Gazi olaylarını anlatan Gereği Düşünüldü kitabının muharriri, Gazi belgeselinin direktörü ve Gazi Davası’nın avukatlarından Remzi Kazmaz; Gazi olaylarının 25. yıldönümü nedeniyle bir bildiri yayınladı.
Av. Remzi Kazmaz, “Çeyrek asır geçti fakat failler adalet önüne çıkartılamadı. Gazi katliamı da faili meçhul kaldı. ‘Bir tuğla çekersek duvar yıkılır’ diyen devlet adamlarının dediği oldu. Duvar yıkılmasın diye failler korundu” sözlerini kullandı.
İşte o açıklamalar:
ÖLDÜRÜLEN ALEVİ DEDESİ’NİN KATİLLERİ HAKKINDA DAVA AÇILMADI
12 Mart 1995 tarihinde ve ondan öncesi, Gazi Mahallesi üzerine iktidar tarafından muhalif bir mahalle-ilçe olması nedeniyle daima bir baskı, göz altı, yıldırma siyaseti izleniyordu. Nihayet, evvelden tasarlanan oyun, 12 Mart 1995 saat 20:00 sularında sahneye kondu. İsmet Paşa Caddesi üzerinde yer alan Öntaş ve Doğu kıraathanelerinin taranması ile başlayan olaylardan sonra bu işyerlerini tarayanların izine rastlanılamamış, kim, neden, nasıl sorularına bugüne kadar karşılık alınamamış. Bu akında öldürülen Alevi dedesi Halil Kaya’nın katilleri hakkında hiçbir dava bile açılmamıştır.
Kahve taranması ve Halil Kaya’nın öldürülmesine karşı halk sokağa çıkmış, protesto yapılmış, büyük bir kitle yürüyüşe geçmiştir. Ortaya giren yetkililer, sanatkarlar, akil adamlar halkın yansısını yumuşatarak büyük olayların çıkmasını önlemiştir. Halk, maktül Halil Kaya’nın cenazesini alarak Gazi Cemevi’ne getirmiş, sabahki cenaze merasimi içi meskenlerine geri dönmüştür. Sokak sakinleşmiş, olaylar bitmiştir.
HALK SAKİNLEŞMİŞKEN ÇIKAN OLAYLAR NEDEN 5 GÜN SÜRDÜ
Aynı gece saat 04:30 sularında iki panzer cemevinin önünde bulunan ve cenaze merasimi için hazırlık yapan kümeye hakikat yönelmiş, tıpkı anda panzerlerin bulunduğu yerden kümenin üzerine ağır bir biçimde otomatik silahlarla ateş edilmeye başlanmıştır. Mehmet Günday, açılan bu ateş sonucu ölüyor ve 10 kişi de çeşitli yerlerinden yaralanıyor. Bu olay, oynanan oyunun ikinci perdesidir. Yani, kahvelerin taranmasıyla ulaşılmak istenen emele ulaşılamamış, bunun üzerine cemevi önünde toplanan kalabalığa ateş açılmak suretiyle bu gerginlik tırmandırılmıştır. Bu olaylardan sonra öfkeye kapılan ve tahrik olan halk, tekrar protestoya başlamıştır. 15 bine yaklaşan kitle protestolarını sürdürürken, kitle üzerine uzun namlulu silahlarla ateş açılmış, bu açılan ateş sonucu Reis Kopal, Ali Yıldırım, Zeynep Poyraz, Mümtaz Kaya, Dilek Sevinç, Fevzi Tunç, Hasan Sel, Hasan Gürgen, Hasan Ersüzer ve Dinçer Yılmaz aldıkları kurşun yarasıyla hayatlarını kaybetmişlerdir.
GAZİ DAVASI NEDEN TRABZON’A GÖRÜLDÜ
Bu kadar insan ölünce dava evvel Eyüp Ağır Ceza Mahkemesi’nde açıldı. 20 sanık polis hakkında açılan bu dava, Gaziosmanpaşa Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 05.07.1995 gün ve 1995/2483 Hz. 1995/87 sayılı fezlekesiyle açıldı. Gaziosmanpaşa Cumhuriyet Savcılığı çok çabuk ve kanıtlar fazla incelenmeden, süratlice hazırlamış olduğu soruşturmada birçok eksik tüzel değerlendirmeler ve yetersiz bir inceleme ile sıhhatsiz bir iddianame hazırladı.
Haliyle dava açılırken, türel açıdan çok yetersiz idi. Olayı hazırlayanlar ve olaya dışarıdan buyruk ve talimat verenlerin hiçbiri iddianamede sanık olarak gösterilmedi. Onlar hakkında takipsizlik kararı verildi.
Eyüp 2. Ağır Ceza Mahkemesi 1995/172 Temel no’lu kararında, 20 sanıklı bu davayı, güvenlik gerekçesiyle bin 200 km uzaklıktaki Trabzon’a sürgün etti. Bu karar, yıllarca tartışıldı.
CMUK’a nazaran, şayet önemli bir tehlike durumu olsa, o vakit en yakın Ağır Ceza Mahkemesi’ne önlem için gönderebilirdi. Lakin nedense, CMUK’daki bu açık hususa karşın en uzak olan ile gönderildi. Buradaki gaye, müdafilerin, vekillerin takibini zorlaştırmak, davayı kamuoyundan saklamak, gizlemekti.
DAVA NE KADAR SÜRDÜ? SONUÇ NE OLDU
Evet, yargılamanın seyrine baktığımız vakit, bu davanın vakit, yöntem ve temele ait yanlışlarla dolu olduğunu görebiliyoruz.
Davanın birinci duruşmasında hiç kimseye kelam hakkı verilmeden “Davanın Durmasına” karar verildi.
Ardından, dünyada hiçbir yerde görülmeyen şey oldu, davanın hakimi, davadan çok farklı bir çekilme kararı vererek davanın tekrar durmasına neden oldu. Uzun uğraşlardan sonra, Rize Ağır Ceza Mahkemesi, verdiği kararla tekrar Trabzon Ağır Ceza’da devam etti.
Adil yargılamanın en temel unsurlarından biri olan “makul süre” tarih olmuş, dava modüllere ayrılmıştı.
Alevi Dedesi Halil Kaya’nın öldürülmesi, İstanbul DGM Savcılığı’na gönderilmiş, periyodun İstanbul Valisi Hayri Kozakçıoğlu, Emniyet Müdürü Necdet Menzil hakkında şikayet nedeniyle ihmal fezlekesi düzenlenerek Adalet Bakanlığı’na gönderildi, İçişleri Bakanı Nahit Menteşe tarafından haklarında takipsizlik kararı verildi.
Trabzon Ağır Ceza Mahkemesi tarafından, kolay bir cinayet davası olarak görülen davada, zati 20 sanıktan 18 tahliye olmuş, akabinde çabucak beraat edilmişti. Geriye yalnızca 2 sanık kalmıştı. Adem A. ve Mehmet G. Yani, 5 gün süren ve toplam 23 kişinin öldüğü Gazi Katliamı davasında yalnızca 2 polis memuru ceza almıştı.
HANEFİ AVCI KONUŞMALI
Zaten mahkeme lideri Hüseyin İ., davadan çekilirken ölenleri ve yakınlarını PKK ve TPK kolu azılı teröristler olarak gördüğünü, yakınlarının bu şahıslardan ziyan gördüğünü, o nedenle onlarla ortasında bir hasımlık olduğunu söyleyerek açık açık reyini belirli etmişti. Yerine gelen lider da bu bahiste ön yargılı davranmaya devam ettiği için bizim hiçbir yazılı-sözlü talebimize olumlu yanıt vermedi. Haliyle davada hiçbir yol alamadık. Net örnek verecek olursak; Dava devam ederken, “Susurluk Çetesi” olarak isimlendirilen olay meydana gelmiş, Başbakanlık tarafından yapılan soruşturmada Meclis Araştırma Komitesi, tabir veren Hanefi Avcı’nın şahit olarak dinlenilmesi talebi reddedildi, hukuk devleti açısından tarihi bir fırsat kaçırıldı. Şayet Hanefi Avcı’yı bu davada şahit olarak dinletebilseydik, Gazi Dava’sının karanlıkta kalan bütün yanları aydınlığa çıkabilirdi. Ancak tekraren mahkemeye bu mevzuda birçok talebimiz oldu fakat her seferinde reddedildi.
Örneğin eşif, asıl mahkeme tarafından yapılmayarak Gaziosmanpaşa Asliye Ceza Mahkemesi’ne tevdi edilen keşif bir yargıçla yapılmış, 2 saatte tamamlanmıştır. Yani 5 gün süren, 23 kişinin hayatını kaybettiği, 600’den fazla kişinin yaralandığı bu katliam, 2 saatte bitirilebildi. Yani, dağ, fare doğurdu.
Örneğin, uzun namlulu silahlar kimler tarafından kullanıldı? Maktüllerin üzerinde bulunan mermi çekirdeklerinin hangi silahlardan atıldığı… Bu taleplerimiz, asla yerini bulmadı. Polis tapelerindeki telsiz konuşmaları daima silinmişti..
Sonuçta bu yaşananları, evrak ile ilgili hukuka tersliği anlatmak imkansız, biz bunları yaşayarak gördük. Bir büyük katliam davasının hem şahidi olduk hem de mağduru olduk. Gazi Mahallesi’nden başlayan, Trabzon yollarında devam eden ve 8 yıl süren bu dava, Karadeniz’in azgın dalgalarında kayboldu. Haklı davamızda mağdur olduk.
Nitekim, Yargıtay’daki hukuk gayreti de olumlu sonuçlanmadı. Bu davada, Adem A. isimli sanık, Fevzi Tunç, Reis Kopal ve Dilek Sevinç’i öldürmekten 3 yıl mahpus cezası aldı. Mehmet G. isimli sanık da Mümtaz Kaya’yı öldürmekten 1 yıl 8 Ay mahpus cezası aldı. Yani 23 kişinin vefatı ve 600 kişinin yaralanması sonucu yapılan yargılamada yalnızca iki kişi ceza aldı lakin o cezalar da affedildi zira sanıklar tekrar işlerine döndüler.
Anılan davada Zeynep Poyraz ve Sezgin Engin’i öldüren sanıklar davada beraat etmişlerdir.
YARGITAY’DAN SONRA BU DAVA KAPANDI MI
Biz hukukçular olarak, keşke kol kırılsa da, yen içinde kalsa. Ülkemizde meydana gelen bu dava, hem soruşturma hem de kovuşturma tarafından eksik, hukuk ve adaletin tecellisi istikametinden eksikti ve doyurucu değildi. Gerçekten bu insanlık davası için gidilmesi gereken her yere gitmek, yapılması gereken her şeyi yapmaktı. Biz de o denli yaptık ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) gittik zira olaylardan sonra izlenen yargısal sürecin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne ters olduğu tarafımızca görülmüştü.
AİHM, 26 Temmuz 2005 tarihli kararında, “Sorumluların, uygun ve kâfi soruşturma yapmadıkları, öldürme şartlarının uygun ve kâfi bir incelemeye alınmadığı, yargılamanın çok ağır adımlarla ilerlediği, cezaların görece hafif olduğu, dolayısı ile mukavelenin 2. Hususunun ihlal edildiği sonucuna varmıştır. Ayrıyeten, faal soruşturma ve isimli sürecin yapılmadığı, bu nedenle 13. Unsurun ihlal edildiği sonucuna da varılmıştır. Karar ile, ihlallerin yanı sıra, her vefat olayı için 30.000 Euro paranın müracaatçılara ödenmesi kararı yer almıştır. Hakikaten, bizim söylediklerimizi el oğlunun mahkemesi söyledi, keşke Türk mahkemelerinde bu kararı alabilseydik de hukuk devleti hiç yara almamış olsaydı.
GAZİ DAVASI BİTTİ Mİ
Bu davanın kara kutusu, o periyodun Emniyet Müdür Yardımcısı Hanefi Avcı’dır. Çağırın dinleyin yahut Susurluk Raporu’nun 20 sahifesindeki sözlerine bir göz atın, gerçekler orada kısmen yazılı. Neden hala dinlenmiyor Hanefi Avcı? Şayet Gazi Katliamı ile ilgili gerçekler ortaya çıkarsa, bu ülkedeki öbür faili meçhullerin de teker teker ortaya çıkmasından korkan hâkim ve karanlık güçler mi bu gidişatın önünü kesiyor?”