Türkiye Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) “Soru ve Karşılıklarla COVID-19 ile Çaba ve İşsizlik Sigortası Fonu Raporu”nu yayımladı.
DİSK-AR’ın hazırladığı Koronavirüs ve İşsizlik Sigartosu Fonu bahisli raporda, “İşsizlik sigortası fonu kaynakları COVID-19 ile gayret kapsamında neden faal kullanılmıyor?”, “Fon kaynakları ile kaç milyon çalışana kaç ay müddetle gelir sağlanabilir?” üzere sorulara cevap verildi.
Raporda, “Bir yandan alınan sıhhat tedbirleri öte yandan talep daralması ve ekonomik sakinlik nedeniyle Türkiye, tarihinin en büyük işsizlik dalgası ile karşı karşıya. Personeller ya fiyatsız müsaadeye çıkarılıyor ya da işten çıkarılıyor. İki durumda da önemli bir gelir kaybı yaşanıyor” sözleri kullanıldı.
Ekonomik sakinliğin artacağı, talebin düşeceği, on binlerce işletmenin kapanacağı yahut üretimine orta vereceği; tüm bunların sonucunda milyonlarla ölçülebilecek iş ve gelir kaybı yaşanacağı belirtilen raporda, “İşsizlik Sigortası Fonu’nda birikmiş kaynaklar COVID-19 ile çaba sürecinde acil bir takviye paketi olarak kullanılabilir. İşsizlik Sigortası Fonu kaynakları milyonlarca personele aylarca yetecek bir gelir dayanağı sağlayabilir” denildi.
HÜKÜMET FON’DAN 10 MİLYAT TL ALDI VE İADE ETMEDİ
Raporda, fonda bulunan 131 milyar TL’yi aşkın kaynağın bir kısmının kullanımıyla 3 ay boyunca 15 milyon çalışana taban fiyat seviyesinde bir takviye sağlanabileceğinin altı çizilirken hükümetin bu kaynağı yanlışsız kullanmadığı söz edildi.
Raporda şu sözler kullanıldı.
“Fon kaynakları hükümet tarafından devlet tahvillerine yatırılmış durumda. Fon kaynakları uzunca bir müddettir hükümet tarafından keyfi olarak kullanılıyor. Yıllar evvel hükümet tarafından kullanılmak üzere fondan 10 milyar TL kaynak çekildi ve bu para iade edilmedi. Daha sonra fon kaynakları istihdam seferberliği gerekçesiyle teşvik olarak patronlara aktarıldı. Bugün de en gerekli olduğu anda fon kaynakları kullanılamıyor.”
İşsizlik Sigortası Fonu’nun kaynaklarının işsizler için değil patronlar için kullanıldığına dikkat çekilen raporda, “İşsizlik Sigortası Fonu’nun şu anda nakit ve menkul değerlerdeki toplam kaynağı olan 131 milyar TL kaynak kullanılarak önemli tahliller üretilebilir. COVID-19 ile çaba boyunca 6 ay müddetle 9 milyon 430 bin personelin fon kaynaklarından taban fiyat seviyesinde dayanak alması mümkündür” denildi.
İŞSİZLİK SİGORTASI FONU NASIL KULLANILABİLİR?
Raporda, İşsizlik Sigortası Fonu’nun nasıl kullanılabileceğine dair tekliflerin kimileri şunlar:
· 131 milyar TL’yi aşkın birikmiş kaynağı olan İşsizlik Sigortası Fonu COVID-19 ile çabada son derece kıymetli bir araç olarak kullanılabilir.
· COVID-19 ile uğraş periyodunda işsizlik ödeneğinden yararlanma şartlarında ön şart aranmadan işsiz kalan her emekçiye işsizlik ödeneği ödenmelidir.
· İşsizlik ödeneğinden yararlanma şartları kolaylaştırılmalı. Bir ön şart aranmadan işsiz kalan her çalışana işsizlik ödeneği ödenmelidir.
· COVID-19 mühletince kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak için iş mukavelesine dayalı olarak çalışmak kâfi sayılmalıdır. Ön şart aranmamalıdır.
· COVID-19 tesiriyle yapılan kısa çalışma müracaatlarında, son 60 gün iş kontratına tabi olmak kaydıyla son 3 yıl içinde 450 gün prim ödeme şartı getirildi. Fakat bu mühlet de epey yüksektir. COVID-19 nedeniyle yaşanan yaygın iş durması ve daralmasının yaratacağı tahribatı önlemeye yetmeyecektir. Bu nedenle COVID-19 müddetince kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak için iş kontratına dayalı olarak çalışmak kâfi sayılmalıdır. Ön şart aranmamalıdır.
· İşsiz kalan ve işi duran bütün emekçilere işsizlik sigortası ödeneğinden minimum fiyat seviyesinde ödeme yapılmalıdır.
· İşsizlik Sigortası Fonu’nun faal kullanımı için işten çıkarma yasağı uygulanmalı ve zarurî mal ve hizmet üretimi yapan işler dışındaki emekçilere fiyatlı müsaade verilmelidir. Fiyatlı müsaadeler patronlar, İşsizlik Sigortası Fonu ve kamu bütçesinden ortaklaşa finanse edilmelidir.
· İşsizlik Sigortası Fonu kaynakları en az üç ay mühletle 10 ile 15 milyon emekçinin gelir kaybını gidermeye yetecek kaynağa sahiptir.