Avrupa Parlamentosu seçimleri ve Brexit'in akabinde, yeni Kurul ve yeni Parlamento ile İngilteresiz yeni bir periyoda giren Avrupa başkanları, AB'nin geleceğini belirleyecek 7 yıllık bütçe üzerinde uzlaşamadı. Komite Lideri Ursula Von Der Leyen'in getirdiği ve AB'nin etraf konusundaki büyük atılım maksatlarını kapsayan “Yeşil Anlaşma”nın hayata geçirilmesi, İngiltere'nin her yıl 10 Milyar Euro olan AB katkısının yerine alternatif oluşturulması, bölgesel kalkınma, dijital teknoloji, güvenlik ve Avrupa savunması için bütçe ayrılması üzere değerli atılımların kaynağı olacak bütçe üzerinde sert tartışmalar yaşandı. Başkanlar, birliğin bütçesi üzerinde bir muahedeye varamadan AB Kurul binasını terk etti.
Konsey Lideri Charles Michel tarafından sunulan brüt 1 trilyon 95 milyar Euro büyüklüğündeki AB bütçesinden İngiltere'nin 7 yıl için toplam 75 milyar Euro'luk hissesi eksildi. Michel'in önerdiği bütçede, yüzde 1,074 oranında artış öngörülüyor. Lakin çok sayıda birlik üyesi, bu oranın yüzde birde kalmasını savundu.
İtirazlar üzerine Charles Michel, bu oranın yüzde 1,069'a çekilmesini içeren, böylelikle 7 yılda 10 milyar Euro civarında indirim getiren bir değişiklik önergesi sundu. Fakat bu teklif de Cuma günü başkanlardan kabul görmedi.
Liderlerin fikir ayrılığı üzerine hızlanan heyetler ortası görüşmeler ve ağır müzakereler de, ortak bir noktaya ulaşmak için kâfi olmadı. Komisyon'un masaya sürdüğü farklı teklifler başkanlar tarafından kabul görmedi. Toplantı sonrası açıklama yapan Charles Michel, krizi “Bir uzlaşma sağlayamadık. Daha fazla vakte gereksinimimiz var” sözleriyle duyurdu.
İKİ BLOK ÇATIŞTI
Amerika'nın Sesi'nden İstek Çakır'ın haberine nazaran, tartışmalarda, çok katkı sağladığı halde daha az harcama yapan ve bütçeye katkılarının azalmasını isteyen beş ülkeye karşı, bölgesel kalkınma fonu ile tarım fonunun kesilmesine itiraz eden 17 ülke blok oluşturdu.
AB'nin “Tutumlu Dörtlü” (quatuor frugal) ismini verdiği İsveç, Hollanda, Danimarka ve Avusturya, müzakereler boyunca sesi en çok çıkan ülkeler oldu. Tavırlı Dörtlü ve Almanya, İngilizler’in eski Başbakan Margaret Thatcher periyodunda aldığı “indirim/rabais” hakkından faydalanmak istedi.
AB'ye en az masraf çıkaran beş ülke, bütçeye katkılarının gayrisafi yurt içi hasılalarının yüzde 1'inin üzerine geçmesini kabul etmeyeceklerini belirtti. Hollanda Başbakanı Mark Rutte, bu tutumlarını, “Biliyoruz ki biz çok ödüyoruz lakin biz varlıklı bir ülkeyiz. Bu bize başka ülkelerle ticaret yapma, onlara da bizim gelişme düzeyimize ulaşma talihi veriyor. Lakin bunun bir hudut olmalı” kelamlarıyla açıkladı.
Birlik içinde sırf bütçe sayıları değil, harcamaların nereye yapılacağı konusunda da görüş ayrılıkları yaşandı. Karşı blokta yer alan İspanya, Polonya ve Yunanistan üzere AB'nin görece fakir ülkeleri, gelişmelerine katkı yapan Bölgesel Kalkınma Fonu'nun eskisi üzere devam etmesini savundu.
Fransa, İrlanda ve bir küme ülke de tarım yardımlarının sürmesinden yana görüş belirtti. Almanya'nın da içinde olduğu beşli blok ise harcamaların iklim ve etraf sıkıntılarına tahlil, göç akımının yönetilmesi ile dijital iktisada geçiş üzere mevzulara yönlendirilmesini istedi.
Fransa, Brexit açığının kapatılması için zati krizde olan Fransız tarımına ayakta kalma talihi veren tarım yardımlarının (PAC) azalmasına karşı çıktı. Macron, “Brexit'in faturasını tarım bölümü ödeyemez. Şayet daha kaliteli besin istiyorsak ve etraf dostu bir tarımı geliştirmek maksadımız varsa, PAC yardımlarını azaltamayız” dedi.
OYBİRLİĞİ VE AP'NİN ONAYLAMASI ŞARTI
AB bütçesinin kabul edilmesi için üye ülke önderlerinden oluşan Konsey'de oy birliği ile geçmesi, akabinde da Avrupa Parlamentosu tarafından onaylanması gerekiyor. 2014-2020 bütçesinin kabul edilmesi için 2 başka tepe toplanması gerekmişti ve önderler, Aralık 2013'te mühleti dolan bütçeyi fakat Şubat 2014'te gecikmeli olarak onaylamıştı. Bu gecikme Bölgesel Kalkınma Fonu'nda bir yıllık gecikmeye neden olmuştu. Kurul Lideri Charles Michel bu sefer süratli davranıp bu türlü bir mahzur çıkmaması için bütçeyi yıl sonu yaklaşmadan Konsey'e sundu.
AB Komitesi Lideri Ursula Von der Leyen, “Demokrasi bu türlü, tartışma ve atışma, demokrasinin hoş gelenekleri. Çalışmaların önümüzdeki hafta ve aylarda daha ağır bir biçimde devam etmesi gerekiyor” diyerek Birlik’in önündeki güçlü periyoda dikkat çekti.