Arap dünyasının en uzun müddet vazifede kalan önderi olan Umman Sultanı Kabus bin Said, 79 yaşında hayatını kaybetti. 50 yıldır ülkeyi yöneten Kabus’un mevt nedeni açıklanmazken yerine kuzeni Kültür Bakanı Heysem bin Tarık el Said geçti.
Sultan Kabus Belçika’da sıhhat denetiminden geçmiş ve tedavi gördükten sonra 13 Aralık’ta ülkesine dönmüştü.
Kendisinin kanser olduğuna yönelik haberler de basında yer almıştı.
Yeni Sultan Heysem, Körfez ülkesinin dış politikada ‘barışçıl bir tutum’ izleyeceği kelamı verdi. BBC Türkçe’nin haberine nazaran; 65 yaşındaki Sultan Heysem televizyondan yayımlanan konuşmasında ülkenin petrol endüstrisinin geliştirilmesi kelamı verirken tüm ülkelerle ‘dostane bağlar’ın sürdürüleceği bildirisini verdi.
SULTAN KABUS KİMDİR
Kabus, 1744 yılından beri El Said hanedanlığı tarafından yönetilen Umman’da tahta geçen sekizinci sultan olmuştu.
18 Kasım 1940’da Züfar’da devrin Sultan’ı Saidn Bin Timur’un tek çocuğu olarak dünyaya geldi. 1958’de gittiği İngiltere’de Sandhurst Kraliyet Askeri Akademisi’nde iki yıl eğitim aldı. İngiliz Ordusu’yla Batı Almanya’da altı ay vazife yaptı.
1966 yılında ülkesine dönen Sultan Kabus yaklaşık 50 yıl boyunca Umman siyasetinde aktif bir rol üstlendi. Sultan, münzevi ve muhafazakar bir önder olarak bilinen babası Said bin Timur’u 1970 yılında bir saray darbesiyle tahttan indirdi. Şimdi 29 yaşında ülkenin önderi oldu.
Babası, Said bin Timur devrinde ülkede radyo dinlemek ve güneş gözlüğü takmak üzere yasaklar bulunuyordu. Ayrıyeten, kimin evlenebileceğine, eğitim görebileceğine ya da ülkeden ayrılabileceğine Said bin Timur karar veriyordu.
Sultan Kabus, tahta geçtikten sonra çağdaş bir hükümet kurmak istediğini ve petrol gelirini ülkeyi geliştirmek için kullanmak istediğini açıkladı.
Liderliğinin birinci yıllarında, ülkenin güneyindeki Züfar eyaletinde çıkan ve Marksist Halk’ın Yemen Demokratik Cumhuriyeti tarafından desteklenen isyanı İngiliz özel kuvvetleri ve Ürdün’ün yardımıyla bastırdı.
Dışişlerinde tarafsız bir siyaset izleyen Sultan Kabus, 2013 yılında ABD ile İran ortasındaki bilinmeyen görüşmelerde etkin rol oynadı. Bu görüşme 2015’te sene sonra tarihi nükleer mutabakatla sonuçlandı.
1990’da Irak’ın Kuveyt’i işgaliyle başlayan krizde Irak’a karşı ABD öncülüğünde kurulan ve 40 ülkenin katıldığı koalisyona katılsa da Bağdat’taki Saddam Hüseyin idaresiyle ilgilerini büsbütün kesmedi.
Kabus, 1994’te de İsrail Başbakanı İzhak Rabin’i başşehir Muskat’ta ağırlayarak tarihte bir İsrail Başbakanı’na konut sahipliği yapan birinci Körfez ülkesi önderi oldu.
Sultan Kabus karizmatik ve vizyoner biri olarak görülse de ülkedeki idaresi tek elde toplayıp muhalif sesleri bastırmakla eleştiriliyordu. 2011’de Tunus’ta başlayıp Arap ülkelerine yayılan protestolar sırasında Umman’da da muhalif sesler daha yüksek çıkmaya başladı.
Binlerce kişinin sokağa çıktığı şovlarda ‘yolsuzluğa son verilmesi, maaşlara artırım ve daha fazla istihdam’ davetleri yapıldı. Şovlar daha sonra güvenlik güçleri tarafından biber gazı, plastik ve gerçek mermilerin kullanıldığı müdahalelerle bastırıldı.
Protestolarda 2 kişi öldü, çok sayıda kişi de yaralandı. Şovlar ülkeye büyük bir değişim getirmezken, Sultan Kabus ülkede uzun müddettir bakanlık yapan kimi isimleri yolsuzluk yaptıkları savıyla misyondan alarak şovların tansiyonunu düşürmeye çalıştı. Danışmanlık Kurulu’nun yetkilerini artırıp, kamu bölümünde daha çok iş imkanı kelamını verdi.
İnsan Hakları Komitesi’nin belirttiğine nazaran o vakitten beri yetkililer muhalefet eden mahallî bağımsız gazetelere, mecmualara ve kitaplara el koymaya devam ediyor.
Ülkedeki insan hakları ihlalleri ve tabir özgürlüğüne yönelik baskılar nedeniyle Muskat idaresine yönelik tenkitler de sürüyor.