Rusya ile Türkiye ortasında direkt doğalgaz akışına imkan sağlayan TürkAkım’da vanalar açılırken kamuoyu gelen gazın fiyatlarına ait ayrıntılara odaklanmıştı. Ancak projenin kapasitesi, inşası ile ilgili birçok ayrıntı paylaşılırken kontratta yer alan fiyatlandırmalara ait bilgiler kamuoyuna yansımadı.
Enerji piyasası bilgilerine nazaran, Avrupa piyasalarında bin metreküp doğalgazın fiyatı ortalama olarak 110-120 dolar düzeylerinde seyrederken Türkiye’ye gelen gazın fiyatı 250-280 dolar düzeylerinde. Öteki deyişle Türkiye’ye doğalgaz yaklaşık iki kat daha maliyetli ulaşıyor.
Türkiye’de seçimlerin olduğu 2019’da doğalgazdaki yüksek maliyetler konut kullanımına aşikâr bir müddet yansıtılmamıştı. Ancak seçimleri takiben doğalgaza artırımlar uygulanmaya başlamıştı. Bu artırımlarla yalnızca 2019’da doğalgaza toplamda yüzde 37’lik bir artırım yapılmıştı.
GAZIN MALİYETİ VATANDAŞA NASIL YANSIYACAK
TürkAkım’la Türkiye Rusya’dan direkt doğalgaz tedariği imkanına kavuşurken mukavelede indirim olup olmadığı konusunda net bir açıklama gelmedi. Güç piyasası uzmanlarına nazaran TürkAkım doğalgazda Türkiye’nin arz güvenliğini sağlarken, kontratta rastgele bir değişikliğe neden olmadı.
DW Türkçe’nin haberine nazaran, eski BOTAŞ Doğalgaz Daire Lideri ve güç piyasası uzmanı Arif Aktürk yeni sinirle yalnızca gazın güzergahının değiştiğini belirtti. Aktürk, “Daha evvel Rus gazı Ukrayna üzerinden Türkiye’ye ulaşıyordu. TürkAkım ile daha inançlı bir güzergah sağlanmış oldu. Ancak mukavelede bir değişiklik kelam konusu olmadı. Doğalgazın fiyatı dokuz aylık petrol eserlerinin ortalamasına nazaran hesaplanıyor. Bu hesaplama metodunun devam ettiğini söyleyebiliriz. Öteki deyişle fiyatta bir değişiklik yok” ifadelerini kullandı.
Global Güç Derneği Lideri Murat Dilek ise hesaplamalarına nazaran Türkiye’ye gelen yeni gazda lakin yüzde 2’lik bir indirim beklediklerini söyledi. Dilek, “TürkAkım ile gelen gazda Bulgaristan için yüzde 5’lik bir indirim kelam konusu olabilir. Ama hesaplamalarımıza nazaran Türkiye için fakat yüzde 2’lik bir indirimden bahsedilebilir” dedi.
“İNDİRİM BEKLEMEK MÜMKÜN GÖRÜNMÜYOR”
Bu tablo vatandaşın doğalgaz faturası için de değerli bilgiler sunuyor. Türkiye’de gazın dağıtımından sorumlu kamu kuruluşu BOTAŞ, daha evvel artan maliyetleri konutlara yansıtmamaya çalışmıştı. Bu süreçte kurum önemli bir yük ile karşı karşıya kalmıştı. Seçimlerin akabinde konutta doğalgaza gelen artırımlarla kurumun bu yükünün biraz daha hafifletilmesi amaçlanmıştı. Uzmanların değerlendirmelerine nazaran, önümüzdeki devirde artan maliyetler hasebiyle doğalgazda 2018’in sonunda açıklandığı üzere bir indirim beklenmiyor.
Global Güç Derneği Lideri Murat Dilek, “Enerji fiyatları yükselmeye devam ediyor. Bir yandan da döviz kurunun arttığını görüyoruz. Bunlar maliyetlerin artması manasına geliyor. Münasebetiyle doğalgaz fiyatlarında bir düşüş beklenmiyor” diye konuştu.
ASGARİ FİYATIN YAKLAŞIK YÜZDE 10’U DOĞALGAZA GİDİYOR
Tüm bu tablo Türkiye’de vatandaşın bütçesi açısından başka bir ehemmiyet taşıyor. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nin (TMMOB) 2019’da gerçekleşen sayılar üzerinden yaptığı hesaplamalara nazaran minimum fiyatın yaklaşık yüzde 10’u doğalgaz faturasına gidiyor. Su ve elektrik faturaları da dahil edildiğinde minimum ücretlinin bütçesinde üç faturanın hissesi yüzde 20’yi buluyor.
2020 minimum fiyatındaki artışın da 2019’da gerçekleşen doğalgaz fiyatlarındaki artışın gerisinde kaldığı görülüyor. Türkiye’de 2020 için taban fiyatta net yüzde 15 artış yapılırken, yalnızca 2019’da doğalgaz fiyatları toplamda yüzde 37 artış kaydetmişti.
Avrupa ortalamalarına bakıldığında Türkiye’nin doğalgaz fiyatlarının minimum fiyata oranının belirli başlı ülkelerin gerisinde kaldığı görülüyor. Avrupa İstatistik Ofisi’nin 2019 sayılarına nazaran Türkiye doğalgaz fiyatlarının taban fiyata oranında Belçika, İrlanda ve Almanya üzere ülkelerin gerisinde bulunuyor. Buna rağmen Türkiye bu oranda Slovenya ve Macaristan üzere ülkelerle yakın sıralamalarda yer alıyor.