlarının tertip ve güvenliği hedefiyle konulmuş kurallara uyup uymadığı, haklarını âlâ niyetle kullanıp kullanmadığı, yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirip getirmediği, uygulanan güzelleştirme programlarına nazaran toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı, tekrar cürüm sürece ve mağdura yahut diğerlerine ziyan verme riskinin düşük olup olmadığı konularında yönetim ve müşahede konseyi tarafından uygun halin belirlenmesine temel olmak üzere en geç altı ayda bir değerlendirmeye tabi tutulacak.
Yapılacak değerlendirmede, infazın tüm kademelerinde mahkumların katıldığı güzelleştirme ve eğitim-öğretim programları ile spor ve toplumsal faaliyetler, kültür ve sanat programları, aldığı sertifikalar, kitap okuma alışkanlığı, öbür hükümlü ve tutuklular ile ceza infaz kurumu vazifelileri ve dışarıyla olan münasebetleri, işlediği cürümden ötürü duyduğu pişmanlığı, ceza infaz kurumu kuralları ile kurum bünyesindeki çalışma kurallarına ahengi ve aldığı disiplin cezaları dikkate alınacak. Gerektiğinde mahkumun ceza infaz kurumuna girmeden evvelki hayatına ait bilgi ve evraklar de istenebilecek.
Toplam on yıl ve daha fazla mahpus cezasına mahkum olanlar ile terör hataları, örgüt kurmak, yönetmek yahut örgüte üye olmak hataları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen cürümler, taammüden öldürme cürümleri, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen cürümler ve uyuşturucu yahut uyarıcı husus imal ve ticareti kabahatlerinden mahkum olanlar hakkında yapılacak açık ceza infaz kurumuna ayırmaya, kontrollü özgürlük önlemi uygulanarak cezanın infazına ve şartlı salıverilmeye ait değerlendirmelerde yönetim ve müşahede heyetine cumhuriyet başsavcısı yahut belirleyeceği bir cumhuriyet savcısı başkanlık edecek.
Ayrıca, yönetim ve müşahede heyetine cumhuriyet başsavcısı tarafından belirlenen bir izleme şurası üyesi ile Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı ve Sıhhat Bakanlığı vilayet yahut ilçe müdürlükleri tarafından belirlenen birer uzman kişi katılacak.
İdare ve müşahede konseyine Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı ve Sıhhat Bakanlığı ile izleme heyetinden katılan üyelere katıldıkları her bir toplantı günü için memur maaş katsayısının (500) sayısı ile çarpılması sonucu bulunacak ölçüde huzur hakkı ödenecek.
Açık ceza infaz kurumuna ayırmaya, kontrollü hürlük önlemi uygulanarak cezanın infazına ve şartlı salıverilmeye ait olarak tavır ve davranışları olumsuz bedellendirilen mahkumların tekrar değerlendirilmeye tabi tutulma müddetleri bir yılı geçemeyecek.
İdare ve müşahede konseyi tarafından yapılacak değerlendirmelere temel olacak prensipler ve şuranın bu unsura ait çalışma yordam ve asılları ile tavır ve davranışları olumsuz bedellendirilen mahkumların tekrar değerlendirilmeye tabi tutulma mühletleri yönetmelikle düzenlenecek.
SALGIN HASTALIK NEDENİYLE DÖNEMEYEN MAHKUMLARA CEZA VERİLMEYECEK
Teklifle mahkumların mazeret müsaadesini kullanabilmesi için ceza infaz şuralarında düzgün halli olarak geçirmesi gereken mühlet de kısaltılıyor. Hasta ziyareti gayesiyle verilen mazeret müsaade hakkı ikiye çıkarılıyor.
Düzenlemeyle mahkumlara, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini yahut güçlendirmelerini ve dış dünyaya ahenklerini sağlamak maksadıyla verilen özel müsaade mühleti üç günden yedi güne çıkarılıyor. Hastalık yahut doğal afet üzere mecburî hallerde bu müsaadeler birleştirilerek kullanılabilecek.
Salgın hastalık, doğal afet, savaş yahut seferberlik durumunda bu sebeplerden ötürü müsaadeden dönemeyen yahut geç dönen mahkumlara ceza verilmeyecek.
İzinden dönmeyen yahut iki günden fazla bir müddet geçtikten sonra dönen mahkumlar ile firar eden mahkumlara bir daha özel müsaade verilmeyecek.
Çektirilecek cezanın hesabında duraksama olması ya da cezanın kısmen yahut büsbütün yerine getirilip getirilemeyeceğinin ileri sürülmesi durumunda infaz hakimliğinden, duraksamanın giderilmesi yahut yerine getirilecek cezanın belirlenmesi için karar istenecek.
Birden fazla karardaki cezaların şartlı salıverilme müddetinin belirlenebilmesi bakımından toplanması gerektiğinde toplama (içtima) kararları, infaz hakimliği tarafından verilecek.
Ayrıca, isimli para cezasının ödenmemesi nedeniyle mahpus cezasına çevrilen ama öncelikli olarak uygulanan kamuya faydalı bir işte çalışma yükümlülüğünü yerine getirmeyen mahkumun bu mahpus cezasının da müddetli mahpus cezalarında olduğu üzere toplama kararına dahil edilmesi sağlanacak. Düzenlemeyle infaz sırasında karar verecek merciler ortasına infaz hakimi de ekleniyor.
Teklifle Türk Ceza Kanununda yer alan kısa periyodik mahpus cezasının yaptırım seçeneklerinden kamuya faydalı bir işte çalıştırma cezasına ait düzenleme yapılıyor. Buna nazaran hükümlü, bildiri olunan ödeme buyruğu üzerine muhakkak müddet içinde isimli para cezasını ödemezse, cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen kısma karşılık gelen gün ölçüsü mahpus cezasına çevrilebilecek. Mahkumun iki saat çalışması karşılığı bir gün olmak üzere kamuya faydalı bir işte çalıştırılmasına karar verilebilecek. Günlük çalışma müddetinin, en az iki saat ve en fazla sekiz saat olacak biçimde kontrollü hürlük müdürlüğünce belirlenecek.
Teklifle, cezanın kontrollü özgürlük rejimi altında infazına ait şartlar ile kontrollü özgürlük müddeti tekrar belirleniyor.
Buna nazaran, açık ceza infaz kurumunda bulunan ve şartlı salıverilme için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken mühletin beşte dördünü ceza infaz kurumunda geçiren yeterli halli mahkumların talebi halinde, cezalarının şartlı salıverilme tarihine kadar olan kısmının kontrollü hürlük önlemi uygulanmak suretiyle infazına, ceza infaz kurumu yönetimince hazırlanan kıymetlendirme raporu dikkate alınarak, kararın infazına ait süreçleri yapan cumhuriyet başsavcılığının bulunduğu yer infaz hakimi tarafından karar verilebilecek. Bu fıkra uyarınca kontrollü hürlük önlemi uygulanmak suretiyle infaz mühleti üç yılı geçemeyecek.
SIFIR – ALTI YAŞ KÜMESİNDE ÇOCUĞU BULUNAN BAYAN HÜKÜMLÜLER
Düzenlemeyle sıfır-altı yaş kümesinde çocuğu bulunan bayan mahkumlar ile maruz kaldığı ağır bir hastalık, engellilik yahut kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyen mahkumlar de infaz düzenlemesinden yararlanabilecek.
Koşullu salıverilme için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken mühletin beşte üçünü ceza infaz kurumunda geçirmeleri ve öteki koşulları taşımaları halinde yararlanabilecek. Ağır hastalık, engellilik yahut kocama hali, İsimli Tıp Kurumundan alınan yahut Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sıhhat heyetlerince düzenlenip İsimli Tıp Kurumunca onaylanan bir raporla belgelendirmek zorundalar. Kontrollü hürlük önlemi uygulanmak suretiyle infaz müddeti dört yılı geçemeyecek.
Hükümlü hakkında kontrollü hürlük önlemi uygulanmaya başlandıktan sonra işlediği tez olunan ve cezasının alt sonu bir yıl yahut daha fazla mahpus cezasını gerektiren kasıtlı bir cürümden ötürü kamu davası açılmış olması halinde, kontrollü hürlük müdürlüğünün talebi üzerine infaz hakimi tarafından, mahkumun açık ceza infaz kurumuna gönderilmesine karar verilecek. Kovuşturma sonucunda beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, davanın reddi yahut düşme kararı verilmesi halinde, mahkumun cezasının infazına kontrollü hürlük önlemi uygulanarak devam olunmasına infaz hakimi tarafından karar verilecek.
Teklifle mahkumların şartlı salıverilme mühletlerine ait üçte ikilik genel oran, yarısı olarak belirleniyor. Bu mühlet geldiğinde mahkumun tavır ve davranışları pahalandırılacak ve olumlu ise hükümlü şartlı salıverilmeden faydalanabilecek, aksi halde mahpus cezasının infazına devam edilecektir.
Ancak Türk Ceza Kanununda belirtilen taammüden öldürme, azap, cinsel hücum, uyuşturucu yahut uyarıcı unsur imal ve ticareti, devlet sırlarına karşı cürümler ve casusluk kabahatlerinden periyodik mahpus cezasına mahkum olanlar, cezalarının üçte ikisini infaz kurumunda çektikleri takdirde, şartlı salıverilmeden yararlanabilecek. Ayrıyeten, hata işlemek için örgüt kurmak yahut yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen kabahatler ile Terörle Gayret Kanunu kapsamına giren kabahatlerden mahkum olan çocuklar hakkında şartlı salıverilme oranı üçte iki olarak uygulanacak.
Koşullu salıverilme oranı üçte ikiden fazla olan kabahatler bakımından ise tabi oldukları şartlı salıverilme oranı uygulanacak.
İnfaz hakimi ayrıyeten, iki yılı geçmemek üzere kontrol mühleti içinde mahkumun kontrollü hürlük müdürlüğünce belirlenecek yükümlülüklere tabi tutulmasına karar verebilecek. Bu karar yeterince kontrollü özgürlük müdürlüğü, risk ve muhtaçlıklarını dikkate alarak hükümlüyü, muhakkak bir bölgede kontrol ve nezaret altında bulundurma, belirlenen yer yahut bölgelere gitmeme belirlenen programlara katılmama yükümlülüklerinden bir yahut birden fazlasına tabi tutabilecek. Kontrollü özgürlük müdürlüğü mahkumun risk ve gereksinimlerini dikkate alarak yükümlülükleri değiştirebilecek.
Hükümlünün şartlı salıverilmesi hakkında ceza infaz kurumu yönetimi tarafından hazırlanan gerekçeli rapor, infaz süreçlerinin yapıldığı yer infaz hakimliğine verilecek. İnfaz hakimi, bu raporu uygun bulursa mahkumun şartlı salıverilmesine belge üzerinden karar verecek. Raporu uygun bulmadığı takdirde münasebetini kararında gösterecek. Bu kararlara karşı itiraz yoluna gidilebilecek.
Tekerrür halinde işlenen cürümden ötürü ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasına mahkum olanlarla ilgili düzenleme yapılıyor. Teklif, mükerrirler bakımından birden fazla vadeli mahpus cezasına mahkumiyet halinde en fazla otuz iki yılın ceza infaz kurumunda uygun halli olarak geçirilmesini öngörüyor.
İnfaz hakimi, mahkumun talebi üzerine taammüden işlenen cürümlerde toplam bir yıl altı ay, taksirle öldürme kabahati hariç olmak üzere taksirle işlenen kabahatlerde ise toplam üç yıl yahut daha az vadeli mahpus cezasının her hafta cuma günleri saat 19.00’da girmek ve pazar günleri birebir saatte çıkmak suretiyle hafta sonları, hafta sonları hariç, her gün saat 19.00’da girmek ve sonraki gün saat 07.00’de çıkmak suretiyle geceleri, ceza infaz konseylerinde çektirilmesine karar verebilecek.
Mahkumiyete mevzu kabahat nedeniyle doğmuş zararın motamot iade, hatadan evvelki hale getirme yahut tazmin suretiyle büsbütün giderilmesine dair hukuksal sorumlulukları gizli kalmak üzere; bayan, çocuk yahut altmış beş yaşını bitirmiş şahısların mahkum oldukları toplam bir yıl, yetmiş yaşını bitirmiş bireylerin mahkum oldukları toplam iki yıl, yetmiş beş yaşını bitirmiş şahısların mahkum oldukları toplam dört yıl, yahut daha az vadeli mahpus cezasının konutunda çektirilmesine infaz hakimi tarafından karar verilebilecek.
Doğurduğu tarihten itibaren altı ay geçen ve toplam üç yıl yahut daha az vadeli mahpus cezasına mahkum olan ya da isimli para cezası infaz sürecinde mahpus cezasına çevrilen hükümlü bayanların cezasının konutunda çektirilmesine infaz hakimi tarafından karar verilebilecek. Bu fıkra uyarınca talepte bulunulabilmesi için bayanın doğurduğu tarihten itibaren bir yıl altı ay geçmemiş olması gerekecek. Konutta infaza karar verdikten sonra çocuk ölmüş yahut anasından öteki birine verilmiş olursa infaz hakimi konutta infaz uygulamasına ait kararını kaldıracak.
Cezanın özel infaz adabına nazaran çektirilmesine karar verilenler hakkında tabi oldukları infaz rejimine nazaran şartlı salıverilme kararları uygulanacak.
Cezanın özel infaz metoduna nazaran çektirilmesi kararı, infaza başlandıktan sonra da verilebilecek.
İnfaz hakimi talep üzerine, cezanın özel infaz adabına nazaran çektirilmesi sırasında bu adabın uygulanmasına son verebilecek. Özel infaz yordamının gereklerine geçerli bir mazeret olmaksızın uyulmaması halinde ise bu yordamın uygulanmasına son verilecek ve bu halde infaza açık ceza infaz kurumunda devam edilecek. Özel infaz tarzına nazaran geçirilen mühlet, infaz etabında mahsup edilecek.
Bu kararlar, terör kabahatleri ile örgüt kurmak, yönetmek yahut örgüte üye olmak hatalarından ya da örgüt faaliyeti kapsamında işlenen cürümlerden mahkum olanlar, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen hatalardan mahkum olanlar, isimli para cezası infaz sürecinde mahpus cezasına çevrilenler, şartlı salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası motamot infaz edilenler, hakkında uygulanamayacak.
DENETİMLİ ÖZGÜRLÜKTEN YARARLANMA MÜHLETİ 1 YILDAN 3 YILA ÇIKACAK
Teklife nazaran, bakıma muhtaç ve dışarıda muhafazasına bırakılacak kimsesi bulunmayan sıfır-altı yaş kümesindeki çocuklar, tutuklu annenin yanında barınabilecek.
Ana, baba, eş, kardeş, çocuk, eşin anne yahut babasından birinin yaşamsal tehlike oluşturacak hastalığı hallerinde tutukluya bir keze mahsus olmak üzere verilen müsaade, minimum bir ay ortayla toplam iki sefere çıkarılacak.
Denetimli özgürlükten yararlanma mühleti 1 yıldan 3 yıla çıkacak. 30 Mart 2020 tarihine kadar işlenen kabahatler bakımından taammüden öldürme; üst soya, alt soya, eşe yahut kardeşe, vücut yahut ruh bakımından kendisini savunamayacak durumdaki şahsa karşı işlenen taammüden yaralama ve sonucu nedeniyle ağırlaşmış yaralama, azap, eziyet hatası ile cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen cürümler, özel hayata ve hayatın zımnî alanına karşı kabahatler, uyuşturucu yahut uyarıcı unsur imal ve ticareti cürmü ile Terörle Çaba Kanunu kapsamına giren kabahatler kapsam dışı kalacak.
Söz konusu tarihe kadar işlenen cürümlerden, istisna sayılan hatalar hariç, sıfır-altı yaş kümesi çocuğu bulunan bayan mahkumlar ile 70 yaşını bitirmiş mahkumlar için bu müddet, 2 yıldan 4 yıla yükseltilecek.
ÇOCUK MAHKUMLARA AYRICALIK
Maruz kaldığı ağır bir hastalık, engellilik yahut kocama nedeniyle hayatını yalnız idame ettiremeyen 65 yaşını bitirmiş mahkumların, şartlı salıverilmeleri için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken müddetlerde azami mühlet sonuna bakılmaksızın kontrollü özgürlük uygulanacak. “İyi halli” olmak şartıyla kapalı ceza infaz kurumlarındaki mahkumlar hakkında da bu mühletler geçerli olabilecek.
Hükümlü hakkında kontrollü hürlük uygulanmaya başlandıktan sonra işlediği argüman edilen ve cezasının alt hududu 1 yıl yahut daha fazla mahpus cezasını gerektiren kasıtlı bir hatadan ötürü soruşturma başlatılması halinde, kontrollü hürlük müdürlüğünün talebi üzerine infaz hakimince, mahkumun açık ceza infaz kurumuna gönderilmesine karar verilebilecek. İnfaz hakimi, soruşturma sonucunda kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi halinde, mahkumun cezasının, kontrollü hürlük uygulanarak devam etmesine karar verecek.
Teklifle, 30 Mart 2020’ye kadar işlenen cürümler bakımından tabi olduğu infaz rejimine nazaran belirlenen şartlı salıverilme müddetinin hesaplanmasında, mahkumun 15 yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği 1 gün; 3 gün olarak, 18 yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği 1 gün ise 2 gün olarak dikkate alınacak.
31 MAYIS’A KADAR MÜSAADELİ SAYILACAKLAR
Teklifle, uygulama birliğinin sağlanması hedefiyle kanunun yürürlüğe girdiği tarihten evvel işlenen hatalarda, kelam konusu unsurda yapılan değişiklikten evvelki ve sonraki kararlar bir bütün olarak farklı ayrı pahalandırılacak, mahkumun lehine olan düzenleme tespit edilerek, uygulanacak.
Denetimli özgürlük için yeterli halin saptanmasına yönelik değişiklikler, 1 Eylül 2020’de uygulanmaya başlayacak.
Hükümlünün kontrollü hürlük müdürlüğüne başvurma müddeti, Kovid-19 nedeniyle 5 gün yerine, 1 Eylül 2020 tarihine kadar 25 gün olarak uygulanacak.
Ayrıca Kovid-19 salgını nedeniyle açık ceza infaz kurumlarında bulunanlar ile kapalı ceza infaz kurumunda bulunup da açık ceza infaz kurumlarına ayrılmaya hak kazanan mahkumlar, kontrollü hürlük önlemi uygulanarak cezasının infazına karar verilen mahkumlar ve öteki kontrollü hürlük önleminden yararlanan mahkumlar, 31 Mayıs 2020’ye kadar müsaadeli sayılacak.
Salgının devam etmesi halinde bu mühlet, Sıhhat Bakanlığının önerisi üzerine, Adalet Bakanlığı tarafından her keresinde 2 ayı geçmemek üzere 2 kere uzatılabilecek.
TAKİP EDİLEN ÇOCUK İÇİN REHBER UZMAN
Açık ceza infaz kurumlarında bulunan mahkumların, kamu kurum ve kuruluşlarının iş alanlarında çalıştırılmasına ait düzenleme, teklifin yasalaşmasından itibaren 1 yıl sonra uygulanacak.
Teklif, Çocuk Müdafaa Kanunu’nda da değişiklik yapıyor. Suça sürüklenen çocukların, tekrar kabahat işlemelerinin engellenmesini hedefleyen değişikliğe nazaran, kontrollü özgürlük müdürlüğü tarafından takip edilen çocuk için isimli denetim müddetince rehberlik edecek bir uzman görevlendirilecek ve çocuk hakkında yapılacak gereksinim değerlendirmesine nazaran güzelleştirme çalışmaları yürütülecek.
Denetimli Hürlük Hizmetleri Kanunu’nda yapılan değişiklikle isimli denetime ait birtakım önlemleri takip etme misyonu, kontrollü hürlük müdürlüğünün vazife alanından çıkarılıyor.
Denetimli hürlük uygulaması kapsamında, mahkumun takibi, isteği alınarak, kendisine ilişkin elektronik aygıtlarla da yapılabilecek.
DENETİMLİ ÖZGÜRLÜK ÖNLEMİ ALTINDA BULUNANLAR
Teklife nazaran, kontrollü özgürlük önlemi altında bulunan ve kontrollü özgürlük müdürlüğü tarafından muhtaç durumda olduğu tespit edilen yükümlülerin, kamuya faydalı bir işte fiyatsız çalıştırılma yükümlülüğünü yerine getirirken mutad vasıtayla yaptıkları yol sarfiyatları müdürlük bütçesinden, iaşe masrafları ise çalıştırıldıkları kurum bütçesinden karşılanacak.
Kaçakçılıkla Gayret Kanunu’nu kapsamında, kaçakçılık fiiline husus eşyanın bedelinin “hafif” olması halinde verilecek cezalar yarısına kadar, “pek hafif” olması halinde ise üçte birine kadar indirilecek.
Kaçakçılıkla Gayret Kanunu’nda düzenlenen hatalar bakımından kovuşturma evresinde de aktif pişmanlık kararları uygulanacak. Faal pişmanlık kararları, soruşturma evresinde cumhuriyet savcısı tarafından şüpheliye ihtar edilecek, edilmemesi halinde kovuşturma evresinde hakim tarafından sanığa ihtar yapılacak. Cumhuriyet savcısı yordamına uygun olarak ihtar yapmışsa, hakimin tekrar ihtarına gerek olmayacak.
Haklarında karar verilmiş olup da evrakı infaz evresinde olanlar, 90 gün içinde cürüm konusu eşyanın gümrüklenmiş kıymetinin iki katı kadar parayı Hazineye ödedikleri takdirde aktif pişmanlık kararlarından yararlanabilecek.
YARGI VE CEZA İNFAZ KURUMLARI ÇALIŞANI ATAMALARINDA DEĞİŞİKLİK
Teklifle, hukuk fakültesi ve adalet meslek yüksekokulu mezunlarının yanı sıra meslek yüksekokullarının adalet yahut ceza infaz ve güvenlik hizmetleri programı, lise yahut meslek liselerinin adalet alanı ve ilgili mevzuat uyarınca bunlara denkliği kabul edilen program yahut alanlardan mezun olanlara da öncelik tanınacak.
İlk sefer devlet memurluğuna atanacaklardan merkezi imtihanda başarılı olanların kelamlı ve gerektiğinde uygulamalı imtihanlarının bir kısmı ya da tamamı, adalet kurulunun yanı sıra Adalet Bakanlığı bünyesinde oluşturulacak imtihan heyetlerince da yapılabilecek.
Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İşyurtları Kurumuna Ait Birtakım Mali Kararların Düzenlenmesi Hakkında Kanun’daki değişikle her türlü faaliyet dışı gelirleri ve faizler hariç, iş yurtlarının yıllık bilançolarındaki karlarının yüzde 25’ini aşmamak üzere yapılan kar hissesi ödemelerinden, iş yurtlarında vazifeli işçi, emekçi ve mahkumların yanı sıra tutuklular da yararlanacak.
Ayrıca, üstün çaba ve muvaffakiyet gösteren iş yurdu çalışanları, tutuklu ve mahkumlar ile ceza infaz kurumu çalışanına teşvik ödemesi yapılabilecek.