Salgının tüm dünyada sürat kesmeden ilerlediği, yeni bulguların, ölümlerin, faciaların yaşandığı, konutlarımıza kapanıp, başka ayrı odalarda yaşadığımız, ancak meskene kapanma önlemini gerek ekonomik olanaksızlıklar nedeniyle gerekse de meslekleri nedeni ile yapamayan, başta sıhhat işçileri olmak üzere birçok insanın, meslek kümesinin olduğu bir ortamda yazmanın, hele de salgın harici bahislerde yazmanın zorluğunu yaşıyorum. Konuta yaş haddi nedeni ile kapanmış olmam ve risk kümesinde olduğum söylendiğinden rastgele bir salgın riski ile müsabakadan evvel sağlıklıyken niyetlerimi, çekincelerimi yazmam gerekir diye düşündüm.
Bu manada öncelikle tüm zahmetlere, düzensizliklere, tıbbi materyal eksikliklerine karşın özveri ile çalışan, salgına fiilen göğüs geren tüm sıhhat işçilerine şükranlarımı, hürmetlerimi sunuyorum. Onların dışında meslekleri gereği salgına tedbir olarak meskenine kapanamayan, hastalığa karşı en kıymetli koz olan YAKALANMAMA kozunu kullanamayan kılavuz kaptan meslektaşlarıma, bilhassa Boğazlara giriş yapan gemilerle birinci teması yapan, Boğazların emniyeti açısından 2-6 saat ortasında gemide misyon yapmak zorunda olan, kılavuz kaptan meslektaşlarıma ve bu YAKALANMAMA kozunu kullanamayan tüm başka meslek kümelerinde çalışan işçilere de hürmet ve şükranlarımı sunuyorum.
GÜZEL ADIMLAR ATMIŞ DURUMDALAR
YAKALANMAMA kozunu kullanamayan tüm çalışanların, işçilerin hastalığa yakalanmamak için ihtiyacı olan tüm tıbbi gereçleri sağlamak, sağlıklı hayat ortamını yaratmak durumunda olan idarecilerin, teşkilatların da hiçbir mazerete sığınmadan bu misyonlarını tam olarak yapmalarını bekliyorum, istiyorum. Tekrar bu YAKALANMAMA kozunu kullanamayan başta sıhhat çalışanları ve yurt dışı temasa açık olan kılavuz kaptanlar başta olmak üzere tüm öbür meslek gruplarının ÖZLÜK-YIPRANMA-TAZMİNAT üzere haklarının düzenlenmesi için tüm idari ve türel çalışmaların yapılmasını istiyorum ve bekliyorum. Kılavuz Kaptanlara tedbirler konusunda ağır çalışmalar yapan Türk Kılavuz Kaptanlar Derneği’ne, Türkiye Denizcilik Federasyonu’na da şükran ve hürmetler. Bu çalışmalar sonucunda Denizcilik Genel Müdürlüğünün önlemlerle ilgili 25 Mart yazısı geç olmasına karşın çok güzel. Sağ olsunlar. Artık sıra başta KEGM olmak üzere tüm Teşkilatlarda. Onlar da tedbirler olarak hoş adımlar atmış durumdalar. Misyon sonrası kılavuz kaptanların sıhhat denetimi, tıbbi materyal, teçhizat, ömür yerleri ve ulaşım vasıtaları da eksiksiz olarak tamamlanabilirse çok düzgün olacak.
Ayrıca tedbirler paketinde açıklanan ve beni ilgilendiren KOLONYA ve MASKEmi de hatırlatayım. Kolonya yerine sabun olabilir mi sanki? Çünkü konutun kapısını her açtığımda gelen alışveriş poşetini alıyorum ve hakikat balkona götürüyorum. Sonra gelip elimi sabunluyorum. 20 saniye kadar suyu açmadan ovalıyorum. Sonra suyu açıp güzelce yıkıyorum. 2-3 saat sonra poşeti açıp içindekileri güzelce yıkıyorum. Sonra tekrar elimi sabunluyorum. Su kapalı iken 20 saniye ovalıyorum ve yıkıyorum. Bunu gün boyunca gereksiz su harcamadan sık sık tekrarlıyorum. Bir yandan da kurak geçen kış nedeni ile sular biter mi diye düşünüyorum. Tedirginim. Sanki kolonya ve maske ya da sabun hakkımdan vazgeçip İstanbul’un su sorunu ile uğraşılmasını mı istesem. O denli ya yazın Melen’de de su azaldığından oradan su pompalanamayacak. Su pompalanabilmesi için yapılan baraj da çatlaklar nedeniyle su toplayamıyor galiba. Birçok tehlikeli geminin istese de geçemeyeceği Kanal inşa edilirse birçok su kaynağı ortadan kalkacak. Üstelik Kanal bölgesine yeni bir kent kurulup 16 milyon nüfus daha da fazlalaşacak. Bu topraklardaki nüfusun nerdeyse beşte biri İstanbul’da yaşıyor ve bu salgın ortamında susuz kalma riski var.
Evet evet ben bu salgın ortamında kolonya ve maske hakkımdan vazgeçiyorum. İstanbul’un, nüfusun beşte birinin susuz kalmaması için bu işle ilgili tüm yetkililerin bir ortaya gelip harekete geçmesini istiyorum. BİLİM KURULU’nun bunu da değerlendirmesini istiyorum.
Başlamadan son olarak şunu söylemeliyim. Yapısını, kuruluş sistemini, nasıl karar aldığını tam olarak bilemiyorum fakat BİLİM KURULU bilimsel olarak aldığı kararları uygulanması için AÇIKLAR. Hiçbir kurum ve şahsa ARZ etmez, edemez. Ederse bu bilime uymaz, bilimsellikten çıkar. Makam ne olursa olsun BİLİM HEYETİ yokmuş üzere kimseye okulları açalım mı, kapatalım mı üzere soruları hele de halkın huzurunda soramaz, sormaması lazım. Birebir şey toplanılan her alan için geçerli BİLİM HEYETİ karar verdiyse ve uygulamada ise VIP de olsa kimse karar dışında hareket edemez, etmemesi gerekir. Halkın içine termal kameralar müdafaasında girilmez, girilmemesi gerekir. Aksi takdirde beşerler konutunda kal davetlerine uymaz. Beşerler örnek alınacak davranışları görmek ister.
ANSIZIN DEĞİŞİVERDİ
Evet gelelim mevzumuza.
Bu ortamda mesleksel hususları yazmak sahiden güç fakat Kanal konusu yeniden bu salgın ortamında kurcalanmaya başladı. Kurcalayan ve bildirisini veren Bakan bir gecede birden değişiverdi. Umarım yeni Bakan Boğazlarda tecrübeli kılavuz kaptan olabilme sistemini ortadan kaldıran 2018 Yönetmeliğini Boğazların emniyeti açısından değiştirir ve Boğazların emniyeti ismine tankerlerden kurtulmak için başta petrol boru çizgisi olmak üzere öbür tedbirleri hayata geçirir.
Bizler de salgın riskiyle her an karşı karşıyayız. O bakımdan fırsat buldukça yazmaya çalışacağım mesleksel bahisleri. Gerçi sağ olsunlar yazılarımı yayınlayan Odatv kapalı durumda ve devamlı kapatılıyor lakin olsun en azından kayda geçsin. İlerde biz göremesek de torunlarımız görüp haklılığımızı anlar.
17 Şubat’ta CİMER’e başvurarak İstanbul ve Çanakkale Boğazlarında 2004-2020 devrinde olan deniz kazalarını ve kazaya yakın durumları incelemek istediğimi, bunlarla ilgili kayıtların gönderilmesini talep etmiştim. Çünkü Ana Arama Kurtarma Uyum Merkezi kayıtlarında 2016 yılına kadar olan kazalara ulaşılabiliniyordu. AAKKM 2017-2018-2019 kayıtlarını sitesine eklemiyordu ve 2016’ya kadar olan kayıtlarda da birçok eksiklikler vardı. (https://aakkm.uab.gov.tr/kaza-olay-istatistikleri)
19 Mart’ta CİMER’den karşılık geldi. Karşılığı ilerleyen satırlarda göreceksiniz. Evvel İstanbul Boğazı’ndaki kazalarla ilgili elimizde bulunan ve çeşitli ortamlarda açıklanan, incelenen datalara bakalım.
İstanbul Kanalı ÇED Olumlu Raporu’na nazaran; 2004-2017 periyodunda toplam 72 kaza olmuş. Bunların %54’ünün Çatışma ve %40’ının Karaya Oturma olduğu belirtilmiş. ÇED’deki İstanbul Boğazındaki Ayrıntılı Geçmiş Kazalar tablosu incelendiğinde Çatışmanın %36, Karaya Oturmanın %58 ve Yangının %6 olduğu görülecektir. Yani kendi tablosundaki oranları büsbütün karşıt okuyarak ve bu yanlışlık üzerine risk değerlendirmeleri yaparak, Kanal mı Boğaz mı riskli, hangisi kaç kat riskli yahut risksiz üzere sonuçlar çıkarabilmişlerdir.
72 kazanın 24’ünde kılavuz kaptan var diyerek kaza yapan gemilerin %33’ünde kılavuz kaptan var olduğu yazılmış. Birinci olarak 24 sayısı yanlış. Çünkü kılavuz kaptansız olarak kaza yapan gemiye bilahare mecburî olarak kılavuz kaptan veriliyor ve AAKKM kayıtlarında bu kılavuz kaptanlı gemi üzere gözüküyor. Bunun en doğrusu Gemi Trafik Hizmetlerinin kayıtlarında görülebilir. İkincisi 72 kazadan 26’sı Çatışma. Yani iki gemi çatışıyor. Yani 72+26=98 gemi kazalara karışmış oluyor. Bu ÇED’deki tabloda da gözüküyor. 24 sayısı yukarda belirttiğim nedenle gerçek olmamasına karşın bunu oranladığımızda kılavuz kaptanla kaza yapan gemi oranı %24 oluyor ki dediğim üzere sayı 24 değil. 13-15 civarında. CİMER’den karşılık geldiğinde tam muhakkak olacak. Yeniden de %33 nerde ve %24 nerde. Bu yanlış bilgiler ve sonrasındaki bu bilgilere dayalı değerlendirmeler dünya âleme ilan edilmiş durumda. Üstelik 2011’den beri 7 Üniversitenin katıldığı ağır bilimsel çalışmalar sonucunda hazırlanan ÇED Raporunda. Tek söz ile YAZIK.
2014 tarihli Tez’e göre 2004-2013 devrinde İstanbul Boğazında 244 kaza olduğu belirtiliyor. Bu sayı Güney ve Kuzeydeki demir yerlerindeki kazaları da kapsıyor.
Ayrıca bu Tez’de İstanbul Boğazında 2004-2013 devrinde toplam 1473 adet arıza meydana geldiği açıklanmış. Yani Kazaya Yakın Durum. Kaza olmadan atlatılmış. Bu datalar Kıyı emniyeti Genel Müdürlüğünden (KEGM) alınmış.
2019 tarihli Tez’e göre 2004-2017 devrinde İstanbul Boğazında 315 kaza yaşanmış. Kazaların meydana geldiği yerleri gösteren tabloda İstanbul Boğazının içinde 69 kazanın olduğu, oburlarının demir yerlerinde ve girişlerde olduğu anlaşılıyor. Bu tabloda Çatma %37, Çatışma %12, Oturma %45 ve Yangın %6 olarak gözüküyor. Kılavuz kaptanlı kaza oranı 315 olaya nazaran %5,4 olarak gözüküyor.
2004-2017 gemi arızaları toplam 1527 olarak gözüküyor. Bu Boğaz dışındaki olayları da kapsıyor. Bu dataların KEGM Türk Boğazları Gemi Trafik Hizmetleri Bilgi Tabanından Alınan Veriler olduğu belirtilmiş.
Benim AAKKM’nin 2004-2016 datalarına göre İstanbul Boğazında 105 kaza yaşanmış ve 147 gemi kazalara karışmış. Kent Sınırı gemisi, yolcu motoru, deniz otobüsü, römorkör, balıkçı, barc, pilot motoru ve yatlardan oluşan lokal trafiğin ortalarında ya da tek başına meydana gelen 26 kaza ve bu nitelikteki 39 gemi bu sayılardan çıkarıldığında, Boğazdan geçişle ilgili toplam 79 kaza yaşanmış ve 108 gemi kazalara karışmış olarak kabul edilebilir.
Bu 79 kazanın %51’i Çatışma- Çatma, %42’si Oturma, %4’ü Yangın ve %3’ü Diğer. AAKKM’nin kayıtlarında kaza sonrası gemiye verilen kılavuz kaptanlar da kayda geçtiğinden kılavuz kaptanlı gemi sayısı tam belirli olmamakla birlikte, 108 gemiden %12-16’sinin kılavuz kaptan almış olduğunu kestirim ediyorum.
AAKKM’nin kayıtlarına nazaran 37 geminin Kazaya Yakın Durum yaşadığı gözüküyor.
19 Mart’ta CİMER’den bana gönderilen yanıtta, İstanbul Boğazı 2004-2019 Yılları Ortasında Meydana Gelen Kazalar tablosuna nazaran toplam 343 kaza olmuş. Bunun 198’i Çatma, 48’i Çatışma, 72’si Oturma, 17’si Yangın ve 8’i Batma olarak gözüküyor. Ayrıyeten bu sayıların yıllara nazaran dağılımı da gözüküyor. BAŞKA BİLGİ YOK. Bu bilgilerle inceleme yapmak imkânsız.
Yukarda ÇED’le başlayan CİMER’le biten 5 datayı okuduğunuzda, İstanbul Boğazı'nda tek taraflı trafiğin başladığı, Gemi Trafik Hizmetlerinin tam olarak hizmete girdiği 2004’ten bugüne kadar kaç kaza olduğunu, kaza türlerini-nedenlerini, kılavuz kaptan alıp almadıklarını anlayabildiniz mi?? AAKKM kayıtlarının eksiklikleri nedeniyle yapmış olduğum incelemeye karşın ben anlayamadım. Onun için CİMER’e başvurmuştum. Kazaların nedenlerini, kaza bölgelerini, çeşitlerini, lokal trafiğin kazalardaki rolünü inceleyip alınması gereken tedbirlerin, derslerin neler olabileceğini ortaya çıkarabilmek maksadı ile.
Esasen inceleme için gereken bu bilgilerin çok ziyadesiyle mevcut olması gerekiyor ve vardır. O bakımdan ben de 23 Mart’ta CİMER’e tekrar başvurarak kazaları inceleyebilmek için gemilerin ADI-TÜRÜ (Yerel, Kargo, Dökmeci, Tanker, Konteyner, Yolcu, Kent çizgisi gibi)-TONAJI-İNŞA YILI-BAYRAĞI-KILAVUZ KAPTAN ALIP ALMADIĞI-KAZANIN OLDUĞU YER-HAVA DURUMU-GÜNDÜZ GECE OLDUĞU üzere bilgileri içeren 2004-2020 periyodunu kapsayan Kaza ve Kazaya Yakın Durumları göndermelerini ve AAKKMerkezi’nin kayıtlarının 2017-2018 ve 2019 yıllarını de kapsayacak biçimde güncellenmesini istedim. Yanıtı bekliyorum.
Kaptan Sedat Tenker