Suudi Arabistan’da neler oluyor? Moskova’da kabul edilen ateşkesle artık Esad’ın meşruiyeti, Suriye’nin egemenliği ve toprak bütünlüğü Türkiye tarafından da kabul edilince Ortadoğu’da taşların oynamaması mümkün değildi. İşte bu nedenle Suriye iç savaşının iki ünlü kışkırtıcısı ve finans kaynağı Kral’ın kardeşi Ahmet bin Abdülaziz ve eski bilinmeyen servis lideri Muhammed Bin Nayef de güzelce gözden düşüp, ateşkesten çabucak sonra Cuma sabahı tutuklandılar. Bu gelişme bir taht hengamesinden ibaret görünmüyor, Arap dünyasında kıymetli bir politik viraja işaret ediyor.
ESKİ GÜÇLÜ ADAM
Muhammed Bin Nayef, bir vakitler Suudi rejiminin en güçlü adamı ve veliahttı fakat Suriye (ve Yemen) başarısızlığı onu tahttan ve özgürlüğünden etti. Bin Nayef, 2012’den 2017’ye kadar İçişleri Bakanlığı yaptı. Vazifeye gelir gelmez devrin ABD Lideri Obama ile görüştü. O devirde Bin Nayef’in lakabı hem gençliğinden hem de Türklerle dostluğundan ötürü “Jöntürk” idi (World Tribune. Washington. 15 Ocak 2013)
Muhammed Bin Nayef, 2014’te bilinmeyen servis başkanlığını da eski kurt Bandar bin Sultan’dan devraldı. Bandar’ı Suriye’den sorumlu yardımcısı yaptı. Türkiye ile yakın münasebetleri olan Prens Mutaib de öteki yardımcısı idi.
Bin Nayef, periyodun CİA Lideri John Brennan’ın en âlâ dostuydu. Suriye’deki iç savaş, daha sonra çeşitli isimler değiştirerek evvel El Nusra, sonra Hey’et Tahrir El Şam (HTŞ) ismini alacak olan El Düstur ve öteki İslamcı örgütlerle bağlantılar, muhalif savaşçıların eğit-donat programları daima ondan soruluyordu.
TÜRKLERİN KATILDIĞI MADALYA TÖRENİ
Bin Nayef, Trump’ın seçilip şimdi ipleri tam eline alamadığı devirde, 10 Şubat 2017’de CIA’nın en üst madalyası olan “Tenet Madalyası” ile ödüllendirildi. Riyad’da yapılan bu merasimde madalyayı CIA Başkanlığına yeni gelen Mike Pompeo taktı, merasimde Türk yetkililer de hazır bulunuyordu ve birlikte Ortadoğu siyasetleri tartışıldı. (The İndependent, 10 Şubat 2017) ABD Medyası onu “Suudi Arabistan tarihindeki en Amerikan yanlısı” yönetici olarak görmekteydi.
Bin Nayef kendisiyle birlikte tutuklanan Ahmet Bin Abdülaziz’le (Kral Salman’ın öz kardeşi) birlikte eski adap siyasal İslamcı, çok Amerikancı ve İhvan’la (Muslim Brotherhood) âlâ geçinen bir politikayı temsil etmektelerdi. Yemen savaşı, Sünni mezhepçiliği, Katar’la ve Türkiye’yle yakınlaşma, Esad’ın devrilmesi ve Suriye’nin parçalanması şiddetle savundukları fikirlerdi. Time mecmuası Nisan 2016’da Muhammed bin Nayef’i dünyanın en tesirli 100 insanı ortasında göstermişti.
Tutuklanan bu ikili Türkiye’de Suudi Konsolosluğu’nda öldürülen ve Türkiye’de oldukça destekçisi olan Cemal Kaşıkçı’ya da pek uzak değildi. (Middle East Monitor. 30 October 2018) Ahmet bin Abdülaziz Ekim 2018’de kendisini Londra’daki konutunun önünde protesto eden gençlere “beni değil Kral’ı ve Veliahtı protesto edin” diyecek kadar da cüretkârdı.
Her iki isim de Rusya ile Suudi Arabistan ortasındaki yakınlaşmaya karşıydı. Geçtiğimiz 26 Şubat’ta Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov ile Suudi’nin Moskova Büyükelçisi Raid Bin Halit Kırımlı ortasındaki görüşmeler bu ikilinin tesirlerinin azalması sonucudur.
Suudi Arabistan’ın yeni dış siyaseti ABD ile yakınlık, Rusya ile dostluk, Siyasal İslam ve mezhepçilikten uzak Şiileri de içerecek bir Arap milliyetçiliği çerçevesinde şekillenecek üzere görünüyor. Bu çerçevede bir körfez heyeti (Suudi, BAE) Şam’da bölge valisi Ala İbrahim’le savaş sonrası yine inşanın finansmanını görüşmektedir. Bu ortada Suudi Arabistan Türkiye’nin son İdlib harekâtına ve Libya siyasetine karşı çıkmış ve Ankara’yı çokları desteklemekle suçlamıştır. (Middle East Monitor-13 Şubat 2020, The Arab Weekly-22 Şubat 2020).
TÜRKİYE’YE KARŞI CEPHE
Libya’da Suudi dayanaklı Bingazi hükümeti Esad’la anlaşmıştır ve bu uğraşlara Mısır da katılmaktadır. Irak’ta ise bir Arap Şiiliği projesi son süratle yürürlüğe konmaktadır. Diplomatik kaynaklar Arap dünyasında Katar hariç herkesin bu çizgiye yaklaştığını belirtiyorlar. Türkiye ve İran’a karşı ne Sünni ne Şii lakin Araplık temalı bir cephe kuruluyor.
Ortadoğu’da tüm gelişmeler ve bu ortada Suudi’de bir takımın tasfiyesi yeni bir periyodun başlangıcıdır. Osmanlı’ya dönüş hasreti, tamı tamına Osmanlı’nın yıkılış periyoduna dönüş olmuştur, Arap milliyetçiliği o zamanki üzere hortlamış ve bu defa yanlış siyasetler ülkemize karşı istisnasız herkesi birleştirmiştir. Dış siyasete biraz göz atmak bile bunu anlamaya kâfi.
Kayahan Uygur