Avrupa’nın birçok ülkesinde koronavirüsten korunmak için tecrit ve istekli karantina uygulanırken sırf bir ülkede hayat olağana yakın seyrediyor: İsveç.
Uzun kış aylarından sonra havaların ısınmasıyla halk başşehir Stockholm’de kafelerin, restoranların dışında oturuyor.
Aileler Mariatorget Meydanı’nda dondurmalarını yiyor, gençler de kalabalık sokakların kaldırımlarında içkilerini yudumluyor.
Şehrin bir öteki köşesinde de gece kulüpleri bu hafta da açıktı. Ancak Pazar gününden itibaren 50 şahıstan fazla iştirakli aktifler yasaklanıyor.
Danimarka’da ise aktifliğe iştirak sayısı 10 bireyle sonlandırıldı. İngiltere’de ise konutta kalanların dışında hiç kimseyle bir ortaya gelinmesine müsaade verilmiyor.
Ama İsveç’in ulaşım çizgileri olağandan daha sessiz. Stockholm’ün toplu ulaşım şirketi SL geçen hafta metro ve tren sınırlarındaki yolcu sayısının %50 oranında düştüğünü söyledi.
Kamuoyu araştırmalarına nazaran Stockholm’de yaşayanların yarısına yakını konuttan çalışmaya başladı.
Stockholm’ün global iş irtibatlarını destekleyen devlet kaynaklı Stockholm Business Region şirketi, Stockholm’deki büyük şirketlerde ise konutta çalışanların oranının en az %90 olduğunu belirtiyor.
İsveç’teki teknik iş gücü ve altyapısı ile çalışma kültürü uzun bir müddettir esnek ve uzaktan çalışma imkanı için güçlü bir yer oluşturuyordu.
Şirketin CEO’su Staffan Ingvarsson, “Her şirketin bunu yapma imkanı var ve yapıyorlar, işe de yarıyor” dedi.
Ingvarsson’un kelamları burada hükümetin de stratejisini özetliyor: Kişisel sorumluluk.
Kamu sıhhati yetkilileri ve siyasetçiler, virüsün yayılmasını çok katı tedbirlere muhtaçlık duyulmadan yavaşlatmayı umuyor.
Katı kurallardan çok teklifler var. Birçok da hasta olanların, yaşlıların konutlarında kalması, ellerin yıkanması ve çok gerekli olmayan seyahatlere çıkılmaması ve konuttan çalışılması istikametinde.
İsveç’te şu ana kadar 3.500’e yakın koronavirüs olayı görüldü, Covid-19’dan ölenlerin sayısı da 105.
BBC Türkçe’den Maddy Savage’ın geçen hafta sonu televizyondan halka seslenen İsveç Başbakanı Stefan Löfven “Biz yetişkinler, yetişkin üzere davranmalıyız. Panik yahut dedikodu yaymamalıyız. Hiç kimse bu kriz karşısında yalnız değil, her bir kişinin ağır sorumlulukları var” dedi.
GÜVEN DÜZEYİ YÜKSEK
Novus isimli anket şirketinin araştırmasına nazaran İsveçlilerin büyük çoğunluğu Başbakan Löfven’in konuşmasını dinledi ve haklı buldu.
Diğer yandan İsveç’te kamu yetkililerine duyulan itimat epey yüksek. Birçoklarına nazaran halkın yapılan tekliflere istekli olarak uymasının nedeni de bu itimat.
Ülkenin koronavirüs salgınına yaklaşımda demografi de değerli bir rol oynuyor olabilir. Bir ailede birkaç neslin sıklıkla tıpkı meskende yaşadığı Akdeniz ülkelerine kıyasla İsveç’te konutlarda ekseriyetle tek kişi yaşıyor, bu da virüsün aile içinde dağılması riskini azaltıyor.
İsveçliler dışarıda vakit geçirmeyi de çok seven bir halk. Yetkililer, halkı konutlarına kapatmanın İsveçlilerin fizikî ve ruh sıhhatlerine olumsuz tesir yapacağı gerekçesiyle de katı kurallardan kaçınıyor.
Stockholm Ticaret Odası CEO’su Andreas Hatzigeorgiou, “Salgının sıhhate tesirlerini en aza indirmeye çalışırken, sıhhat krizinin yaratacağı ekonomik tesirleri de azaltmanın yollarını bulmalıyız” diyor:
“Burada iş dünyası, İsveç hükümetinin virüse karşı tavrını birçok ülkeye kıyasla çok daha makul buluyor.”
“TARİH GÖSTERECEK”
İsveçliler tüm Avrupa’da hayatın duruşunu izlerken kimileri ise ülkenin yaklaşımını sorgulamaya başladı.
İsveç Karolinska Enstitüsü’nde vazifeli epidemiyolojist Dr. Emma Frans, “Halk tavsiyeleri dinlemeye yatkın lakin bu tip kritik durumlarda bunun kâfi olup olmayacağından emin değilim” diyor.
Dr. Frans, insanların mağazalar ve spor salonları üzere yerlerde birbirleriyle ne kadar temasta olabileceklerine dair daha ‘net talimatlar’ olması gerektiği görüşünde.
Bazı işyerleri çalışmaya devam ederken kimileri ise olumsuz tesirleri görmeye başladı.
Mariatorget Meydanı’nın kalabalık barları ortasındaki tanınan bir berber olan Honest AI, randevuları ve çalışan sayısını azaltmalarına karşın müşteri sayısının azaldığını söylüyor.
Sahibi AI Mocika, “Eşimin de kendi şirketi var, münasebetiyle ekonomik açıdan sırf kendi işlerimizin gelirlerine bağlıyız. İşler uygun gitmiyor. Ödemem gereken faturalar var. Bankaları aramamız gerekecek” diyor.
Al Mocika, İsveç hükümetinin taktik değiştireceğine ve tecrit uygulaması başlatacağına inanıyor. İsveçli yetkililer de bu seçeneğin hala masada olduğunu söz etmişti.
Dr. Emma Frans da Avrupa genelinde siyasetçilerin ve bilim insanlarının benimsedikleri uygulamaların hangilerinin hakikat ve yanlış olduğunu ‘tarihin göstereceğini’ söylüyor:
“Şimdilik en tesirli tedbirin hangisi olduğunu hiç kimse bilmiyor. Bu kararları veren kişi olmadığım için memnunum.”