TBMM’ye gelen yasa teklifinde tarifi yapılmayan “manipülatif ve aldatıcı işlem” ile “sistemi tehlikeye düşüren” bankacılara ceza verilmesi hususları bankacıları huzursuz etti.
DW Türkçe’den Erdal Sağlam, hususla ilgili tahlilinde, yeni bankacılık yasa tasarısını ele aldı.
BANKACILARI ŞAŞIRTTI
Sağlam şu sözleri kullandı:
“Bir müddettir beklenen yeni bankacılık yasası teklifi, tarifi bilinmeyen cürüm ve ağır ceza hususlarıyla TBMM’ye sunuldu. Bir müddettir iktidar tarafından üzerlerindeki baskının arttırıldığını düşünen bankacılar, bu yasa teklifini de yeni bir baskı aracı olarak yorumluyorlar.
Bankacılıkla ilgili düzenlemelerde daha evvel Hükümet ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Bankalar Birliği kanalıyla bankaların görüşlerini alırdı. Bu sefer bankacılara hiçbir şey sorulmadı. Haberlerden öğrendikleri yasa teklifinin metnini yeni gören bankaların hukukçuları ve ilgili ünite yetkilileri, bütün hafta sonunu unsurları incelemekle geçirdiler. Pazartesi günü bankaların bir ortaya gelerek ortak görüş oluşturmaya çalışacaklarını öğrendik.
Konuyla ilgili bilgi veren bankacılar, ulaştıkları yetkililerin kendilerine ‘Artık yasa teklifleri hükümetten değil, milletvekillerinden geliyor’ dediklerini, bunu da görüş sorulmamasına münasebet gösterdiklerini söylediler. Halbuki yasa teklifi metnine bakıldığında, teklife imza atan milletvekilleri tarafından hazırlanamayacağı açıkça görünüyor.
Bankacılar yaptıkları birinci incelemede maddede yer alan mevcut cezaların her yıl enflasyon oranında artırılırken, bu defa kanunla çok ağırlaştırılmış biçimde artırıldığını söylediler. Teklifte ticari işletmelerle bankaların bağlantılarında alınacak fiyat ve komitelerin Merkez Bankası tarafından belirleneceği unsuru de bankacıları çok şaşırttı. Ferdî kredilerde zati devletin belirlediği faiz oranları ve fiyatların alındığını hatırlatan bankacılar, ticari kredi münasebetinde devletin belirleyiciliğinin piyasa kurallarına karşıt olduğu görüşündeler.
TANIMI YAPILMAMIŞ YENİ SUÇLAR
Sağlam şöyle devam etti:
“Yasa teklifinin en şaşırtan unsuru ise bankacılık faaliyetleri konusunda yeni kabahat oluşturan unsurlar ve bunlara verilecek cezalar oldu. Teklif ile ‘manipülatif ve aldatıcı işlemler’ yapan bankalara ceza verilmesi öngörülüyor. ‘Bankacılık sistemini tehlikeye düşüren işlemler’ yapan bankacılara da ağır cezalar getiriliyor.
Hangi süreçlerin “manipülatif” olduğu, “yanıltıcı işlem”in ne olduğu, “bankacılık sistemini tehlikeye düşüren işlemler” yapmanın ne manaya geldiğinin bilinmediğini kaydeden bankacılar, ‘Bunlar tarifi yapılmamış, yoruma açık ve duruma nazaran değişebilecek süreç ve eylemler’ yorumunda bulundu. Bankacılık etrafları, görüşlerine başvurdukları hukukçuların yeni bir hata tarifinin fakat kanunla yapılması gerektiğinin altını çizdiklerini, maddede öngörülen tariflerin içinin doldurulması sürecinin BDDK’nın yetkisine bırakılmasının hukuka uygun olmadığı görüşünü savunuyorlar.
Son aylarda iktidara yakın medyada ekonomiyi eleştirenlere karşı yaptırım uygulanmasının tartışıldığını, eleştirenler için “terörist” tarifinin yapılmasının gündeme geldiğini kaydeden bir bankacı, BDDK’nın yapacağı tarifin merakla bekleneceğini söyledi. Bankacı, “Örneğin tasarruf sahibinin ‘Gerçeğe ters biçimde yönlendirilmesi' kapsamına toplumsal medyada ‘Ekonomi uygun yönetilmediği için TL paha kaybedecek' yazan birileri, dolar sonraki aylarda artmadığında aldatıcı yönlendirme yapmış sayılacak mı?” diye sordu. Finansal piyasalarda spekülasyon ile manipülasyonun hayli sık karıştırılan, büsbütün farklı kavramlar olduğunu hatırlatan bankacı, ‘Bu çizgiyi BDDK hakikat bir halde çizecek mi? Bilhassa yapay arz yahut talep sözü, isteyen bürokrat yahut politiğin berbat kullanımına çok açık olacak. Hazine tahvilini azaltan kuruluşa, ‘portföyünüzden satış yapıp yapay arz oluşturdunuz' yahut dolar alana ‘Gün içi dolar alıp yapay talep oluşturdunuz' denmesi, bugünkü iktisat idaresinin piyasalara bakışıyla hiç de düşük mümkünlük görünmüyor’ halinde konuştu.”
HÜKÜMETİN KREDİ BASKISI
Sağlam, tahlilini şöyle noktaladı:
“Bankacıların çabucak hepsinin bu yasa teklifini, ‘kendi üzerlerinde yeni bir baskı aracı olarak’ yorumlamakla birlikte, kendi isimleriyle reaksiyon vermekten kaçındıkları gözleniyor. Bankacılar bu baskının gerisinde, ‘Özel bankaların hükümetin istediği kadar kredi musluklarını açmaması’nın yatmış olabileceği görüşünde. ‘Yönetim herkese kredi açılmasını istiyor ancak bankalar batık hale geleceği belirli olan kredileri açmaya yanaşmıyor’ diyen bir bankacı, özel bankaların tüketici kredilerini artırdıklarını ancak bunun idaresi tatmin etmediğini söyledi. Rekabet Kurumu’nun bankalara yaptığı baskınların, sigorta süreçleri nedeniyle bankalara kesilen cezaların olağan görünmediğini kaydeden bir öteki bankacı, ‘Tüm bunlar birleştiğinde, kesim yetkilileri yasa teklifini de bu baskıların devamı olarak görüyor’ yorumunu yaptı.
Yabancı bankaların belgisiz tariflerle yeni kabahat oluşturulmasına ne diyeceğini sorduğumuzda ise bir bankacı, ‘Elbette huzursuz olacaklardır. Lakin bir müddettir milletlerarası kuruluş ve yabancı bankaların reaksiyonu üzere ögeler idare tarafından zati gözetilmiyor’ formunda konuştu. Tıpkı bankacı UniCredit'in Yapı Kredi’den çıkışının akabinde yeni yabancı banka satışlarının konuşulduğunu lakin uygun fiyat bulmadan Türkiye'den çıkmalarının güç olacağını da söyledi.”