Türkiye Komünist Partisi’nin (TKP) kuruluşunun 100. yılında yapılan etkinlikler çerçevesinde dün partinin kuruluşu ve yürüttüğü çabanın tarihi üzerine bir sempozyum gerçekleştirildi. İstanbul’da düzenlenen sempozyum TKP’nin kurucu takımlarından Mustafa Suphi’ye ithafen Mustafa Suphi Sempozyumu ismiyle yapıldı. TKP’nin Bakü’deki kuruluşundan birkaç ay sonra Karadeniz’de öldürülen Suphi ve yoldaşlarının vefat yıl dönümüyle temaslı olarak düzenlenen sempozyumda TKP tarihi konuşuldu.
soL’da yer alan habere nazaran, sempozyum başlamadan evvel sanatçı Ufuk Karakoç Ruhi Su’nun yazdığı Karadeniz’de katledilen 15 TKP’liye adanan Karadeniz Ağıdı’nı, Ufuk Karakoç’tan sonra sahne alan Yapıcılar Orkestrası da, TKP’nin temellerinin atıldığı Bakü kentine ithaf edilmiş olan Ey Hoş Bakü türküsünü seslendirdi.
“BİZ MARKSİSTİZ”
Sempozyumun açılış konuşmasını yapan TKP Genel Sekreteri Kemal Okuyan, Mustafa Suphilerin büyük arbedelerin verildiği bir periyotta uğraşa atıldığını söyleyerek, “TKP’nin birinci kurucularının Ekim İhtilali’nden heyecanlanıp dünyanın birinci personel devletine sahip çıkmaları, onunla artık dost olmaları son derece legal bir davranıştır. Bununla birlikte Türkiye’deki ulusal kurtuluş çabasına bakıp bu bizim çabamız demeleri de son derece haklı, hoş bir davranıştı” dedi.
Mustafa Suphilerin katli üzerine “Söz konusu olan ihtilal cephesi içerisinde, Kuvayi Milliyecilerin, Sovyetler Birliği’nin, Kominternin ve bizim partimizin içerisinde bulunduğu ihtilal cephesinde erken bir hesaplaşmadır bu. Erkendir zira şimdi Anadolu’daki çaba muvaffakiyete ulaşmamıştır… Mustafa Suphi için erken bir hesaplaşmadır zira onlar sermaye sınıfıyla en son bir hesaplaşma için gelmemişlerdir Anadolu’ya, onlar emperyalizme karşı gayrete komünist bir renk katmak için gelmişlerdir” diyen Okuyan, burada bir diyalektiğin işlediğini, bunun ne ulusal kurtuluş çabasının kıymetini azalttığını, ne Sovyetler’le Ankara ortasındaki ittifakın bedelini azalttığını ne TKP’nin Türkiye’deki ulusal kurtuluş çabasına katkı koymasının pahasını azalttığını ne de kemalistlerin Türkiye coğrafyasına katkılarını azalttığını söyledi. Okuyan, “Biz marksistiz, hayata biz bu türlü bakmasaydık, Nazım Hikmet, kıymetli şairimiz, yoldaşımız, o ihtilal cephesinin iki kanadının başkanı için başka farklı şiirler muharrir mıydı” diye konuştu.
“TKP’NİN VAZİFESİ TÜRKİYE’DE GERÇEK BİR CEPHELEŞME YARATMAKTIR”
Günümüzde de karşılıklı konseyi iki cephenin olduğunu söyleyen Okuyan, bir tarafta Saray’ın, yobazların, gericilerin, sermaye sınıfı ve onun memleketler arası destekçilerinin olduğunu lakin bunun karşısındaki cephede de tekrar memleketler arası sermayenin desteklediği liberallerin, türkçülerin, sermaye sınıfının kendilerine yer bulabildiğini söyleyerek bu cepheleşmenin bir gerçeklik taşımadığını söyledi. Bu cepheleşmede iç içe geçmiş tıpkı nitelikte aktörlerin bulunduğunu söyleyen Okuyan, “Kuruluşundan yüz yıl sonra TKP’nin misyonu Türkiye’de gerçek bir cepheleşme yaratmaktır, gerçek cepheleşmeler emek ve sermayenin damga vurduğu cepheleşmelerdir” dedi. Okuyan, “Emeğin cephesinde Türkiye’nin bütün ilerici birikimi, tüm yurtsever birikimi yer alacaktır… Karşı taraftaysa yobazın her türlüsü, işbirlikçinin her türlüsü, sermaye yanlısının, para babasının her türlüsü yer alacaktır. Türkiye Komünist Partisi’nin bugünkü vazifesi bütün uydurma cepheleşmeleri ortadan kaldırmaktır” dedi.
OSMANLI’DA BİRİNCİ SOSYALİST HAREKETLER
Okuyan’ın konuşmasının akabinde sempozyum sunumlarına geçildiğinde birinci olarak kürsüye çıkan Çağdaş Sümer, kendisine sosyalist diyen birinci örgütlerin 130 yıl öncesine dayandığını, 1880’lerden sonra istibdat rejimine karşı gayret eden örgütlerin yalnızca burjuva devrimcilerinden ibaret olmadığını söyledi ve başta Makedonya olmak üzere farklı bölgelerde kendisini sosyalist olarak tanımlayan örgütlerin kurulduğuna dikkat çekti.
Programında “sosyalist” kelimesi geçen birinci kümenin 1887’de Cenevre’de kurulan Hınçak olduğunu ve bunu üç yıl sonra Tiflis’te kurulan Taşnak’ın takip ettiğini söyleyen Sümer, 1893’de Makedonya’da kurulan İç Makedonya Devrimci Örgütünün ise (VMRO) bütünüyle sosyalist olamamasına karşın sosyalizan ögeleri barındırdığını söyledi.
Günümüz Türkiye’sinde gayrimüslimlerin kurdukları örgütlere milliyetçi perspektiften bakıldığını ve bu hareketlerin süren sınıf gayretiyle kontaklı olarak barındırdığı dinamiklerin görmezden gelindiğini söyleyen Sümer, Anadolu’da ve Balkanlar’da 2. Abdülhamid periyodunda büyük toprak sahiplerinin, aşiret önderlerinin, pirlerin devlete olan sadakatini arttırmak hedefiyle köylünün üzerindeki vergilerin arttırıldığını hatırlattı ve köylünün mülksüzleşmesine karşı devrimci örgütlerin çabasının yükseldiğini, 1908 Devrimi’nin bu sınıfsal çatışmalara bakılmadan anlamlandırılamayacağını vurguladı.
Abdülhamid’in baskıları sonucu olarak Doğu Anadolu’da köylülerin topraksızlaştırıldığını ve yerlerinden edildiğini, hem merkezi devlete hem de lokal mülk sahibi egemenlere yüklü vergiler vermek zorunda bırakıldığını söyleyen Sümer, Hınçak, Taşnak ve VMRO’nun köylülüğün ağır sömürüsünün sonucuna yansıların örgütlenmesiyle güç kazandıklarını, köylü direnişleri örgütlediklerini lakin bunu baskının daha çok artmasının takip ettiğini belirtti.
TKP’NİN İKİ BÜYÜK MİSYONU…
Çağdaş Sümer’in akabinde kelam alan Beğenilen Kök, Ekim İhtilali, Sovyet iktidarı ve TKP’nin tarihi ortasındaki kontağa dair yaptığı sunumda Türkiye’de komünist akımın Ekim Devrimi’nin dolaysız tesiriyle ayağa kalktığını söyledi. Kök, Anadolu’da komünist hareketlerin tek bir bağımsız kanalda birleşmesini mümkün kılanın 1920’de TKP’nin Bakü’de kurulması olduğuna dikkat çekti. Kök, o devir Türkiye’deki emekçi sınıfı hareketinin kendi içerisinden komünizmi çıkarabilecek bir derinlikte olmadığını belirtti.
TKP’nin İstanbul takımları dışında, kurucu takımın direkt Bolşeviklerin tesiriyle Marksist formasyonlarını edindiğini aktaran Kök, Eskişehir, İstanbul, Ankara üzere çeşitli noktalarda resen komünist ögelerin ortaya çıkmasına karşın bu öbekleri toparlamak ve ulusal çapta bir partiye dönüştürmek üzere sistematik, politik ve örgütsel teşebbüsün 1920’de Bakü’de ortaya çıktığının altını çizdi.
Kök, TKP’nin kuruluşu itibariyle Anadolu’da emperyalist işgale karşı çabayı güçlendirme ve Anadolu’daki fakir personel ve köylüleri sömürücü hâkim sınıflara karşı bilinçlendirmek olan iki büyük politik vazifesi birebir anda yürütmek mecburiliği altında olduğunu söyledi.
Kök, şöyle konuştu:
“En çok önderi Mustafa Suphi’yle anılan bu siyasi irade, Sovyet iktidarıyla yakın bağlar kurmuş, Sovyet iktidarının çeperde, Çarlığın sömürgesi pozisyonundaki Müslüman topraklara yerleşmesinde değerli katkılarda bulunmuş, Sovyet iktidarının mahallî halka benimsetilmesini ve Osmanlı kökenli savaş esirlerinin komünizme örgütlenmesi ile geçen yıllarda siyasi ve örgütsel çalışma bakımından kıymetli bir tecrübe elde etmişti. Bu bakımdan Karadeniz sularında katliamla akamete uğramasa bu siyasi irade TKP’nin bütünlüğünü ve sürekliliğini sağlamaya adaydı.”
“BUNLAR OLMADAN…”
Sempozyumda kapanış konuşmasını yapan Aydemir Güler ise, sol tarihçiliğin uzmanların konusu olmaması gerektiğini vurgulayarak, bugüne ve yarına dair kelamı olan “sıradan, personel, aydın, işçi, genç, bayan, erkek hepimizin bu tarihe ihtiyacı” olduğunu söyledi. Güler Türkiye’de her biri son derece bedelli bir sol tarihçilik birikiminin şekillendiğini, bu birikimin doküman tarihçiliği, anı tarihçiliği ve polemikler olarak tasnif edilebileceğini lisana getirerek, bunların tamamının uzmanlara seslendiğini vurguladı. TKP bünyesinde 100. Yıl çalışmaları çerçevesinde oluşturulan araştırma kümesinin öbür bir misyonla hareket ettiğini anlatan Güler, solun tarihine dönük ilginin kaynağının da bugün komünizme, eşitliğe, adalete duyulan açlık olduğuna dikkat çekti.
Güler konuşmasına kendisinden evvelki sempozyum konuşmacılarının değindiği başlıklarda “güncellemeler” yaparak devam etti.
Türkiye’deki komünist hareketin ne ittihatçı ne de kemalist olduğunu lakin bunların ardılı olduğuna dikkat çeken Güler, “Bunlar olmadan, yani bir çağdaş Türkiye olmadan biz yokuz” diyerek kelamlarına şöyle devam etti:
“Bizim ayaklarımızı bastığımız yer bundan ibaret olamaz, biz geleceğe bakarız ancak bu tarihsellik yoksa biz yokuz… Sahip çıkarken aklamayı anlamıyoruz, zira pak burjuva ihtilali diye bir şey yok, hiç olmadı. Her burjuva ihtilali, en başından itibaren, eski iktidarla, eski düzenle muahedeyi, uzlaşmayı içinde barındırır… Her burjuva ihtilali karşı ihtilali de içinde barındırır, bunların olmadığı, kirlenmemiş bir burjuva ihtilali hiç görülmedi, hiç yaşanmadı.”
Bu çizginin dün de bugün de sıklıkla kaçırıldığını ve ortaya “sağ aslında soldur, solsa aslında sağdır” hikayelerinin çıkarıldığını, AKP’nin demokrasi gücü ilan edilebildiğini, kimlik siyasetinin solu istila edebildiğini anlattı.
İkinci olarak komünizmin bir kopuş olduğuna işaret eden Güler, 1922’de tamamlanan toplumsal ve siyasal dönüşüme bağlı olarak değişen şeylerden birinin de sistemin karşısı bir solculuktan iktidar perspektifine odaklanan bir sola geçiş olduğuna işaret etti. İktidar perspektifinden yoksunluğun sol hareketin tarihindeki en ağır sorun olduğunu anlatan Güler bu boyutun yeniliğine değindi.
Güler son olarak enternasyonalizm, yani TKP’nin Sovyetler Birliği ile birebir aileden gelmesi konusunda bir güncelleme muhtaçlığı olduğuna işaret etti. “Bununla ilgili olarak utanacak hiçbir şeyimiz yok” diyen Güler, Sovyetler Birliği’nin Türkiye için barış, kalkınmaya takviye, sanat kollarının gelişimine ve aydınlanmaya takviye manasına geldiğini, TKP’nin bu bağları nedeniyle artık SSCB’nin var olmadığı bir devirde bile eleştirilmeye devam edilmesinin karalamadan ibaret olduğunu savundu. Güler 28 Kanunisani, 27 Tevkifatı, 46 yasaklamaları, 51 Tevkifatı, 12 Mart ve 12 Eylül darbelerinin, AKP karanlığının yaşandığı bir ülkede TKP’nin dış mihrak diye sunulmasının bu karşı-devrimi aklamaktan öteki bir manaya gelemeyeceğini lisana getirerek kelamlarını tamamladı.
TKP’nin, 2020 yılı boyunca çeşitli etkinliklerle yüzüncü yaşını değerlendirmeyi sürdüreceği aktarıldı.
TKH’DAN DA TOPLANTI
Türkiye Komünist Hareketi (TKH) İstanbul Vilayet Örgütü tarafından “Emek, laiklik, bağımsızlık ve sosyalizm için ülkenin komünist partisi yükseliyor!” başlığıyla düzenlenen toplantı, Şişli Kent Kültür Merkezi’nde gerçekleşti.
Tiyatro sanatkarı Gülsen Tuncer’in Nazım Hikmet’in 15’lere ithafen kaleme aldığı “Kalbim” şiirini okuduğu aktiflik dikkat çekti.
“MUSTAFA SUPHİLERİN YOLU KAZANACAK”
TKP’nin kurucu liderleri Mustafa Suphi ve yoldaşlarının anıldığı toplantıda, bir konuşma yapan TKH Genel Lideri Aysel Tekerek, 100. yılında TKH’ın bir atılım gerçekleştireceğini vurgularken, şunları kaydetti:
“İşçi sınıfı içerisindeki çalışmaları niteliksel ve niceliksel olarak büyüyecektir. Biliyoruz ki personel sınıfının çıkarlarını yalnızca kitaplarda, teoride bilenlerin nefesi kısadır. Emekçi sınıfına öncülük etmek bizim en kıymetli farkımızdır bunu hiç aklınızdan çıkarmayın yoldaşlar. Keza işçi bayan, gençlik çalışmalarımızda ki tarihi tecrübelerimize son beş yılda epeyce kıymetli katkılar eklenmiştir. Bunu da unutmayın. Bizim burjuvazi ile bir kavgamız var. Bu arbede sınıf hengamesi, bu arbede hürriyet arbedesi. Biz yarına baktığımızda geleceğe baktığımızda yoldaşlar bu hengamenin hakkı ile verilmesi için bugün bu atılımı gerçekleştirmek zorundayız. Ve bu bir parti kararıdır bu karardan dönmeyiz.
Bugün tüm bu karanlığı söküp atmak için emeğin örgütlenmesi, laiklik çabasının yükseltilmesi, bağımsızlık kavgamızın büyütülmesi bizim için bir tercih değil bir zorunluluktur tıpkı vakitte. Türkiye komünist hareketi, partimiz 100 yıla bu somut vazifeyle giriyor. Ya başaracağız yoldaşlar ya başaracağız. Biz kazanacağız, işçiler kazanacak, Mustafa Suphilerin yolu kazanacak.”
“YENİ BİR ÇABA ATILIMINA MUHTAÇLIĞIMIZ VAR”
Etkinliğin bir öbür konuşmacısı TKH MK Üyesi Kurtuluş Kılçer ise, Mustafa Suphilerin ve 15’lerin katliamının Türkiye tarihinin en büyük siyasi cinayeti, katliamı olduğunu belirttiği konuşmasında şunları kaydetti:
“Bugün ülkemizde sömürücülerin, yağmacı ve rantçı burjuvazinin, işverenlerin ahlaksız iktidarı hâkim olabilir! Bugün ülkemizde yobazlar, gericiler, tarikatlar, cemaatler halkımızı esir almak için gerici ağlarını örmüş olabilirler. Bugün ülkemizde emperyalist şirketler ülkemizin bütün fabrikalarına, madenlerine, limanlarına çökmüş olabilirler. Bugün ülkemizde işverenlerin işçi halkı tahakküm altına alan amansız baskısı ve diktası, burjuva diktatörlüğü ve onun bir biçimi olan tek adam diktatörlüğü karar sürebilir. Bütün şartlar namüsait olsa bile bu ülkede emeğin hakkını, laikliği, bağımsızlığı ve eşitliği savunmak ve bunun hengamesini vermek için yeni bir gayret atılımına muhtaçlığımız bulunuyor! Şartlara boğun eğmek ile şartlara baş tutmak ortasındaki farktır bu. Boyun eğmeye değil baş tutmaya çağırıyoruz! Bu salonda buluşan Türkiye Komünist Hareketi, işte böylesi bir uğraşın partisini kurmak ve örgütlemek üzere yola çıkmış bulunuyor.
Türkiye Komünist Hareketi, bugün 4 temel ilkeyi kendisine şiar edinmiştir. Emek, laiklik, bağımsızlık ve sosyalizm mücadelesi! Anti-emperyalist, anti-kapitalist ve gerici aksisi bir çaba sınırı örülmeden devrimci bir siyaset yürütülmesinin karşılığı yoktur. Partimiz Türkiye Komünist Hareketi, emperyalizme karşı, kapitalizme, sermayeye ve gericiliğe karşı amansız ve katı duruşunu sürdürmeye kararlıdır. Bu gayret başlıklarından rastgele bir birisinin geriye çekilmesi, yapılacak en büyük yanlışların başından gelmektedir.
Türkiye’nin emekçi sınıfının partisini kurmaya soyunduk! Bütün dostlarımızı işte böylesi bir gayrete, yeni bir gayret devrine, Türkiye’nin gerçek ve kitlesel komünist partisini kurmaya, Türkiye Komünist Hareketi’nin saflarına katılmaya çağırıyoruz!”
Üniversite öğrencisi Melike Güneşer, İlerici Bayanlar Derneği Üyesi Melek Kırhan, İnşaat ve Yapı Emekçileri Sendikası Üyesi Hasan Tecirli’nin de birer konuşma yaptığı aktiflik, yeni üyelere rozet takılmasının akabinde sona erdi. Aktiflik, yeni üyelere rozet takılmasının akabinde sona erdi.