İşletmeciler ve garsonlar restoranlarda, lokantalarda ya da kafelerde, hesap ödedikten sonra bahşiş bırakma kültürünün giderek yok olmasından şikayetçi. Vatandaşlar ise, hesaplara yansıtılan yüksek fiyatlardan ve kuver bedeline reaksiyon gösteriyor.
Restoranlarda, lokantalarda yahut kafelerde yemek yedikten sonra bahşiş bırakma adeti, giderek yok oluyor. Restoran sahipleri ve garsonlar ise bu durumdan mustarip olsalar da, günümüz kaidelerinde her şeyin pahalılaşmasının ve müşterilerin nakit yerine kredi kartı ya da yemek kartlarıyla ödeme yapmasının buna neden olduğunu tabir ediyor. Kimi işletmelerin ise, hesaba yansıttığı kuver fiyatını gören müşteriler, bahşiş bırakmaktan kaçıyor.
“ÇOĞU KONUK BAHŞİŞ VERMEDEN GİDİYOR”
Eminönü’nde bulunan bir restoranın müdürü Ulu Küntay, “Piyasada fiyatların yükselmesi ile birlikte beşerler nakit para taşımıyorlar. Bunun içinde genelde kredi kartı yahut para kart ile ödeme yapıyorlar. Bu türlü bir durum olduğu vakit nasıl olsa hesabı ödedim diye birden fazla konuk bahşiş vermeden gidiyor. Doğal bu ister istemez bahşiş kültürünü biraz düşürdü. Yahut kartla ödeme yapıp çocuklara bir ölçü servis fiyatı yazdırıyor. Onları da zati vergilendiriyoruz. Durum bu türlü olunca da ellerine geçen para biraz daha düşmüş oluyor. Tabii bundan da çalışan işçi biraz üzülüyor. Kredi kartına servis fiyatı yazdırılınca ister istemez yüzde 40 vergilendirmeye gidiyor. Yani diyelim, bin liralık bir hesapta yüz liralık servis fiyatı eklediğimiz vakit, çocukların bordrosuna yansıyan 60 lira. Gerisi ister istemez vergi ve SSK primine gidiyor. Bu sefer çocukların eline geçen para düşüyor” dedi.
“BAHŞİŞ ÖLÇÜSÜNÜ KONUKLARIMIZIN TAKDİRİNE BIRAKIYORUZ”
Kuver fiyatının servis fiyatı olarak algılandığını anc ak bunun yemek öncesinde masaya gelen atıştırmalıklar, su ve ekmek için aldığını anlatan Küntay, şunları söyledi:
“Bizim kuverden kastettiğimiz olay, masaya verdiğimiz su, ekmek, önden atıştırmalık, yeşillik diye tabir ettiğimiz söğüş tabağı. Bunun mali pahasının karşılığı kuver. Yoksa olağanda ekmek, su yazdığımız vakit daha da yükselecek tahminen fiyat lakin biz genel bir ortalama alıp, hem gelen konuklarımız mağdur olmasın hem işletme mağdur olmasın diye bu türlü bir ortalama kuver fiyatı ile devam ediyoruz. Ki bu artık çok yerleşmiş bir sistem oldu. Lakin birtakım işletmeler de servis fiyatını hesaba ekliyorlar. O da o işletmenin kendi yasal hakkı. İster o denli bir yol izler ister diğer. Bunu da çok yadırgamamak lazım fakat bizim işletmemizde servis fiyatı eklenmiyor. Onu konuğumuzun takdirine bırakıyoruz. Garsonlara ne verirlerse onunla yetiniyorlar. Bilhassa Arap müşterilerimiz o bahiste çok itiraz ediyorlar. Biz de onlara işin esprisini anlatıyoruz bunun karşılığı bu diye. Fakat yerli konuklarımızda de o denli bir algılama olabilir. Çünkü fiyatlar yüksek olduğu için ‘Bir de kuver mi ödeyeceğiz?’ diyenlerle karşılaşıyoruz. Lakin yapacak bir şey yok, bu da bir işletme masrafı ve karşılığını da verdiğimize inandığımız için çok da sorun etmiyoruz”
YEMEK KARTLARI BAHŞİŞ KÜLTÜRÜNÜ YOK EDİYOR
15 yıldır bir lokantada garsonluk yapan Nihat Azı, “Ben 22 yıldır lokanta kesimindeyim, 15 yıldır de garsonluk yapıyorum. Evvelce bahşiş olayı çok vardı, yemek kartları da çıkınca millet cebinde para taşımıyor, Kart veriyor. Alışılmış bu da bize bahşiş konusunda yansıyor. Bırakan da var, bırakmayan da var lakin eskiye nazaran çok düşük. Artık adam yeri geliyor 59 lira gelen hesap için 60 lira veriyor, bir lirayı götürüyoruz mendilini, kolonyasını, her şeyini veriyoruz ancak o bıraktığı bir lirayı bile alıyor” dedi.
25 yıldır besin dalında olduğunu tabir eden Hüseyin Başaran ise, “Veriyorlar bahşiş fakat eskiye nazaran az. Şu an hayat kaideleri da onu gerektiriyor. Kart veriyorlar, 70 lira geldiyse 75 lira çekin diyorlar. Evvelden garsonlarımıza 15-20 lira bahşiş bırakılırdı. Bundan şikayetçiyiz yani” şeklinde konuştu.
“ÖDEMELER AĞIR GELİYOR”
Gittiği restoranda kuver fiyatı de olsa bahşiş bıraktığını söyleyen Nesrin Özer, “Bazen nakit de veriyoruz lakin daha çok kart kullanıyorsunuz. Evvelce sahiden herkes kesinlikle bahşiş verirdi fakat artık o kadar ağır geliyor ki ödemeler. Bizim için geçerli değil ancak hakikaten güç yani, birden fazla insan vermez. Kuver fiyatı olsa da bahşiş veririz. O kişi sizin için çalışıyor, rahat ettiriyor. Sonuçta onu hakkediyor. Vermek lazım” ifadelerini kullandı.
Gittiği restoranlarda daha çok para üstünü almayıp bahşiş olarak bıraktığını lisana getiren Cemil Yusufoğlu ise, “Kuver fiyatı klas restoranlarda uygulanıyor benim bildiğim. Lakin sıradan ikinci, üçüncü sınıf yerlere gittiğimizde, bozukları bırakıyoruz. Kredi kartına gelince, kredi kartından ödeme yapanlar isterlerse tekrar 3-5 lira atıyorlar. Kültür aslında yok olmuyor. Genelde para üstünü bırakmak biçiminde oluyor, herkes üzere ben de o denli yapıyorum. Mesela çay 1,5 lira, 2 lira veriyorum, 50 kuruşu beklemek ayıp geliyor bana” diye konuştu.